Sağlıklı bir insan bedeninde bile hücreler devamlı olarak hasar görürler ve bu metabolik işlemlerin bir sonucudur. Ancak yaşlandıkça, strese uğradıkça ve daha fazla serbest radikal hasarına uğradıkça, hücrelerimiz daha fazla hasarlı hale gelirler.
Otofaji ise bu noktada devreye girer çünkü vücudun hasarlı hücreleri temizlemesine imkan tanır. Bu hücreler vücutta inflamatuvar yolları uyarırlar ve bu nedenle hastalıklara sebep olabilirler.

Otofaji kelime anlamı olarak kendi kendini yemek olarak adlandırılıyor ve hasarlı hücrenin kendini yok etmesini sağlıyor.

Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar onun sinir, bağışıklık sistemi, kalp ve metabolizma üzerinde faydalı etkilerinin olduğunu gösteriyorlar.

Otofaji İyi Midir Kötü Müdür?

Otofaji bilimsel olarak vücudun kendi dokusunu açlık veya hastalık sürecinde tüketmesi olarak tanımlanan bir metabolik işlem. Araştırmacılar bunun bir hayatta kalma mekanizması olduğunu belirtiyorlar ve bunun yanında vücudun strese karşı kendini korumak için hayata geçirdiği bir mekanizma olduğunu da söyleyenler var.

Kendi kendini yeme tanımı biraz göz korkutucu olabilir ancak bedenimizdeki hücrelerin yenilenebilmeleri için bu sürecin ortaya çıkması gerekiyor. Günümüzde otofaji, kanser, nörodejenerasyon, kardiyomyopati, diyabet, karaciğer hastalıkları, otoimmün hastalıklar ve enfeksiyonların önlenmesinde bir temel olarak kabul ediliyor.

Otofaji sayesinde hasarlı hücreler yok ediliyorlar ve onlardan artan parçalar yeni hücrelerin yapımında kullanılıyorlar. Yani böylece dokuların tamiri dışarıdan daha az malzemeye ihtiyaç duyuyor.
Dolayısıyla son çalışmalar da bu sürecin vücudun temizlenmesi ve stresin etkilerinden kurtulma anlamında çok etkili olduğunu ortaya koyuyorlar.

Otofajinin Faydaları

Otofajinin faydaları şu şekilde sıralanıyorlar:

• Hücreleri moleküler yapıtaşları ve enerji bakımından besler
• Hasar görmüş proteinleri, organelleri geri dönüştürür
• Hücre mitokondrisinin fonksiyonlarını regüle eder
• Hasarlı endoplazmik retikulumu ve peroksisomları temizler
• Sinir sistemini korur, beyin gelişimine katkı sağlar. Otofajinin bilişsek fonksiyonları arttırdığı, beyin yapısına iyi geldiği biliniyor
• Kalbi korur, geliştirir ve kalp hastalıklarından korur
• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• Toksik proteinlere karşı koruma sağlar
• DNA’nın stabilitesini korur
• Sağlıklı doku ve organların hasar görmesini engeller
• Kanserle savaşır, nörodejeneratif hastalıklarla savaşır ve diğer hastalıkları önler

Otofaji sadece insanlarda ve hayvanlarda değil, aynı zamanda mayalarda, mantarlarda, bitkilerde ve diğer canlılarda da görülüyor.

Otofaji ve Apoptoz Arasındaki Bağlantı

Apoptoz hücrelerin normal ve kontrollü bir şekilde ölmeleri şeklinde tanımlanıyor. Ancak otofaji bundan biraz daha kontrollü bir süreç ve hücrelerin bilinçli olarak sindirilmeleri, artanların değerlendirilmeleri olarak tanımlanıyor.
Otofaji hücre ölümünün yönetilmesini sağladığı için kanser ve Alzheimer gibi hastalıklar için önemli bir operasyon. Zira vücuttaki hasarlı hücrelerin seçilerek yok edilmesini sağlıyor.

Otofaji Nasıl Devreye Sokulur?

Otofaji tüm hücrelerimizde aktif durumdadır ancak onu bazı faktörler ile daha aktif hale getirmek mümkündür.

Oruç Tutmak

Aç kalmak ve oruç tutmak otofajiyi tetikleyebilmektedir. Hem dini anlamdaki oruç ibadeti, hem de gün içinde aç kalıp sadece su içme şeklinde uygulanan oruç türleri, otofajinin devreye sokulmasını sağlıyor.

Uzmanlar en güçlü etkinin elde edilmesi için 24-48 saat civarı süren bir orucun yeterli olduğunu belirtiyorlar ancak bu kadar uzun dayanamayanlar için 12-36 saat de uygulanabilmektedir.

Bunun için tek yapmanız gereken günde 1-2 öğün gıda tüketmek. Özellikle akşam yemeğini erken yerseniz, ertesi sabah uyanana kadar doğal yoldan bir oruç tutmuş olacaksınız.

Ketojenik Diyet

Keto diyetinde bol miktarda yağ bulunurken, karbonhidratlar çok azdırlar. Bu diyette günlük kalorilerin %75’i yağlardan gelir, karbonhidratlardan ise en fazla %5 ila %10’u gelir. Dolayısıyla vücudun ciddi bir şekilde değişmesi, enerji için glukoz yerine yağı kullanmaya alışması gerekir.

Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı, yumurta, tereyağı, organik etler, fermente peynirler, avokado, çekirdekler ve kuruyemişler bu konuda ciddi katkı sağlarlar. Sebzelerde ise lifler, vitaminler ve antioksidanlar bulunurlar.
Bu derecede karbonhidrat kısıtlaması yaşadığınız zaman, ketonlar üretmeye başlarsınız ve bunların koruyucu etkileri mevcuttur. Araştırmacılar ketosis adlı bu sürecin açlık kaynaklı otofajiyi güçlendirdiğini gösteriyorlar.

Egzersiz

Otofajiyi devreye sokan bir diğer iyi stres tipi ise spor yapmak. Egzersiz her ne kadar pek çok faydaya sahip olsa da, temel olarak dokuların parçalanmasını sağlayan bir stres türüdür ve böylece dokular tamir edilir, tekrar daha güçlü olarak geri dönerler.

Otofaji için ne kadar spor yapılması gerektiğine dair bir bilgi mevcut değil ancak muhtemelen ağır sporlar bu konuda en etkilisi olacaklardır.

Dikkat Edilecekler

Otofaji konusunda daha araştırılacak çok şey var ve bu nedenle ilk olarak günlük oruç tutup spor yapmak oldukça etkili olacaktır.
Ancak ilaç kullanıyorsanız, kronik hastalıklarınız varsa, önce doktorunuza danışmanız gerekiyor. Özellikle hipoglisemi ve diyabet sahibi olanlar, hamile ve emziren kadınlar, oruç tutmamalılar. Kanser tedavisi görenler ise öncelikle doktorlarına danışmalılar.