Agorafobi kendini kaçmanın zor olduğu durumlardan veya kötü bir şey olursa yardımın zor geleceği yerlerde olmaktan korku duymakla ortaya koyan bir kaygı bozukluğudur.

Kelimenin kendisi antik Yunanca “agora” sözcüğünden geliyor ve bu toplanma veya pazar alanı anlamına geliyor.

Rahatsızlık genelde açık alanlardan korkmak olarak düşünülüyor fakat gerçekte daha karmaşık.

Agorafobide kalabalık, köprü veya dışarıda yalnız olma korkusu olabilir.

ABD’deki yetişkinlerin %0.8’inin geçmişte panik bozukluk yaşamadığı halde agorafobiye sahip olduğu belirtiliyor.

Ortaya çıkma yaşı genelde 20.

Agorafobi Nedir?

Agorafobi en son DSM-5 belgesine göre bir kaygı bozukluğu olarak görülüyor.

Kaygı bozukluğu, kaygının geçmediği ve zamanla artış gösterdiği bozukluklar olarak tanımlanıyor.

Kaygı bozukluklarından bir tanesi panik atak ve herhangi bir uyarı vermeden aniden gelen bir korku ve panik hissi için kullanılıyor.

Agorafobi de böyle bir panik bozukluk. Agorafobik panik ataklar kaçmanın zor olduğu veya yardımın gelemeyeceği yerlerden korkmakla bağlantılılar.

Agorafobinin tetiklenebileceği yerler arasında utanabileceğiniz, yardımsız kalabileceğiniz veya hapis olabileceğiniz kalabalık yerler, köprüler, toplu taşıma ve uzak bölgeler bulunuyor.

Pek çok insan agorafobiyi bir veya daha fazla panik atak yaşadıktan sonra geliştiriyor. Bu ataklar gelecek ataklardan korkmalarına sebep oluyor ve bu nedenle panik atağın ortaya çıktığı durumlardan kaçınmaya çalışıyorlar.

Agorafobiye sahip olan insanlar herkese açık yerlere giderken bir arkadaş bulmak zorunda kalabilirler ve arkadaşları yoksa dışarı çıkmak istemeyebilirler.

Tedavi

Agorafobi genelde ilaç ve psikoterapi kombosu ile tedavi ediliyor.

Agorafobisi olan pek çok insan için tedavi etkili ancak erken yardım alınmazsa tedavi daha zor hale gelebilir.

İlaçlar

Sağlık uzmanları aşağıdaki ilaçlardan birini veya ikisini birden yazabilirler:

Seçici serotonin geri emilim inhibitörleri

Bunlar agorafobi tedavisinde yazılabilen antidepresan ilaçlardır.

Başka antidepresan türleri de yazılabilirler ancak yan etkileri daha büyük olur.

Anti Anksiyete İlaçları

Benzodiazepinler olarak da bilinen bu ilaçlar kısa vadede kaygı belirtilerini hafifletebilen yatıştırıcılardır ancak alışkanlık yapabilirler.

Antidepresanlara yüksek dozda başlanabilir ve tedavinin bitişine doğru doz yavaşça düşürülebilir.

Antidepresan kullanmaya başlama ve bırakma aşamalarında panik atağa benzer yan etkiler ortaya çıkabilir ve bu nedenle dikkatli olmak gerekir.

Psikoterapi

Psikoterapide kaygı belirtilerini azaltmak için bir terapistle çalışırsınız ve böylece daha güvende hisseder, daha iyi işlev gösterirsiniz.

Bilişsel davranış terapisi rahatsızlığa sebep olan düşünceleri değiştirmeye odaklanıyor.

Kişi bu terapide şunları öğrenebilir:

  • Korkularının gerçek olma ihtimalinin düşük olduğunu
  • Kaygının zamanla azaldığını ve belirtilerin azalana kadar yönetilebileceğini
  • belirtilerle nasıl başa çıkabileceğini
  • stres sebebi durumlara karşı bozulan bakış açısını nasıl anlayıp kontrol edebileceğini
  • paniğe sebep olabilen düşünceleri nasıl tanıyıp değiştirebileceğini
  • stresi nasıl yönetebileceğini

İlk işlerden birisi kaygıya sebep olan durumları hayal etmek olacaktır ve hafif olanlardan en korkunç olanlara doğru gidilecektir.

Agorafobiyi tedavi eden terapistler ilk olarak hastanın terapistin ofisine gelmesini gerektirmeyen bir tedavi başlangıcı oluşturabilirler.

Seçenekler arasında telefon ve internet terapisi, ev ziyareti veya hastanın güvenli olarak gördüğü bir yerde buluşma olabilir.

Aile desteği de anlayış göstermek ve bireyi çok zorlamamak için yardımcı olabilir.

Belirtilerin Yönetimi İçin Kendi Kendinize Yapılabilecekler

Kendinize yardım etmek için şunları yapabilirsiniz:

  • önerilen tedavi planına bağlı kalmak
  • sakinlik hissine ulaşmak ve onu korumak için rahatlamayı öğrenmek
  • korkulan durumlar ile yüzleşerek daha az korkar hale gelmek
  • alkol ve uyuşturuculardan kaçınmak
  • sağlıklı fiziksel aktiviteler yapmak, dengeli beslenmek ve iyi uyumak

Belirtileri

Agorafobi bir korkular, duygular ve fiziksel belirtiler kombinasyonu olarak kendini gösterebilir.

Agorafobiye sahip bir birey yaygın olarak şunlardan korkacaktır:

  • yalnız başına vakit geçirmek
  • kalabalık yerlerde, açık alanlarda veya küçük yerlerde olmak
  • utanç göstermekten utanmak
  • insan içinde kontrolü kaybetmek
  • başkalarının bakması
  • sakinliğini kaybetmek
  • ölüm veya panik atağın hayati tehlike oluşturacak hale gelmesi

Temel korku ise tehlikeli bir durum oluştuğunda kaçmanın veya yardım almanın mümkün olmaması korkusudur.

Diğer Hisler

Korkunun yanında agorafobisi olan birey aşağıdaki duyguları da yaşayabilir:

  • başkaları ile olan bağın kopması
  • umutsuzluk
  • gerginlik
  • kontrol kaybı
  • bedenin gerçek olmadığı hissi
  • çevrenin gerçek olmadığı hissi

Bazı insanlar başkalarına fazla bağlı olabilirler veya uzun süre boyunca evdede kalabilirler.

Fiziksel Belirtiler

Aşağıdakiler gibi fiziksel belirtiler de ortaya çıkabilirler:

  • göğüs ağrısı ve rahatsızlığı
  • baş dönmesi
  • kalp çarpıntısı
  • nefes darlığı
  • terleme
  • titreme
  • mide kalkması, bulantı ve ishal
  • terleme ve soğuk terleme
  • boğulma

Panik atak yaşayan bireylerin evde, okulda ve iş yerindeki davranışları değişebilir.

Daha fazla atağa sebep olabilecek durumlardan kaçınmaya çalışırlar.

Üzgün veya depresif olabilir, intiharı düşünebilirler. Bazıları alkol ve uyuşturucuya bel bağlayabilir.

İsviçre’de yapılan yeni bir araştırmaya göre düşük dozda inflamasyonun da agorafobisi olan insanlarda artış gösterebildiği görülüyor.

Bu da bu rahatsızlığa sahip bireylerde atheroskleroz ve koroner kalp hastalığı riskinin artmış olabileceğini gösteriyor.

Sebepleri

Agorafobinin neden olduğu bilinmiyor ancak beynin korkuyu kontrol eden bölgelerinden kaynaklanabileceği düşünülüyor.

Geçmişte fiziksel saldırı yaşamak gibi çevresel faktörler de katkı verebilir.

Kaygı bozukluklarının aile boyunca ilerlediğine dair kanıtlar var ve bu nedenle genetik faktörler de agorafobi ve diğer panik bozukluklarda rol oynayabilirler.

Bazı insanlarda bir veya birden fazla panik ataktan sonra başlayabilir ve daha sonra gelecekte panik atak yaşayabilecekleri yerlerden korkmaya başlayabilirler.

Diğer panik bozukluklar ve fobiler de gelişiminde rol oynayabilirler.

Tanı

Agorafobi genelde psikiyatri alanında uzman bir doktor ile görüştükten sonra teşhis edilir.

Uzman işaret ve belirtileri değerlendirecektir.

Aile ve arkadaşlar da kişinin davranışlarını tanımlamakta faydalı olabilirler. Fizik muayene ile belirtilere sebep olma ihtimali olabilecek diğer rahatsızlıklar elenirler.

DSM-5’e göre aşağıdaki durumlardan en az iki tanesine dair aşırı korku durumu bir kriter olarak belirlenmiştir:

  • toplu taşıma
  • açık alanlarda bulunma
  • kapalı alanlarda bulunma
  • kalabalıkta veya sırada durma
  • ev dışında yalnız olma

Ek tanı kriterleri arasında şunlar var:

  • özel bir durumla bağlantılı kaygı ve korku
  • durumun gerçek tehlikesi ile orantısız bir korku veya kaygı
  • bir durumdan kaçınmak veya başa çıkmak için birisine ihtiyaç duymak
  • aşırı huzursuzluk yaratan bir duruma katlanmak
  • korku, kaygı ve kaçınmaktan dolayı yaşamda sorunların oluşması
  • uzun süreli kalıcı fobiler ve kaçınmalar

Sonuç Olarak

Tedavi ile her 3 kişiden 1 tanesi agorafobinin üstesinden gelebiliyor ve onu tekrar yaşamıyor. Aşağı yukarı yarısı iyileşmeler görüyor ancak yine de stresli durumlarda belirtiler görebilirler.

5 insandan 1 tanesi iyileşme görmüyor ve rahatsızlık ile yaşamaya devam ediyor.

Agorafobi kişinin günlük yaşantısını ciddi şekilde etkileyebilir. Belirtileri gören birisi hemen doktoruna ulaşmalı. Erken tedavi daha pozitif sonuçlar alınmasına yardımcı olur.

Koronavirüs ( Covid-19), sizde travma oluşturduysa ve sürekli olarak bu konu ile ilgili yoğun ve süreğen kaygı hissediyorsanız ve  neler yapacağınızı, nasıl baş edeceğinizi bilmiyorsanız bunu birlikte çalışabiliriz. Online terapi almak isterseniz bana bu numaralardan ulaşabilirsiniz.

Uzman Klinik Psikolog Diana Güler
Telefon: 0216 266 24 48 & 0533 086 30 22
Mail: info@dianaguler.com
İnstagram: dianagulerr