Yanıklar ısıya, buhara, sıcak sıvılara, kimyasallara veya güneşe maruz kalmaktan dolayı oluşurlar. Yanığın tedavisi onun ciddiyetine göre değişir.

Ağır yanıklar cildin tüm katmanlarını yok edebilir ve hatta altında bulunan kas ve yağlara bile hasar verebilirler. Ağır yanıklarda hemen tıbbi müdahale gerekir. Doğal terapiler ise yara iyileşmesine ve ağrıların azaltılmasına yardımcı olabilirler.

Evde yanık tedavisi nasıl olur merak mı ediyorsunuz? Size enfeksiyon riskini azaltacak ve iz kalmadan iyileşme sağlayacak bazı doğal çözümler sunmak üzereyim. Yanığın üzerine ne koymalı? Yanığın doğan yoldan iyileşmesi için ev reçeteleri arasında öz yağ uygulamak, antioksidanlar ve bitkisel bileşenler bulunuyorlar. Ayrıca inflamasyonu arttıran ve iyileşmeyi yavaşlatan gıdaları azaltabilir, iyileşmeyi hızlandırmak için anti-inflamatuvar gıdalar tüketebilirsiniz.

Yanık Tipleri

Yanık belirtileri arasında kırmızı cilt, şişme, ağrı ve su kabarcıkları bulunuyor. Gerçekten kötü olan yanıklarda belirtilerin ortaya çıkmaları bir iki günü bulabilir. Peki bir yanığın evde tedavi edilebilecek kadar küçük olduğu nasıl anlaşılır? Belirtilerin ciddiyeti yanığın derecesini belirlemenizi sağlar. Ayrıca tıbbi desteğe ihtiyacınız olup olmadığını da anlamanıza yardımcı olur.

Cilt hasarının düzeyine göre yanık kategorileri şöyle:

• Birinci derece yanık: Bu cildin epidermis adı verilen en dış katmanını etkileyen en küçük yanık tipi. Belirtileri arasında kızarma ve ağrı bulunuyor.
• İkinci derece yanık: Bu yanık hem epidermis hem de dermis adlı cildin ikinci katmanını etkiler. Sonuç olarak şişme ve kızarma oluşur, ciltte beyazlama ve lekelenme oluşabilir. Su kabarcıkları ortaya çıkabilir ve ağrı çok ciddi olabilir. Derin bir ikinci derece yanık ciltte iz bırakır.
• Üçüncü derece yanık: Bu yanık tipi cildin altındaki yağ katmanına kadar ilerler. Yanan bölge siyah, kahverengi veya beyaz olabilir ve cilt dokusu kurumuş deriye benzer. Üçüncü derece yanık sinirleri de yakabilir ve hissizlik oluşabilir.

Bir yanığı tedavi etmenin en iyi yolu yanığın tipine bağlı. Birinci derece yanıklar genelde mutfaktaki ve evdeki yaygın aktivitelerden kaynaklanır. İnternetteki popüler aramalar da size bu konuda fikir verecektir. Bunlar arasında tava yanığı nasıl geçer, kaynar su yanığı nasıl geçer gibi aramalar var. Maalesef çoğu kişi ciltte kolayca yanma yaratabilecek bu durumlardan en az birine aşinadır.

Ciddi yanıklarda hemen tıbbi yardım gerekli ancak birinci derece yanıklar genelde ev reçeteleri ile kolayca tedavi edilebilir durumdalar.

Yanık Nasıl Tedavi Edilmeli: 10 Ev Reçetesi

Soğutun

Parmaktaki, eldeki veya vücudun diğer bir bölgesindeki yanığın nasıl tedavi edilmesi gerektiğini düşünüyor da olsanız, ilk yapmanız gereken şey etkilenen bölgeyi sakinleştirmek. Yanan cildi soğuk akan suyun altına tutun veya soğuk, ıslak bir kompresi beş dakika kadar uygulayın. Akan su ağrının hafiflemesini sağlayacaktır. İyi bir fikir gibi görünse de çok soğuk su veya buz kullanmayın.

Yanıklar İçin En İyi Gıdalar

Yanıkların hızlı iyileşmeleri için beslenmenize odaklanmayı unutmayın. İyileşmeyi hızlandırmak için isteyeceğiniz en iyi şeyler şöyle:
Su: Su veya hindistan cevizi suyu gibi bol elektrolit içeren sıvıları tüketerek kaybettiğiniz sıvıları yenileyin.
Turunçgiller: Kolajen üretimini hızlandıran ve cildi iyileştiren C vitamini bakımından zengin meyve ve sebzeleri tüketin.
Deniz balıkları: İnflamasyonları azaltmak ve doku hasarını iyileştirmek için omega-3 yağ kaynaklarını tüketin.
Çinko: Çinko yaraların iyileşme sürecinin her aşamasında büyük rol oynar. Çinko zengini gıdalar tüketmek için organik kırmızı et, kabak çekirdeği veya ıspanağı beslenmenize ekleyebilirsiniz.
Taze, temiz protein: Protein dokuların yeniden yapılmaları için gerekli. Her öğünde en az 100 gram protein sağlayacak yüksek proteinli gıdalar tüketin.

Kaçınılması Gereken İyileşmeyi Yavaşlatan Gıdalar

Anti-inflamatuvar gıdaları tüketmenin önemi kadar inflamatuvar gıdalardan kaçınmak da önemli. Bunlar arasında şunlar var:
Şeker: Şeker vücutta inflamasyonu arttırır ve iyileşmeyi bozar.
Trans ve hidrojene yağlar. Hidrojene yağlar içeren işlenmiş gıdalar inflamasyonu arttırırlar ve vücudun iyileşme yeteneğini azaltırlar.
İşlenmiş gıdalar: İşlenmiş gıdalar arasında kimyasallar, boyalar ve iyileşmeyi yavaşlatabilecek sorgulanabilir katkılar bulunur.

Aloe Vera

Evde yanık tedavisi ile kesik tedavisi pek aynı şeyler değiller ancak aloe vera jeli bu her iki yaygın rahatsızlığa karşı doğal bir çözüm olabiliyor. Aloe veranın sakinleştirici ve soğutucu özelliklerinin yanıklara karşı uzun süredir kullanılmasını sağlıyor. Hatta onyıllar önce ABD’deki Gıda ve İlaç İdaresi, 1959 senesinde ciltteki yanıklar için aloe vera kremlerinin kullanımını onayladı.
En az %99 oranında saf aloe vera jeli bulun. Jeli günde iki defa iyileşmeyi hızlandırmak için sürebilirsiniz.

E Vitamini

Yanık yaşamak bedeni oksidatif strese maruz bırakır ve çok ciddi yanıklarda E vitaminini tüketir. Çalışma sonuçları çok etkileyici olmasa da, E vitamininin en popüler kullanım alanlarından birisi yanık, çizik ve yara tedavileri.
E vitamini zengini gıdalar tüketebilir, takviyeler alabilir veya cilt üzerinden E vitamini sürebilirsiniz.

Çinko

Çinko daha önce bahsettiğim gibi enzimatik reaksiyonlar için kritik. Çinko takviyesi ile eğer beslenmeden yeterince almadığınızı düşünüyorsanız düzeylerini arttırabilirsiniz.

L-Glutamin

L-glutamin doku iyileşmesi ve yanılara bağlı enfeksiyonların önlenmesi için gerekli olan bir amino asit. 2014 yılında yayınlanan bir bilimsel makaleye göre, travma, yanık ve kan zehirlenmesi durumlarında glutamin takviyeleri bağırsak fonksiyonlarını iyileştiriyorlar, septik komplikasyonları azaltıyorlar ve insülin hassasiyetini iyileştiriyorlar, bu da amino asitin yetersiz miktarda bulunduğu kanısını destekliyor.

Antioksidan Takviyeler

 

Yanıklar vücutta inflamatuvar tepkiler yaratabilirler ve bu da serbest radikallerin salınmasına sebep olur. C vitamini, E vitamini, selenyum ve flavonoidler ile diğer antioksidanlar yanıklardan kaynaklanan serbest radikallerin azaltılmasını sağlarlar.

Yanıklar İçin Öz Yağlar

Lavanta yağı yanıklar için en iyi ev reçeteleri arasında. 2016 yılında yapılan bir araştırma çalışmasında lavanta yağının yara iyileşmesini hızlandırdığı ve bunun da onun gelecekte cilt yaralanmaları ile bağlantılı doku iyileştirme süreçlerinde terapötik bir madde olarak kullanılma ihtimalini arttırdığı belirtiliyor. 2016 yılındaki randomize deneylerde de lavanta öz yağı kullanılarak yapılan aromaterapi masajları ve yağın koklanmasının yanık vakalarında ağrı ve anksiyeteyi azaltabildiği görülmüş.

Yanmaya ve kesiklere, çiziklere ve yaralara çözüm için 3-5 damla lavanta yağını yarım çay kaşığı kadar hindistan cevizi yağı ile karıştırın ve karışımı ilgili bölgeye sürün. Parmaklarınızı veya temiz bir pamuğu kullanabilirsiniz.

Lavanta öz yağı yanıkların iyileşmesine yardımcı olurken, buhur yağı çiziklere iyi gelir, çay ağacı yağı ise enfeksiyon riskini azaltabilir. Yanıkları hızlı iyileştirmek için lavanta, bal ve zeytinyağından oluşan bir karışım da kullanabilirsiniz. Bir kaç damla buhur yağı ve çay ağacı yağı da ekleyerek daha fazla fayda elde edebilirsiniz.

Klasik Yanık Tedavisi ve Ne Zaman Doktora Gitmeli

Sahip olduğunuz yanığın tipine bağlı olarak klasik tedavi değişebilir. Büyük yanıklarda daha ağır cilt hasarı vardır ve acil bakım gerektirirken, küçük yanıklar ev tedavileri için uygundurlar.

Büyük yanıkların derin olduklarını, cildin kuruyabileceğini ve kuru deri gibi görünebileceğini, kararabileceğini ve beyaz, kahverengi, siyah lekelere sahip olabileceğini, 8 santimetre çapta olabileceğini ve elleri, ayağı, yüzü, kalçayı, baldırları veya eklemleri kaplayabileceklerini belirtmek gerek. Küçük yanıklarda ise güneş yanığına benzer kızarmalar, ağrı ve su kabarcıkları olur, boyları da bir kaç santimetreyi geçmez.

Birinci Derece Yanık Tedavisi

Birinci derece yanıkların klasik tedavisi genelde antibiyotik kremler veya aloe vera kremleri ile olur. Acetaminophen gibi ağrı kesiciler de genelde önerilirler.

İkinci Derece Yanık Tedavisi

İkinci derece yanığın ciddiyetine göre tedavide antibiyotik kremler, ağrı kesiciler, yara temizliği ve pansuman değişimleri ile sistemik antibiyotikler kullanılabilirler. Cilt yüzeyinin %10’undan fazlasını kaplamayan ikinci derece yanıklar genelde ayakta tedavi edilebilirler.

Üçüncü Derece Yanık Tedavisi

Üçüncü derece yanık vücudun büyük bir kısmını kaplıyorsa, enfeksiyonların önlenmesi için damardan antibiyotik verilebilir.

Ayrıca serum bağlanarak vücudun yanık sebebiyle kaybettiği sıvılar yerine konulabilirler. Üçüncü derece yanıklarda bazen cildi soymak ve sentetik cilt kullanmak gerekli olabilir.

Kimyasal Yanıklar

Kimyasal bir yanığa ne yapmanız gerektiğini bilmiyorsanız hemen acili aramanız veya hastaneye ulaşmanız gerekiyor. Klasik öneriler arasında genelde bölgeyi en az 10 dakika hemen soğuk akan suya tutarak durulamak, kimyasal ile temas eden kıyafet ve takıları çıkartmak, yanığı steril bir gazlı bez ile kapatmak veya temiz bir kumaşı gevşekçe, baskı uygulamadan sarmak bulunuyor.

Uyarılar

Büyük yanıklarda ev reçeteleri yerine hemen tıbbi yardım alın. Tıbbi destek için beklerken yanan bölgenin çevresindeki takıları ve kıyafetleri çıkarmanız önerilir. Yanan bölge şişmeden önce bunları nazikçe ve hızlıca çıkarmak tavsiye ediliyor.

Herhangi bir yanıkta beklenmedik veya yeni belirtileriniz olursa, enfeksiyon işareti olursa veya iki hafta içerisinde yanık ile su kabarcıkları geçmezse veya yara izi çok büyükse doktorunuza ulaşın.

Su kabarcıklarının tedavisinde oluşan kabarcıkları patlatmamalısınız. Bu kabarcıklar her ne kadar rahatsız edici olsalar da, içlerindeki sıvı sizi enfeksiyondan korur. Kabarcık kendi kendine patlarsa bölgeyi biraz su ve sabunla temizlemelisiniz. Bölgenin çevresine temiz, kuru, gevşen bir bandaj da sarabilirsiniz.

Eğer gözlerinizde kimyasal bir yanık oluşursa hemen acile gitmelisiniz.

Hamileyseniz, emziriyorsanız, bir hastalık için tedavi görüyorsanız veya bir ilaç alıyorsanız takviye ve doğal çözümler konusunda önce doktorunuzla konuşmalısınız.