Organ ve doku bağışı, hayat kurtaran ve onları değiştirebilen tıbbi operasyonlardır. Organlar donörden alınırlar ve onlara ihtiyacı olan çok hasta kişilere nakledilirler. Donörler ise göz ve doku bağışları ile yaşamların değişmesine yardımcı olurlar.

Organ Bağışı Nedir?

Organ bağışı, nakle ihtiyaç duyan birisine organ ve dokunun bağışlanmasıdır.

Bu nakiller kişinin hayatını kurtarabilir veya değiştirebilirler. Bir organ ve doku bağışçısı, 10’dan fazla insanın yaşamının değişmesine yardımcı olabilir. Fakat bu durum, kişinin ve ailesinin ölümden sonra organ ve dokularını bağışlamasına bağlı.

Organ Bağışı Neden Önemli?

Her an binlerce kişi organ nakli listelerinde beklemeye devam ediyor. Maalesef bu bekleyen insanlar için sadece çok az miktarda bağışlanmış organ var. Bazı insanlar organ beklerken ölebiliyorlar. Bazıları hastanede haftalar ve aylar geçiriyor, bazıları tedavi için her hafta hastaneye birden fazla kez gidiyor.

Organ nakline ihtiyacı olan insanlar genelde çok hastalar veya ölüyorlar çünkü bir veya birden fazla organları iflas ediyor. Çocuklardan yaşlılara kadar her kesim mevcut.

Organ nakli bekleyenlerin büyük kısmında kalıtımsal ve genetik rahatsızlıklar, hastalıklar ve ani organ iflasları bulunuyor ve bu da onları çok hasta ediyor ve nakle ihtiyaç duyar hale getiriyor.

Hastalıkların ne zaman aile bireylerimizi, arkadaşlarımızı etkileyeceğini ve organ nakline ihtiyaç duymamıza sebep olacağını bilmek mümkün değil.

Organ Bağışı Süreci

Organ bağışı için üç temel yol var:

  • Beyin ölümü: Bu durum kişinin ağır bir beyin hasarına bağlı olarak beyninde aktivite bulunmaması veya artık beynine kan gitmemesidir. Bilinç ve nefes alma konusunda kalıcı olarak tüm potansiyellerini kaybetmişlerdir. Cihazla kişinin kalbinin atması sağlansa ve oksijen bedeninde dolaşsa bile bu durum ortaya çıkabilir.

Beyin ölümü koma ile aynı şey değildir. Komadaki kişi bilinçsizdir çünkü beyin bir şekilde hasar görmüştür. Komada beyin işlev göstermeye devam eder ve iyileşebilir. Beyin ölümünde ise beyin işlev göstermeyi bırakmıştır ve bir daha kendine gelemediğinden iyileşme umudu yoktur.

Beyin ölümünde iki bağımsız birey tarafından bir seri testler uygulanır ve ölümün gerçekleştiği doktorlar tarafından birlikte kararlaştırılır.

  • Kalp ölümü: Dolaşım fonksiyonlarında kalp krizinden sonra geri dönülemez şekilde oluşan işlev kaybında hasta tekrar geri hayata döndürülemez.

Kalp ölümünde hasta yakından takip edilir ve bağış sadece dolaşım geri dönülemez şekilde durursa uygulanır. Bu durumda organ bağışı için zaman aralığı çok kısadır çünkü organlar oksijenli kan olmadan ve beden dışında uzun süre yaşayamazlar.

  • Canlı bağış: Hala hayattayken böbrek, karaciğerin bir kısmı, kalçadan ve diz replasmanından kemikler bağışlayabilirsiniz. Ayrıca ilik nakli de bir seçenektir.

Bağışı Etkileyebilecek Faktörler

Kişinin bağışçı olma ihtimalini etkileyebilecek az sayıda tıbbi rahatsızlık bulunuyor.

Fakat tıbbi durumunuz ve yaşınıza bağlı olarak kendi kendinizi kapsam dışı bırakmayın. Ölüm halinde yetkili bir sağlık personeli tarafından yapılacak olan değerlendirme sonucunda hangi organların nakil için uygun olacağı belirlenecektir.

Organ bağışının gerçekleşmesini sağlayacak doğru koşullar o kadar nadirler ki, her yıl hastanede ölen tüm insanların %1’inden daha azı tıbbi olarak organ bağışçısı olmaya uygun. Bu nedenle organ ve doku bağışçısı olduğunuzu resmi olarak belirtmek ve bunu sevdiklerinizle paylaşmak önemli.

Göz ve Doku Bağışı

Organlara göre doku nakline uygun çok daha fazla insan var. Organların aksine dokular bağışın ardından bir süre daha saklanabiliyorlar ve ölümden sonra 24 saate kadar alınabildikleri için toplanmaları daha kolay.

Organ Bağışının Artı ve Eksileri

Yaşayan bir organ bağışçısı olmaya karar verirken, bu konunun artı ve eksilerini iyi değerlendirmelisiniz.

Artıları: Organ bağışlamanın en büyük faydası bir hayat kurtardığınızı biliyor olmak. Bu yaşam eşiniz, çocuğunuz, ebeveyniniz, kardeşleriniz, yakın bir arkadaşınız veya bir yabancı olabilir.

Eksileri: Organ bağışı büyük bir ameliyattır. Tüm ameliyatlarda olduğu gibi kanama, enfeksiyon, pıhtı atma, alerjik reaksiyonlar veya yakın organ ve dokulara hasar gibi riskler ile gelir. Operasyon sırasında anestezi altında olursunuz ancak iyileşme döneminde ağrılar olabilir. Ağrı ve rahatsızlıklar ameliyat türüne bağlı ve ayrıca ameliyattan sonra görünür yaralarınız olabilir.

Ameliyatın ardından bedeninizin kendini toparlaması biraz sürebilir ve tamamen iyileşene kadar iş hayatınız sekteye uğrayabilir.

Organ Bağışlarsam Gelecekte Sağlık Problemleri Yaşar Mıyım?

İlla ki değil. Çünkü bazı organlar uzun vadede sağlık problemleri yaratmadan paylaşılabiliyorlar. Bir böbrek veya pankreasınızın, bağırsakların, karaciğerin ve akciğerin bir bölümünü bağışlayabilirsiniz. Bedeniniz eksik olan kısımları kompanse edecektir. Eğer bağış sürecinde bunun sizi kısa veya uzun vadede sağlık risklerine sokacağına karar verilirse, bağış yapma süreciniz durdurulabilir.

Organ Bağışçısı Olma Kararını Vermek

Organ bağışlama kararı özellikle de canlı bağışçı olmak istiyorsanız iyi değerlendirilmeli.

Kararınızı vermeden önce olabildiğince bilgi toplamalısınız. Sağlık ekipleri size bu süreci detaylarıyla anlatacaktır. Ayrıca bu kararın sadece size ait olduğunu unutmayın. Başkalarının kararınızı etkilemeye çalışmalarına izin vermeyin. Arkadaşınız veya sevdiğiniz insanın organ bağışına ihtiyacı olsa bile, bunun sizin hayatınızı nasıl etkileyeceğini düşünmelisiniz. Ayrıca süreç başlamış olsa bile istediğiniz an bunu durdurabilirsiniz.