Fibromiyalji, yaygın kas iskelet ağrıları ve onun yanında yorgunluk, uyku, hafıza ve ruh hali bozuklukları ile birlikte ortaya çıkan bir bozukluktur. Araştırmacılar fibromiyaljinin beynin ağrı sinyallerini işleme yöntemini etkileyerek ağrı hissini arttırdığına inanıyorlar.

Belirtiler genelde fiziksel travma, ameliyat, enfeksiyon veya büyük psikolojik stres sonrasında başlarlar. Diğer vakalarda ise tek bir duruma bağlı olmadan zaman içerisinde artış gösterirler.

Kadınlarda fibromiyalji gelişimi ihtimali erkeklerden daha fazla. Fibromiyaljisi olan pek çok insan baş ağrıları, eklem bozuklukları, huzursuz bağırsak sendromu, anksiyete ve depresyona da sahip oluyor.

Fibromiyaljinin bir çaresi olmasa da, çeşitli ilaçlar belirtilerin kontrolüne yardımcı oluyorlar. Spor, rahatlama ve stres azaltma yöntemleri de yardımcı olabilirler.

Belirtiler

Fibromiyalji belirtileri şöyle:

  • Yaygın ağrılar: Fibromiyalji ile ilişkilendirilen ağrılar genelde en az 3 ay boyunca sürmüş sabit can sıkıcı ağrılar olarak tanımlanıyorlar. Yaygın olarak görülmesi için bedeninizin her iki yanında ve belden aşağı ve yukarıda olmalı.
  • Yorgunluk: Fibromiyalji sahibi olan insanlar genelde uzun süreler uyudukları söylense bile yorgun uyanıyorlar. Uyku genelde ağrılar ile bozukluyor ve pek çok hastanın huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi gibi başka uyku bozuklukları da var.
  • Bilişsel zorluklar: Fibro-fog olarak adlandırılan belirtide zihinsel işler için odaklanma, dikkat gösterme ve konsantre olma yeteneği azalıyor.

Fibromiyalji aşağıdakiler gibi başka ağrılı rahatsızlıklar ile birlikte de varolabilir:

  • Huzursuz bağırsak sendromu
  • Migren ve diğer tip baş ağrıları
  • Doku içi kistler veya ağrılı mesane sendromu
  • Temporomandibular eklem bozuklukları

Sebepleri

Doktorlar fibromiyaljiye neyin sebep olduğunu bilmiyorlar. Ancak pek çok faktör bir arada varolabilir ve bunlar şöyle:

  • Genetik: Fibromiyaljinin aile boyunca bulunma ihtimali var ve bu nedenle belli genetik mutasyonların bu bozukluğu geliştirme riskini arttırdığı tahmin ediliyor.
  • Enfeksiyonlar: Bazı hastalıkların fibromiyaljiyi tetiklediği ve ya şiddetlendirdiği görülüyor.
  • Fiziksel ve duygusal travma: Fibromiyalji bazen trafik kazası gibi fiziksel travmalarla tetiklenebilir. Psikolojik stres de rahatsızlığı tetikleyebilir.

Neden Ağrır?

Araştırmacılar tekrar eden sinir uyarımının fibromiyaljili olan insanlarda beynin değişimine sebep olduğuna inanıyorlar. Bu değişim beyindeki ağrıları ileten bazı kimyasalların düzeylerindeki anormal artışlarını içerir. Buna ek olarak, beynin ağrı reseptörlerinin ağrının bir çeşit hafızasını geliştirdikleri ve daha hassas hale geldikleri, yani ağrı sinyallerine aşırı tepki verebildikleri belirtiliyor.

Risk Faktörleri:

Fibromiyalji için risk faktörleri şöyle:

  • Cinsiyetiniz: Kadınlarda erkeklere göre daha fazla tanı koyuluyor.
  • Aile geçmişi: Eğer bir akrabanızda varsa sizin de geliştirme riskiniz daha fazla.
  • Diğer bozukluklar: Eğer osteoartritiniz, romatoid artritiniz veya lupusunuz varsa, fibromiyalji geliştirme riskiniz daha fazla.

Komplikasyonlar

Fibromiyalji ile ilişkilendirilen ağrılar ve uyku bozuklukları evde veya işte normal fonksiyon göstermenize engel olabilir. Bu genellikle yanlış anlaşılan rahatsızlık ile başa çıkmaktaki zorluklar da depresyon veya sağlık kaynaklı anksiyete ile sonuçlanabilir.

Teşhis

Geçmişte, doktorlar biraz sıkı bir dokunuşla kaç tanesinin ağrıdığını görmek için 18 temel noktayı kontrol ederlerdi. Yeni yöntemlerde ise bu nokta incelemesi gerekmiyor. Bunun yerine kişinin üç aydan daha uzun süreli yaygın ağrısının olup olmadığı kontrol ediliyor ve bu ağrıların sebebi de başka bir tıbbi rahatsızlık olmamalı.

Kan Testleri

Fibromiyalji tanısı için bir laboratuvar testi mevcut olmasa da, doktor benzer belirtilere sebep olabilecek diğer rahatsızlıkları elemelidir. Kan testi içinde şunlar olabilir:

  • Tam kan sayımı
  • Eritrosit sedimentasyon hızı
  • CCP testi
  • Romatoid faktör
  • Tiroid fonksiyon testleri

Tedavi

Genel olarak fibromiyalji tedavisinde hem ilaçlar hem de kişisel bakım önerilir. Odak noktası belirtilerin azaltılması ve genel sağlığın iyileştirilmesidir. Tek bir tedavi tüm belirtiler için çözüm sağlamaz.

İlaçlar

İlaçlar ile ağrılar azaltılabilir ve uyku iyileştirilebilir. Yaygın seçenekler şöyle:

  • Ağrı kesiciler: Reçetesiz ağrı kesiciler yardımcı olabilirler. Doktor aynı zamanda reçeteli bir ağrı kesici de yazabilir. Narkotik ürünler tavsiye edilmiyorlar çünkü bağımlılık yapabildikleri gibi ağrıları zamanla kötüleştirebiliyorlar.
  • Antidepresanlar: Bazı antidepresanlar fibromiyalji yorgunluğu ve ağrısını hafifletebilirler. Doktor kas gevşetici ve uyku hapları da yazabilir.
  • Nöbet ilaçları: Epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlar sıklıkla bazı ağrıları azaltabiliyorlar.

Terapi

Fibromiyaljinin bedeniniz ve yaşamınız üzerindeki etkilerini azaltabilecek farklı terapiler var. Bazı örnekler şöyle:

  • Fizik terapi: Fizik terapi uzmanı size egzersizler öğretebilir ve böylece gücünüz, esnekliğiniz ve dayanıklılığınız artar. Suda yapılan egzersizler özellikle faydalı olabilirler.
  • Mesleki terapi: Bir meslek terapisti iş alanınızda değişimler yapmanızı sağlayabilir veya bazı işleri vücudunuza daha az iş bindirecek şekilde yapmanıza yardımcı olabilir.
  • Danışmanlık: Bir danışman ile konuşmak yeteneklerinize inancınızı güçlendirebilir ve stresli durumlarla başa çıkma stratejileri öğrenmenizi sağlayabilir.

Yaşam Tarzı ve Ev Reçeteleri

Kişisel bakım fibromiyalji yönetiminde kritik:

  • Stresi azaltın: Duygusal strese maruz kalmanızı ve sizi bitirmesini engelleyecek bir plan geliştirin. Her gün kendinize rahatlamak için zaman ayırın. Bu suçluluk hissetmeden hayır demeyi öğrenmek de olabilir. Ancak rutininizi tamamen değiştirmeye çalışmayın. İşten ayrılan ve tüm aktivitelerini bitiren insanların aktif kalanlara göre daha kötüleşme eğilimleri var. Derin nefes egzersizleri veya meditasyon gibi stres yönetimi tekniklerini deneyin.
  • Yeterince uyuyun: Yorgunluk fibromiyaljinin temel karakteristiklerinden birisi ve bu nedenle yeterince uyumak temel. Uykuya yeterince zaman ayırmanın yanında her gün aynı saatte yatıp kalkmak ve öğle uykusunu sınırlandırmak gibi iyi uyku alışkanlıkları geliştirin.
  • Düzenli spor yapın: İlk başlarda spor ağrılarınızı arttırabilir. Ancak onu zaman içerisinde ve düzenli olarak yapmak belirtileri genelde azaltır. Yürüme, yüzme, bisiklet sürme ve su aerobik egzersizleri uygundurlar. Fizik terapi uzmanı evde yapabileceğiniz bir egzersiz programı yaratabilir. Esneme, iyi duruş ve rahatlama egzersizleri de yardımcı olurlar.
  • Kendinizi ayarlayın: Aktivite düzeyinizi eşit tutun. Eğer iyi günlerde çok şey yaparsanız, kötü gününüz daha fazla olabilir. Bunun anlamı iyi hissettiğiniz günlerde çok fazla şey yapmamak fakat aynı zamanda belirtiler ortaya çıktığında da kendinizi sınırlandırmamak veya çok az şey yapmamak.
  • Sağlıklı bir yaşam tarzını sürdürün: Sağlıklı gıdalar tüketin. Kafein alımınızı sınırlandırın. Keyif aldığınız bir şey yapın ve her günü dolu yaşayın.

Alternatif Tıp

Ağrı ve stres yönetimi için tamamlayıcı ve alternatif terapiler yeni değiller. Meditasyon ve yoga gibi bazıları binlerce yıldır uygulanıyorlar. Ancak kullanımları son senelerde popüler hale geldi ve özellikle fibromiyalji gibi kronik hastalıkları olan insanlar tercih ediyorlar.

Bu tedavilerin bir kısmı stresin ve ağrıların azaltılması için güvenli görünüyorlar ve bazıları ana akım tıpta da kabul görmeye başladı. Ancak bu uygulamalar onaysız kalmaya devam ediyorlar çünkü yeterince incelenmediler.

  • Akupunktur: Akupunktur cildin çeşitli derinliklerine çok ince iğneler sağlayarak yaşam güçlerinin normal dengesini bulmaya odaklanan bir tıbbi sistem. Akupunktura dair batı teorilerinde, iğnelerin kan akışını değiştirdikleri ve beyin ile omurilikteki nörotransmiter düzeyini değiştirdikleri belirtiliyor. Bazı çalışmalar onun fibromiyaljiye karşı etkili olduğunu, bazıları ise olmadığını gösteriyorlar.
  • Masaj terapisi: Bu uygulamada olan en eski yöntemlerden birisi. Vücudun kaslarını ve yumuşak dokularını hareket ettirmek için farklı manipülatif tekniklerin kullanımını barındırıyor. Masaj kalp ritminizi yavaşlatabilir, kaslarınızı rahatlatabilir, eklemlerinizin hareket aralığını arttırabilir ve bedenin doğal ağrı kesicilerinin üretimini arttırır. Genelde stres ve anksiyeteye de iyi gelir.
  • Yoga ve tai chi: Bu uygulamalarda meditasyon, yavaş hareketler, derin nefes ve rahatlama bir aradadır. Her ikisinin de fibromiyalji belirtilerinin kontrolünde yardımcı olabildiği belirtiliyor.