Ağrıları tetikleyen gıdalar
Bir kaç gün, hafta, ay hatta yıllar süren kronik ağrılarınız oldu mu? Eğer olduysa bunun ne kadar rahatsız edici olabildiğini biliyorsunuzdur. Kronik ağrılar sadece günlük hayatı etkilemiyorlar, aynı zamanda umutsuzluk ve sinir duygularını ortaya çıkartıyorlar.
Günümüzde toplumun %20’sinden fazlasında kronik ağrılar mevcut ve pek çok kişi bu ağrılar için haplara ve kremlere gözünü dikmiş durumda ancak ağrının temel kaynağı pek de dikkate alınmıyor.
Eğer süregelen ağrılarınız varsa, bunun sebebi tabağınızdaki şeyler olabilir. 2017 yılındaki bir çalışma beslenme ve ağrılar arasında ilişki olduğunu gösteriyor. Romatoid artrit sahibi bireylerin dörtte biri, beslenme düzenlerinin semptom şiddetini değiştirdiğini belirtiyor.
Peki gıdalar ağrılarımız üzerinde nasıl etkilere sahipler?
Yemekler Nasıl Ağrı Kaynağı Oluyorlar?
Gıdaların ağrıları nasıl tetiklediklerini anlamak için öncelikle inflamasyon konusuna değinmeli ve bunun beslenme ve hastalıklar üzerindeki etkileri değerlendirilmeli.
İnflamasyon vücudu yaralanma ve enfeksiyonlardan koruyan bir bağışıklık sistemi tepkisidir. Örneğin bir böcek sizi ısırdığında, hemen şişme ve kaşınma hissedersiniz çünkü bağışıklık sistemi aktif hale gelmiştir. Bazen bağışıklık sistemi yabancı organizma veya korunacak bir şey olmadığı halde inflamatuvar tepkiler ortaya koyar ve bu da akyuvarların normal, sağlıklı hücrelere saldırmalarına sebep olur ve sonucunda doku hasarı ve ağrılar ortaya çıkarlar.
İnflamasyon kaynağı bazı protein türleri sinir hücrelerini doğrudan aktif hale getirirler ve bu da ağrıyı başlatabilir veya yoğunlaştırabilir. Bazı rahatsızlıklar ise inflamasyon ve ağrılar ile doğrudan ilintilidirler:
• Çölyak hastalığı
• Sızdıran bağırsak sendromu
• Artrit
• Besin alerjileri ve hassasiyetleri
• Lupus
• Ülseratif kolit
• Krohn hastalığı
• Gut
• Bağ ağrıları ve migren
Bağışıklık sistemi hücrelerinin %70’i sindirim sisteminde bulunur. Bunun yanında yenilen şeyler de bu hücrelerin yarattıkları tepkinin değişmesine sebep olurlar. Bazı gıdaların inflamasyonları azalttıkları, bazılarının ise arttırdıkları biliniyor.
Ağrıları Tetikleyen 10 Gıda
1- Süt Ürünleri
Pek çok insan laktozu sindirme kabiliyeti ile doğsa da, inek sütünde bulunan bu temel şeker türünü sindirme kabiliyetini insanların %75’i yılar içerisinde kaybediyorlar. Laktoz intoleransınız mevcutken süt ürünleri tüketmeye devam etmek şişkinlik, karın ağrıları ve ishal gibi belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Araştırmalar süt ürünleri ile inflamasyonlar ve kronik ağrılar arasındaki ilişkiyi gösteriyorlar. Bu nedenle bilhassa artrit sahibi olanların inflamasyonları azaltmak ve semptomları ortadan kaldırmak için süt ürünü tüketimini azaltmaları gerektiği belirtiliyor.
Bu konuda çalışmalar henüz yetersiz olsalar da süt ürünlerini beslenmeden çıkartmak kronik ağrılarınıza bir son verebilir.
2- Soya
Soya, tofu, soya sütü, soya sosu ve vejeteryan et benzeri ürünleri gibi şeylerde bol bulunmaktadır ancak fermente edilmemiş soya ürünlerinde fitik asit bulunmaktadır ve bu asit besinlerin emilimini bozan, bağırsak dokusuna rahatsızlık veren bir asittir.
Bunun sonucunda sızdıran bağırsak gibi rahatsızlıklar da ortaya çıkabilmektedir. Soya ürünleri bu nedenle inflamasyonları arttırabildikleri gibi eklem ağrılarına, beslenme eksikliklerine, cilt problemlerine ve ruh hali değişimlerine sebep olabiliyorlar.
3- Bazı Meyve ve Sebzeler
Domates, patates, patlıcan, çili biber ve dolmalık biber gibi bazı sebzeler maalesef genel anlamda sağlıklı ve güvenli olsalar da, bazı insanlarda eklem ve kas ağrılarından tutun da ruh hali değişimlerine kadar yan etkiler yaratabiliyorlar. Özellikle hassasiyeti olanlarda bu durum daha da öne çıkıyor.
Maalesef bu konuda yapılan araştırmalar henüz oldukça sınırlı ancak bir süreliğine bu gıdaları tüketmeyi bırakarak kendiniz üzerinde deney yapabilirsiniz.
4- Gluten
Glutensiz beslenme son dönemlerde popüler hale gelmeye başladı ancak insanlar gluten konusuna hala yeterince hakim sayılmazlar. Gluten buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür ancak sadece ekmeklerde ve hamur işlerinde değil, pek çok salata sosunda ve ticari üründe de bulunmaktadır.
Çölyak hastalığı olanlar veya gluten hassasiyeti olanlar için glutenin az bir miktarı bile rahatsız edici olabilmektedir. Glutenin hassasiyeti olmayan bireylerde bile rahatsızlık yaratabildiğini gösteren çalışmalar mevcut. Gluten genel anlamda inflamasyonları arttıran bir niteliğe sahip.
5- Alkol
Arada bir birazcık kırmızı şarap içmek her ne kadar zararlı olmasa da, kronik alkol tüketimi sağlığınız ve ağrılar için pek istenen bir şey değildir. Alkolü aşırı tüketmek karaciğeri zayıflatır, inflamasyonları arttırır ve inflamatuvar bağırsak hastalığı gibi durumlarda belirtileri daha kötü hale getirir.
Özellikle şekerli kokteyl karışımlarından ve yüksek karbonhidratlı biralardan uzak durmalısınız.
6- Et
Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimini azaltmanın sağlığa faydalı olabildiğini gösteren çalışmalar mevcut. Bu etler inflamasyonları arttırıyorlar ve kronik ağrılara sebep olabiliyorlar.
Bazı et türlerinde purin adlı maddeler de bol bulunuyorlar ve bunlar gut hastalığına sebep oluyor, ağrılar yaratıyorlar. Eğer gutunuz varsa deniz ürünleri, pastırma, hindi, geyik eti ve organ etlerinden uzak durmalısınız.
7- Şeker
Şekerin sağlığa zararları saymakla bitmiyor ve kalp hastalıklarından kansere kadar pek çok etkisi bulunuyor. Araştırmalar yüksek şekerli bir beslenme düzeninin bağırsak florasını bozduğunu ve inflamasyonu arttırdığını, bağışıklık sistemini etkilediğini gösteriyorlar. Şekeri fazla tüketmek bağırsakların geçirgenliğini de arttırabiliyor ve bu da parçacıkların kan akışına geçmesine sebep olarak sızdıran bağırsak semptomlarını ortaya çıkartıyor, neticesinde ağrılar da artıyorlar.
8- İşlenmiş Gıdalar
Ultra işlenmiş gıdalar modern hayatta sık tüketilen gıdalar arasındalar. Bunlar arasında kekler, sodalar, kolalar, gazozlar, meyve suları, patates cipsleri, kahvaltılık gevrekler ve çok daha fazlası yer alıyor.
Bu tip işlenmiş çöp gıdalar ile dolu bir beslenme düzeni kronik ağrılarınızın sebebi olabilir. Bu ürünlerde sıklıkla bulunan trans yağlar ise inflamasyonları doğrudan arttırıyorlar. Bu nedenle işlenmiş gıdaları mümkün olduğunca hayatınızdan çıkartmalısınız.
9- Sebze Yağları
Mısır, keten tohumu, soya yağı gibi yağlarda omega-6 yağ asitleri bol bulunurlar ve bu nedenle olması gereken omega-6/omega-3 yağ oranı 2’ye 1 iken, modern yaşamda çoğumuz için bu oran 20’ye 1 haline gelir.
Omega-6 yağ asitleri inflamatuvar özellikler gösterirler ve bu nedenle ağrıları arttırabilirler.
10- Kafein
Kahve severler için de kötü haberlerimiz var. Eğer sık sık baş ağrısı yaşıyorsanız kahveyi biraz azaltmanız gerekebilir. Pek çok çalışmada kafeini azaltmanın baş ağrılarını azalttığını gösteren sonuçlar olsa da bu bilhassa kafeine alışkın olmayanlar için geçerli. Kronik kafein tüketicilerinde ise tam tersi bir etki görülebilir.
Güney Kore’de yapılan bir çalışmada, kafein tüketimini bırakmanın migren tedavisinde %72 oranında iyileşme sağladığı görülmüştür. Kafeinin sadece kahvede bulunmadığını da belirtmek gerekir. Çikolatada, çaylarda, bazı içeceklerde ve enerji içeceklerinde de kafein bulunmaktadır.