FSH (Follicule Stimulating Hormone), daha Türkçe adıyla folikül uyarıcı hormon; adı üstünde folikülleri uyarıp onları aktifleştirmektedir. Şöyle ki; FSH, kadınlarda beyinde hipofiz bezinden salgılanan ve yumurtalıklardaki folikülleri  uyararak yumurtlamayı sağlayan hormonun adıdır. Yumurtalıklardaki foliküller ise kadının yumurtasını içinde barındıran minik keselerdir. FSH hormonunun salgılanması sayesinde bu foliküller olgunlaşır ve yumurtalıklarda yumurtlama olur. Böylelikle olası bir korumasız cinsel ilişkide sperm ve yumurta karşılaşma imkanı bulur.

FSH hormonu; kadını üreme sağlığına dair pek çok bilgi verirken, özellikle de adet düzensizlikleri ve kısırlık sorunları söz konusu olduğunda oldukça önemli ipuçları veren çok özel bir hormondur. FSH hormonu değeri, basit bir kan testi ile ölçülebilir. Kanda FSH hormonu değerini ölçmek için yapılan tahlil için adetin 3. günü kan alınır. Testin sonucuna göre de düşük ya da yüksek olduğu tespit edilerek, gerekirse bir müdahale yapılır.

FSH hormonunun yüksekliğinin vücutta birtakım olağan dışı hususlara işaret ettiği bilinmektedir. Örneğin kadının yaşının ilerlemesi ve yumurtalık rezervlerinin azalması FSH değerinin normal dışı olarak yükselmesine sebep olur. Ayrıca kadının geçirdiği cerrahi operasyonlar, enfeksiyonlar ya da yaşanan ağır hastalıklar da FSH hormonunun aşırı yükselmesine yol açabilir. Bilmekte fayda var ki, FSH değerinin normalden yüksek çıkması bir uzman müdahalesini gerektiren bir durumdur.

Kadında FSH hormonu değeri kaç olmalı?

FSH hormonu ölçümü, yukarıda da belirtildiği gibi adetin 3. gününde yapılan kan tahlili aracılığı ile  yapılmaktadır. Test sonucunda kadının FSH hormon değeri 8 -10 birimin altında olursa, normal değerde olduğu tespit edilmiştir. Ancak 10 birimin üzerindeki değerler FSH hormonunun olması gerekenden yüksek olduğu şeklinde yorumlanır. Eğer adetin 3. günü değil de, diğer dönemlerinde FSH hormonu değerlendirmesi yapılırsa sonuçlar gerçek dışı bir şekilde yüksek çıkabilir.

FSH değeri;

  • 10 birimin üzerindeyse yüksek demektir ve bu da kadınların hamile kalma şansının azalması anlamına gelir.
  • 10 birimden düşük ise FSH normal değerde demektir.
  • 25 birimden büyük ise, tüp bebek ve benzeri tedavi yöntemleri ile bile hamile kalma olasılığı azalmaya başlamış demektir.

Kan tahlili ile FSH ölçümü kimi durumlarda, bazı kadınlarda ölçülen her ay farklı değerlerde sonuç verebiliyor. Böylesi durumlarda bu değerler arasında en yüksek çıkmış olan değer, temel ölçüm olarak alınmaktadır.

FSH ölçümü sadece kan tahlili ile değil, aynı zamanda ultrason görüntülemesi ile de yapılabilir. Bunun için hastaya çok fazla miktarda sıvı içirilir ve idrara çok sıkışması sağlanır. Hasta idrara sıkıştığında, batın ve yumurtalıklara ultrasonla bakılır. Bu görüntülemede yumurtaların giderek azaldığının fark edilmesi, FSH hormonu yüksekliği durumunu işaret eder.

FSH hormonu çok önemlidir!

FSH hormonu bir bakıma kadınlık hormonu, doğurganlık hormonu olarak bilinir. FSH, yumurta ve sperm oluşumunda çok etkili bir hormon olduğu için, FSH hormonunun yüksekliği kimi zaman cinsel ilişkide isteksizliklere bile neden olabiliyor. Bununla birlikte yüksek çıkan FSH değeri kadınlarda menopozun yaklaştığının da  habercisi olabilir. FSH hormonu yüksekliği değil de düşüklüğü olması durumunda da, ergenlik öncesi dönem ya da hipofiz bezi ile ilgili sorun yaşanması akla gelmektedir.

Yüksek FSH hormonu düşürülebilir mi?

Yapılan kan tahlilinde ya da ultrason ölçümünde FSH hormonu yüksekliğinin tespit edilmiş olması, yumurtalık rezervlerindeki azalmaya işaret eder. Zaten doğal bir süreç olarak kadınlarda yaşın ilerlemesi ile beraber yumurtalık rezervleri  de gittikçe azalmaya başlar. İşte bu azalan yumurtalık rezervlerinin yeniden eski durumuna döndürülmesi ise maalesef mümkün olmaz. Ayrıca FSH hormonunun salgılanma düzeyine bağlı olan yumurtalık rezervleri kişinin; sigara kullanımı, geçirdiği cerrahi operasyonlar, ağır hastalıklar ve enfeksiyonlar gibi sebeplerle de zaman içinde kötü yönde etkilenebiliyor ve bunların da telafisi henüz yok. Tüm bunlardan yol çıkarak nasıl ki yaşlanmayı engelleyemiyorsak ve de yumurtalık rezervlerini eski durumlarına döndüremiyorsak FSH hormon değerini de kendi çabamızla düşürmek, daha iyi hale getirmek mümkün değil. Bu bağlamda yapılması gereken tek şey, eğer bir bebek sahibi olmak planlanıyorsa FSH hormonu daha fazla yükselmeden farklı yollar ile çocuk sahibi olmayı denemektir.

Bitkisel kürler ya da doğal alternatifler yumurtalık rezervlerini iyileştirir mi?

Yumurtalık rezervini iyileştirdiği iddia edilen çok sayıda ot, bitki, doğal üründen bahsedilmektedir. Ancak maalesef hiçbir ilaç ya da bitki tedavisi, yumurtalık rezervlerini eski haline döndüremez. Sadece yumurtalık rezervi azalmaya başlamadan önce sağlıklı ve doğal beslenmek, sağlıklı bir yaşam sürmek yumurtalık rezervinin korunmasına yardım etmektedir. Yumurtalık rezervi azaldıktan sonra yapılması gereken ise FSH hormonunu düşürmeye çalışmak değildir, çünkü mümkün olamaz.  Ancak daha fazla zaman kaybetmeden çocuk sahibi olmak için yardımcı üreme tedavilerine yönelmek doğru yaklaşım olacaktır. Çünkü maalesef bu tedavilerin başarısında da kadının yaşı çok önemli olduğu için gebelik şansı da zamanla birlikte azalıyor. İşte FSH değerleri de bu konuda belirleyici oluyor.

Yüksek FSH ve düşük yumurtalık rezervi durumda uygulanmaya çalışılan diğer yöntemler kadının zaman kaybetmesine ve çocuk sahibi olma şansının gittikçe azalmasına yol açar. Zaten aradan geçen süre içinde FSH hormonu gittikçe daha da fazla yükselecektir.

FSH hormonu yüksekliği kimlerde görülür?

FSH hormon yüksekliği aslında herkeste ortaya çıkabilecek bir sorundur. Normalden yüksek FSH, erkek ve kadınlarda neredeyse aynı nedenlerden dolayı meydana gelmektedir. FSH hormonu yüksekliği genellikle yetişkin kadın ve erkeklerde kişilerde görülürken, ergenler ve çocuklarda da ortaya çıkabilmektedir. Ancak FSH hormon değerinin baz alınacağı birçok farklı unsur olduğundan yaş ve cinsiyete göre tıbbi değerlendirmeler yapılır.

FSH hormon yüksekliği durumunda uzman bir doktordan destek alınmalı ve doktorun hastaya özel olarak vereceği ilaçlar düzenli bir şekilde kullanılmalıdır. Bu şekilde FSH hormonu ile ilgili şikayetler en aza indirilebilir ve erken dönemde gerekli  önlemler alınmış olur.

FSH Hormonu yüksekliği ne gibi belirtiler gösterir?

FSH hormonu yüksekliği durumunda kadınlarda ve erkeklerde farklı belirtiler görülürken, kişinin yaşına göre de belirtiler değişebilir.

Kadınlarda FSH yüksekliği belirtileri;

  • Kısırlık,
  • Doğal yolla gebe kalamama,
  • Menopoz başlangıcı,
  • Yumurtalık kistler,
  • Polikistik over sendromu,
  • Yumurtaların  yumurtalıktan olgunlaşıp atılmadan, yarı gelişmiş halde yumurtalıkta kalması ve yumurtalığın etrafına yerleşik hale gelmesi,
  • Yumurtaların yarı gelişmiş olanlarının yumurtalık etrafına yerleşmesi sonucunda polikistik over sendromu olması şeklinde sıralanabilir.

Erkeklerde FSH yüksekliği belirtileri ise;

  • Testislerin hiç olmaması,
  • Testisler olmasına rağmen az gelişmiş olması,
  • Kısırlık,
  • Kısırlık tespit edilememesine rağmen çocuk sahibi olamama şeklinde sıralanabilir.

Yumurtalık rezervleri sadece FSH hormonu testi ile mi tespit edilir?

Kadınların bebek sahibi olabilme şansını belirlemek amacıyla yapılan tek yöntem FSH hormonu ölçme testi değildir. Bu amaçla yapılan çok farklı test ve tetkikler de yumurtalık rezervlerinin son durumunun tespit edilmesine olanak verir. FSH hormon değerinin 25 birim gibi çok yüksek olduğu vakalarda, kadınlarda kendiliğinden hamile kalmak ya da  yardımcı tedavi yöntemleri, hatta tüp bebek, mikroenjeksiyon  yöntemleri ile de gebelik elde edilmesi mümkün olmaz.