Kaç kişinin parasomnia veya uyku bozuklukları yaşadığı tam olarak bilinmiyor ancak siz veya bildiğiniz birisinin hayatının bir noktasında bununla en az bir defa karşılaşmış olması çok mümkün.

Parasomnia genellikle rahatsız edici eylem ve davranışlar ile ilişkilendirilir ve kişinin uyku sırasında yaptığı davranışlar olmasına karşın tamamen bilinçdışıdır.

Fakat uykumuz sırasında yapabildiğimiz bazı garip şeyler uyku bozukluklarına bağlı olabilseler de diğerleri tamamen normal ve yaygın olan fiziksel oluşumlar.

1- Uykuda Konuşma

Uykuda konuşma yaygın bir fizyolojik fenomen ve çocuklar ile ergenlik dönemindekilerde daha sık görülse dee yetişkinlerde de sıradışı değil.

Parasomnias adlı kitabında Shelly Weiss, uykuda konuşmanın çok uzun sürmediğini ve her zaman anlaşılabilir bir konuşma olmadığını da belirtiyor ve şöyle diyor: “Uykuda konuşma genelde kısa ve düzensiz olur ancak kişinin uykuda kısa ve anlaşılmaz bir kaç ses çıkarmasından tutun da anlaşılabilir içeriğe sahip uzun cümlelere kadar çeşitleri olabilir. Hatta düşmanca veya kızgın bir tınısı olan sık ve uzun konuşmalar bile ortaya çıkabilir.”

Paris’teki Pitié-Salpêtrière Hastanesi’nden Dr. Isabelle Arnulf tarafından yapılan yeni bir çalışmada uykuda konuşanların neler söyledikleri incelenmiş ve bunun sonucunda vakaların %10’unda uykuda konuşmanın küfürlü kelimeler ve negatif içerik bakımından zengin olduğu görülmüş.

Hatta küfürlü kelimeler uyku sırasında kişinin günlük yaşamında normalde kullandığının 800 katı daha fazla kullanılmışlar.

Dr. Arnulf bunun sebebinin negatif bir rüya durumuna karşı tepki olarak verildiğini ve sonucunda dürtüsel ve dikkatsiz bir şekilde konuşmanın hoş görülebileceğini belirtiyor.

Weiss uykuda konuşma nöbetlerinin uykunun herhangi bir aşamasında olabildiğini ve bunun sadece yataktaki partner gibi diğer kişiler için rahatsız edici olduğunu belirtiyor.

Eşinizin gece konuşmaları sizi biraz huzursuz edebilir ancak bu durum onun farkında bile olmadığı için muhtemelen herhangi bir rahatsızlık duymuyordur.

Fakat Weiss’a göre dış faktörler bu uykuda konuşma durumuna zemin hazırlayabiliyorlar ve bu nedenle siz veya sevdiğiniz birisi bundan muzdaripse bu faktörleri ortadan kaldırmak yardımcı olabilir.

Bu faktörler arasında hastalıklardan dolayı ateşlenmek, günlük yaşamda stres ve kaygılar yaşamak, uykusuzluk ve uyku bozukluklarına sahip olmak bulunuyor.

2- Uyurgezerlik

Uyurgezerlik yani uykuda yürümek parasomnia türleri arasında en bilinenlerden birisi ve özellikle edebiyat ile sinema dünyasında yıllar boyunca insanların hayal gücünü yakalayan faktörlerden de birisi.

Bu uyku bozukluğu genellikle üçüncü aşama NREM uykusu sırasında ortaya çıkıyor ve bu derin uyku periyodunda beyin dalgaları yavaşlıyorlar, nefes de derin ve yavaş bir hale geliyor.

İnsanlar bu aşamada kolayca uyandırılamazlar ve bu da uyurgezerliği daha rahatsız edici bir hale getirir. Çünkü kişi fiziksel olarak hareketli iken hala derin bir uyku içerisindedir.

Fakat gariplik burada sona ermiyor.

Uzman Frank Ralls ve Madeleine Grigg-Damberger, Parasomnias kitabında uyurgezerlerin uyanık gibi görünebileceklerini ancak onları gözlemleyen kişilere göre aslında orada olmadıklarını belirtiyor ve şöyle ekliyorlar: “Uyurgezerlik nöbetleri genellikle kişinin yatakta oturması, çarşafları kurcalaması ve ardından yataktan çıkmadan önce kafası karışık bakışlar atması ile başlar ve ardından yataktan çıkarak yürümeye başlar. Gözler genelde açıktır ve kafası karışık donuk bir bakış vardır.”

Ayrıca kişinin genelde sese, ışığa ve özel bir odaya doğru yürüdüklerini de ekliyorlar. Bu sırada kıyafet değiştirme, kapı açma veya tuvaleti kullanma gibi karmaşık davranışlara da girişebilirler.

Uyurgezerlik Davranışları

Bir uyurgezerlik türü ise uykuya bağlı yeme ve bu sırada kişi yataktan çıkar, dolaba gider ve esasında hiç uyanmadan bir şeyler tüketir.

Bu yeme davranışı genelde kompülsiftir ve kişi ertesi sabah uyandığında bu şok edici olayın kanıtlarını bulur.

Ancak bazı uyurgezer davranışları aşırı yemekten daha tehlikelidir. Bunlardan bir tanesi uykuda araç sürmek ve kişi teknik olarak otomatik pilot modunda araç sürerken bu yaptığına dair bilinci yerinde değildir.

Bazı bilimadamları bu nöbetlerin bazı uyku haplarının yarattığı kısa devrelerden kaynaklandığını belirtiyorlar ancak bu ilaçların bu konuda ne kadar suçlu oldukları tam olarak açık değil.

Uykuda Yazışmak

Bu soruna dair yapılmış bir bilimsel çalışma yok ancak uykuda yazışmak özellikle ergenler arasında hiç de nadir değil.

Son yıllarda çeşitli medya kaynaklarında ergenlerin arkadaşlarına veya aşık oldukları kişilere uyku sırasında mesajlar gönderdikleri için utandıklarına dair vakalar var.

The Atlantic’e konuşan bir genç kadın, bir sabah uyandığını ve uykusu sırasında eski erkek arkadaşını görmek için planlar yaptığını ancak bunu hatırlamadığını ve ardından pişman olduğunu belirtiyor.

Uyku uzmanları bunun uyku bozukluklarının yeni bir türü olduğunu açıkladılar ve henüz pek çok kitapta yer almıyor.

Uzmanlar bunun pek çok ergenin kötü uyku hijyenine sahip olmasına bağlı olduğunu belirtiyorlar ve onların telefonlarına yapışık yaşama, gece yarılarına kadar mesaj gönderme ve bildirimlerin uykularını bozmalarına izin vermelerinden kaynaklandığını belirtiyorlar.

3- Uykuda Düşme

Muhtemelen uyurken düşüyormuş gibi hissetme fenomenini biliyorsunuzdur.

Bu olay gerçekleştiğinde, yüksek bir yerden düşüyormuş gibi hissedersiniz ve bu da bedenin sarsılmasına ve uyuyanın bir anda panikleyerek uyanmasına sebep olur.

Weiss bu durumun normal insanlarda herhangi bir yaşta sık sık ortaya çıktığını ve yetişkinlerin %60-70’inde görüldüğünü, bir uyku bozukluğu olarak değerlendirilmediğini belirtiyor.

Normalde kas kasılmaları 1 saniyeden az sürer ve kişi uyku durumuna geçerken veya hafif uyku aşamasındayken ortaya çıkarlar.

Buna daha nadiren eşlik eden şeylerden bir tanesi ise kişinin bazı sözler duyması ve aynı zamanda sesli bir patlama veya ışık parlaması görmesidir ve buna patlayan kafa sendromu adı verilir.

Uykuda düşme normal bir şey olsa da bilimadamları bazı faktörlerin onun oluşumuna katkıda bulunabildiğini belirtiyorlar. Weiss’a göre yorgunluk, duygusal stres, uykusuzluk, ağır egzersizler ve kafein ile nikotin gibi uyarıcılar buna etki edebiliyorlar.

4- Cinsel Davranışlar

Uyku sırasında yapılan en tartışmalı şeylerden birisi ise cinsel biri doğaya sahip ve özellikle de yanınızda yatan kişi bunu istemiyorsa.

Seksomnia olarak adlandırılan bu parasomnia türünde kişi cinsellik çağrıştıran sesler çıkartır, mastürbasyon yapar, oynaşır veya uyku sırasında cinsel ilişkiye girmeye çalışır ve sabah da bunu hatırlamaz.

Uyurgezerliğe benzer şekilde seksomnia da NREM uykusu sırasında gerçekleşir ve yayınlanan bir vaka raporuna göre şimdiye dek sadece 95 klinik vaka kayıtlara geçmiş. Raporun yazarı bu vakaların büyük kısmının erkek uyuyanlardan oluştuğunu belirtiyor.

Bazı vakalarda sadece utandırıcı bir iş olabilse de, daha uç vakalarda uyuyanlar birlikte uyudukları kişiye cinsel tacizde bulunuyor olurlar.

Ancak bu iş sırasında bilinçsiz olmaları nedeniyle sabah ne olduğunu hatırlayamazlar ve uyku sırasındaki bu cinsel şiddet eylemleri mahkemelerde de zorluk çıkartır.

Bir vaka raporunun yazarı, seksomniyadan etkilenen hastalardan birisinin stres yönetimini hedefleyen psikoterapi seanslarının ardından bu problem üzerinde belli bir miktar kontrol elde ettiğini belirtiyor.

5- Uykuda Hareket Etme

REM uyku bozukluğu olarak da adlandırılan parasomnia türü uyurgezerliğe benzer ve uyku durumunda oldukça karmaşık işlerin yapılması ile kendini gösterir.

Ancak iki uyku bozukluğu arasında bazı farklar var.

REM uykusu bozukluğu adından da anlaşılabileceği gibi uykunun genelde rüyaların görüldüğü REM aşamasında ortaya çıkar.

Bu davranış bozukluğuna sahip olan bireyler genellikle rüyalarında olup bitenlere karşı fiziksel tepkiler verirler ve bu daima iyi bir haber olmaz.

Parasomnias’ta bu konuda yazan Sujay Kansagra ve Bradley Vaughn şöyle diyor: “Rüyanın içeriği başlangıçta daha şiddet dolu hale gelir ve kişinin saldırı altında olması veya bir pozisyonu veya başkalarını korumasını içerir.”

Ayrıca bu bozukluğa sahip bireylerin büyük kısmının 50 yaşın üzerinde olduğu ancak ne sıklıkla görüldüğünün tam olarak belli olmadığı belirtiliyor.

Bu tip uyku bozukluklarına sahip olanlar rüyalarının içeriğine göre kaotik hareketlerde bulunabilirler ancak neyse ki genelde fiziksel olarak kendilerine veya başkalarına karşı fiziksel şiddet göstermezler.

Ancak şiddet dolu davranışlar REM uyku davranışı bozukluğunda erkeklerde kadınlara göre daha yaygın.

Bu parasomniya kişinin ilk defa antidepresan kullanımında ortaya çıkabilir ancak alkol, kahve ve çikolata gibi uyarıcılar da rol oynayabilirler.

Buna ek olarak narkolepsi sahibi bireylerin %50’sinden fazlasının başka bir uyku bozukluğuna sahip olduğunu ve REM uyku davranış bozukluğunun da bunlar arasında olduğu belirtiliyor.