Açıklanamayan kilo kaybı veya uğraşmadan kilo vermek bir endişe sebebi olabilir. Çünkü başka bir rahatsızlığın işareti olabilir.

Eğer çok ciddi bir kilo kaybı olduysa (6-12 ayda kilonuzun %5’inden daha fazla) doktorunuzla görüşmeniz iyi bir fikir olur. Buna ek olarak doktorunuzla başka belirtiler varsa onları da konuşmalısınız.

Unutmayın ki tüm kilo kayıpları ciddi değildir. Yaşamı değiştiren veya stresli olaylar sonrasında ortaya çıkabilir. Ancak hedeflenmeyen kilo kaybı bir tıbbi rahatsızlık işareti de olabilir.

Kas Kaybı

Kas kaybı beklenmedik kilo kaybına sebep olabilir. Temel belirtileri arasında kas zayıflığı bulunur. Hatta bir uzvunuz diğerinden daha küçük görünebilir.

Bedenimiz yağ ve yağ olmayan kas, kemik ve su gibi dokulardan oluşur. Kas kaybı oluştuğunda kilo verilir.

Özellikle kasları bir süredir kullanmıyorsanız olabilir. Spor yapmayan, masabaşı çalışan veya yatalak olanlarda sık görülür. Genel olarak spor ve doğru beslenme kas kaybını tersine çevirebilir.

Kas kaybının diğer sebepleri şöyle:

• kırık kemik gibi yaralanmalar
• yaşlanma
• yanıklar
• felç
• osteoartrit
• romatoid artrit
• osteoporoz
• multpl skleroz
• sinir hasarı

Aşırı Aktif Tiroid

Hipertiroid rahatsızlığı tiroid bezinin çok fazla tiroid hormonu üretmesi sonucunda ortaya çıkar. Bu hormonlar metabolizma dahil olmak üzere bedende pek çok fonksiyonu kontrol ederler.
Tiroid aşırı aktif olduğu zaman iştahınız iyi olsa bile kalorileri hızlıca yakarsınız. Bu da istenmeyen kilo kayıpları doğurur.

Diğer belirtiler şöyle:

• hızlı, düzensiz kalp ritmi
• anksiyete
• yorgunluk
• sıcağa karşı intolerans
• uyku problemleri
• el titremeleri
• kadınlarda hafif adet dönemi

Hipertiroidin muhtemel sebepleri şöyle:

• Graves hastalığı
• tiroidit
• çok fazla iyot tüketmek
• çok fazla tiroid ilacı almak

Hipertiroid tedavisi yaşınız ve vakanın durumuna göre değişir. Genelde anti-tiroid ilaçları, radyoaktif iyot, beta engelleyiciler ve ameliyat ile uygulanır.

Romatoid Artrit

Romatoid artrit rahatsızlığı, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırarak inflamasyona sebep olması ile ortaya çıkan bir immün sistem hastalığı. Kronik inflamasyon metabolizmayı hızlandırabilir ve kilo verdirebilir.

Hastalığın belirtileri arasında eklem şişkinlikleri ve ağrıları bulunuyor. Genelde bedenin her iki yanında bulunan aynı eklemleri etkiler. Romatoid artritiniz varsa eklemleriniz onları bir saatten fazla hareket ettirmediğinizde sertleşebilirler.

Hastalığın sebebi tam olarak bilinmiyor ancak şunlarla bağlantılı olabilir:

• yaş
• genler
• hormonal değişimler
• sigara
• pasif içicilik
• obezite

Romatoid artrit tedavisi genelde ilaç ile başlar. İlaçlar arasında antiromatik ilaçlar, kortikosteroidler, biyolojikler ve kinaz inhibitörleri bulunur.

Diyabet

İstenmeyen kilo kaybının bir diğer sebebi tip-1 diyabet. Eğer tip-1 diyabetiniz varsa bağışıklık sistemi pankreastaki insülin üreten hücrelere saldırır. İnsülin olmaksızın beden glukozu enerji için kullanamaz ve bu da yüksek kan glukozuna sebep olur.
Böbrekler kullanılmayan glukozu idrar ile atarlar ve şeker bedenden atılınca kaloriler de gider.

Tip-1 diyabet şunlara da sebep olur:

• sık sık idrara çıkma
• dehidrasyon
• yorgunluk
• bulanık görüş
• aşırı susama
• aşırı açlık

Tip-1 diyabetin tedavi seçenekleri arasında insülin, kan şekeri testi, beslenme değişimleri ve spor bulunuyor.

Depresyon

Kilo kaybı depresyonun bir yan etkisi olabilir. Depresyon en az iki hafta boyunca üzgün, kayıp ve boş hissetmek olarak tanımlanıyor. Bu duygular işe veya okula gitme gibi günlük aktivitelerde sıkıntı yaratabilirler.

Depresyon beynin iştahı kontrol eden bazı kısımlarını da etkiler. Bu da iştah kaybına ve zamanla kilo vermeye sebep olur.
Bazı insanlarda depresyon iştah artışına da sebep olabilir. Belirtiler kişiden kişiye değişir. Depresyonun diğer belirtileri arasında şunlar var:

• devamlı üzgünlük
• hobilere karşı ilgi kaybı
• düşük enerji
• düşük konsantrasyon
• çok az veya fazla uyumak
• intihar ve ölüm düşünceleri
• sinirlilik

Davranışsal terapiler, psikoterapi ve antidepresanlar depresyon tedavisinde kullanılıyorlar.

İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı

Açıklanamayan kilo kaybı inflamatuvar bağırsak hastalığının da bir belirtisi olabilir. Bu rahatsızlık sindirim yolundaki bir kaç kronik inflamatuvar rahatsızlığı kapsıyor. En yaygınları arasında Crohn hastalığı ve ülseratif kolit bulunuyor.

Kronik inflamasyon bedeni katabolik bir duruma getirir ve bu da devamlı enerji harcamasına neden olur.

İBH ghrelin adlı açlık hormonunu ve leptin adlı doygunluk hormonunu da etkiler. Bu da azalan iştah ve kilo kaybına sebep olabilir.

Diğer belirtileri arasında şunlar var:

• ishal
• mide ağrısı
• şişkinlik
• kanlı dışkı
• yorgunluk

Bu belirtiler belli gıdalar ile tetiklenir. İBH’niz varsa yemeye tereddüt edebilirsiniz. Tedavide genelde besin destekleri, ilaçlar ve bazı vakalarda ameliyat kullanılır.

KOAH

KOAH hastalığı progresif bir akciğer hastalığıdır. Anfizem ve kronik bronşit buna dahildir ve pek çok KOAH hastasında ikisi birden bulunur.

Anfizem akciğerlerdeki hava keselerine yavaşça hasar verir ve nefes almayı zorlaştırır. Kronik bronşit ise ciğerlere hava akışı sağlayan yolların inflamasyonudur. Bu durumda sıvı üretilir, öksürük olur ve nefes problemleri oluşur.

KOAH erken dönemde yumuşaktır, bazılarında belirtiler ortaya çıkmaz ancak belirtiler arasında şunlar var:

• nefes darlığı
• hırıltı
• göğüs darlığı
• balgamlı veya balgamsız öksürük

Sonraki aşamalarda KOAH kilo kaybına sebep olabilir. Nefes almaya uğraşmak çok kalori yaktırır. KOAH olan birisi, KOAH olmayan birisine göre nefes almak için 10 kata kadar kalori harcayabilir. Ayrıca aynı anda yemek ve nefes almak zorlaşır.

Ağır KOAH vakalarında belirtiler şöyle:

• bacak, bilek ve ayaklarda şişme
• düşük kas direnci
• yorgunluk

KOAH’ın en temel sebebi sigara. Hava kirliliği ve toza uzun vadeli maruz kalmak da KOAH sebebi olabilir. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, akciğer terapileri bulunuyor.

Endokardit

Endokardit, kalbin iç dokusunun inflamasyonuna sebep olur. Mikroplar – genelde bakteriler – kana girer ve kalpte birikirler.
Endokardit olan pek çok kişi ateşlenir. Ayrıca iştah da düşebilir. Artan vücut ısısı metabolizmayı hızlandırır ve yağ yaktırarak kilo vermeye sebep olabilir.

Diğer belirtileri şöyle:

• kalpte mürmür
• kanlı ve kansız öksürük
• karın ağrısı
• göğüs ağrısı
• nefes darlığı
• gece terlemeleri
• bel ağrısı
• baş ağrısı
• ciltte kırmızı ve mor lekeler

Endokardit nadir bir kalp hastalığı. Özellikle hasarlı kalp kapakçıkları, yapay kalp kapakçıkları ve kalp bozuklukları olanları etkiler. Tedavide antibiyotikler ve ameliyat kullanılır.

Verem

Açıklanamayan kilo kaybının bir diğer sebebi de genelde akciğerleri etkileyen verem. Bakteri kaynaklı olan rahatsızlık kilo kaybına ve iştah azalmasına sebep olabilir ancak sebepleri henüz bilinmiyor.

Verem havadan yayılır. Hasta olmadan da verem kapılabilir. Eğer bağışıklık sisteminiz onunla savaşabilirse bakteri aktif olmayabilir.

Zaman içerisinde aktif vereme dönebilir. Belirtileri şöyle:

• 3 haftadan fazla süren kötü öksürük
• göğüs ağrısı
• balgam ve kanlı öksürük
• yorgunluk
• gece terlemeleri
• ateş
• üşüme

Bazı insanlar aktif verem riski altındalar. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve şu bireyler:

• düşük beden ağırlığı
• madde kullanımı
• diyabet
• silikoz
• lösemi
• Hodgkin hastalığı
• HIV
• organ nakli

Veren genelde 6-9 ay boyunca antibiyotik ile tedavi edilir.

Kanser

Kanser anormal hücrelerin hızlıca çoğalıp yayılmalarına verilen genel ad. Amerikan Kanser Topluluğu, ilk belirtilerinden birisinin açıklanamayan 5 kilo kaybı olduğunu belirtiyor. Bu özellikle pankreas, akciğer, mide ve yemek borusu kanserlerinde geçerli.

Kanser inflamasyonu arttırır. Bu da kasların yıkımını arttırır ve iştahı yöneten hormonları bozar. Büyüyen bir tümör dinlenme durumundaki enerji harcamasını da arttırabilir.

Kanserin erken belirtileri şöyle:

• ateş
• yorgunluk
• ağrı
• cilt değişimleri

Pek çok rahatsızlık bu belirtilere sebep olabilir ancak bazen kanser hiç belirti vermeyebilir.

Tedavi kanser tipine göre değişir. Tedavi seçenekleri arasında ameliyat, radyasyon terapisi, kemoterapi ve immünoterapi bulunuyor.

Addison Hastalığı

Addison hastalığı bağışıklık sisteminin adrenal bezlere saldırması ile ortaya çıkıyor. Bunun sonucunda adrenal bezler yeterince kortizol ve aldosteron hormonu üretemiyorlar. Kortizol metabolizma ve iştah gibi pek çok fonksiyonu yönetir. Düşük olması iştah kaybı ve kilo kaybına sebep olabilir.

Addison hastalığının diğer belirtileri şöyle:

• düşük kan basıncı
• kronik yorgunluk
• kas zayıflığı
• tuz yeme ihtiyacı
• hiperpigmentasyon

Addison hastalığı hayli nadir ve 100.000’de 1 insanı etkiliyor. Tedavi seçenekleri arasında adrenal bezleri yönetecek ilaçlar bulunuyor.

HIV

HIV virüsü, T-cell adlı bağışıklık sistemi hücrelerine saldırıyor. Bu da enfeksiyonlar ile savaşı zorlaştırıyor. Eğer tedavi edilmezse, HIV AIDS’e sebep oluyor. Bu rahatsızlıkların ilerlemiş versiyonları genelde kilo kaybına sebep oluyor.
Belirtiler arasında boğazda yaraları, ağız yaraları ve yorgunluk bulunuyor ve bunlar yemeyi zorlaştırabiliyorlar. HIV ayrıca sekonder enfeksiyon riskini de arttırıyor.

HIV’nin diğer belirtileri şöyle:

• ateş
• üşüme
• isilik
• gece terlemeleri
• şişmiş lenf düğümleri
• kas ağrıları

HIV’nin belirtileri kişiye ve enfeksiyonun düzeyine göre değişebiliyor.

Antiretroviral terapi HIV’nin tedavisinde ve virüsün yayılmasını durdurmada kullanılıyor ve kilo kaybını engelleyebilir.

Konjestif Kalp Yetmezliği

Kilo kaybı konjestif kalp yetmezliğinin bir komplikasyonudur. Bu rahatsızlık kalbin yeterince kan pompalayamadığı veya yeterince güçle kanı gönderemediği zaman ortaya çıkar. Kalbin bir veya her iki tarafını da etkileyebilir.

Bu rahatsızlığa sahipseniz sindirim sistemi yeterince kan alamaz. Bu da bulantı ve erken doymaya sebep olur. Ek olarak yerken nefes almak zorlaşabilir.

Hasar görmüş kalp dokusundaki inflamasyonlar da metabolizmayı hızlandırır ve istenmeyen kilo kaybına sebep olabilir.

Belirtileri şöyle:

• nefes darlığı
• devam eden öksürük
• şişkinlik
• yorgunluk
• hızlı kalp ritmi

Tedavide kullanılan pek çok ilaç mevcut ancak bazı vakalarda ameliyat gerekebilir.

Erkek ve Kadınlar

Erkeklerde şu hastalıkların riski kadınlara göre daha fazla:

• endokardit
• pankreas kanseri
• akciğer kanseri

Kadınlarda ise KOAH riski daha fazla. Kadınlar erkeklere göre 2-10 kat daha fazla hipertiroid geliştirme ve 2-3 kat daha fazla romatoid artrit geliştirme riski altındalar.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Vücut ağırlığının değişmesi normal. Ancak alışkanlıkları değiştirmeden kilo veriyorsanız başka bir sorun olabilir.
Eğer 6-12 ay içinde vücut ağırlığınızın %5’ini kaybettiyseniz veya yukarıdaki belirtileri görüyorsanız, doktorunuzu ziyaret edin.