Antibiyotikler bakteriler ile savaşan ilaçlardır. Bakterileri öldürerek veya üremelerine engel olarak çalışırlar.
Bu ilaçların genelde mide bağırsak sistemine yan etkileri olur ve bunlar şöyle:
• bulantı
• ishal
• şişkinlik
• hazımsızlık
• karın ağrısı
• iştah kaybı
Bu yan etkiler rahatsız edici olabilirler ancak genelde hızlıca geçerler.
Doğru gıdaları tüketmek bu rahatsız edici yan etkileri önlemeye ve iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olabilirler.
Antibiyotik Alırken ve Aldıktan Sonra Ne Yemeli?
Bir insanda trilyonlarca bakteri ve bağırsaklarda yaşayan diğer mikroorganizmalar bulunur. Tıp dünyası bu organizmaların bütününe bağırsak mikrobiyomu adını verir.
Antibiyotikler bakteriler ile savaşırlar ve mikrobiyom içerisindeki bakteri dengesini de bozabilirler.
Bağırsak mikrobiyomu sindirim sistemi fonksiyonlarının sürmesini sağlar ve bağışıklık sisteminin viral enfeksiyonlara karşı korunmasını sağlar.
Antibiyotikler bakteri dengesini bozdukları zaman, kişide yan etkiler ortaya çıkabilir ve bulantı ile ishal bunlar arasında bulunuyor. Antibiyotik alırken probiyotik ve prebiyotiklerin tüketimi bağırsaktaki bakteri dengesinin sağlanmasına yardımcı olabilir.
Probiyotikler
Probiyotikler sağlıklı bakteri olarak da bilinen canlı mikroorganizmalardır.
Antibiyotiklerin şişkinlik ve ishal gibi bazı yan etkilerinin azaltılmasını sağlayabilirler.
Probiyotikler ve antibiyotiklere dair araştırmalar henüz net sonuçlar vermiyorlar ancak çalışmalar probiyotikleri tüketmenin antibiyotik kaynaklı ishali önlemekte güvenli bir yol olduğunu gösteriyorlar.
Antibiyotikler probiyotiklerdeki faydalı bakterileri öldürebilirler ve bu nedenle iki defa bir kaç saat arayla almak öneriliyor.
Antibiyotik tedavisi bittikten sonra bir probiyotik karışımı almak bakteri dengesinin tekrar sağlanmasına yardımcı olur.
Prebiyotikler
Prebiyotikler bağırsakta yaşayan faydalı bakteriler için gıdalardır.
Faydalı bakterileri antibiyotik almadan önce ve aldıktan sonra beslemek faydalı çünkü bağırsağa tekrar dengeyi getirebilir.
Bazı gıdalarda düşük dozda prebiyotik bulunur:
• soğan
• sarımsak
• muz
• radika kökü
• yer elması
Üreticiler bazen gıdalara prebiyotikler de eklerler, bazıları şöyle:
• yoğurt
• bebek mamaları
• gevrekler
• ekmek
Prebiyotikler gıda etiketlerinde şöyle belirtilebilirler:
• galaktooligosakkaritler veya GOS
• fruktoligosakkaritler veya FOS
• oligofruktoz veya OF
• radika lifi
• inülin
Çoğu prebiyotik tipi liftir. Kişi büyük miktarda tüketirse gaz veya şişkinliğe sebep olabilirler.
Beslenmesine prebiyotik eklemek isteyen herkes bağırsakların adapte olması için bunu yavaşça yapmalı.
Fermente Gıdalar
Fermente gıdalar iyi birer faydalı bakteri kaynağıdırlar. Tüm fermente gıdalarda mikroorganizmalar bulunur ancak bazı ısı ve filtreleme işlemleri faydalı bakterileri öldürebilir.
Fermente sebzeler, yani lahana ve salatalık turşusu gibi seçenekler kavanozda ve oda sıcaklığında saklanırlar ama canlı kültüre sahip değillerdir.
Mikroorganizmalar pişme sürecinden sağ çıkmazlar ve bu nedenle keşi ekmek gibi gıdalarda bulunmazlar.
Bu organizmaları içeren gıdalar genelde canlı ve aktif kültürler barındırdıklarına dair etiketlere sahip olurlar.
Fermente gıdalar şöyle:
• yoğurt
• geleneksel salam
• bazı peynirler
• taze, ekşi turşular
• tempe
• kimçi
• miso
• kefir
K Vitamini
Antibiyotikler tüm bakteriler ile savaşırlar, vücuda yardımcı olanlarla bile. Bazı bakteriler K vitamini üretirler ve bedenin kanı pıhtılaştırmak için buna ihtiyacı vardır.
Antibiyotiklerin K vitamini düzeyleri üzerindeki etkilerini azaltmak için şunlar yenilebilirler:
• kara lahana
• ıspanak
• şalgamın yeşil kısımları
• lahana
• pazı
• hardal yeşillikleri
• maydanoz
• brüksel lahanası
Lifler
Lifler bağırsaklarda faydalı bakterilerin çoğalmalarını sağlayabilirler.
İnsanlar antibiyotik alırken yüksek lifli gıdalardan kaçınmalılar çünkü midenin ilaçları emilimini etkileyebilirler.
Ancak antibiyotik tedavisi bittikten sonra lif tüketmek bakterilerin dengeye gelmesini sağlar ve sindirimi iyileştirebilir.
Lif bakımından zengin gıdalar şöyle:
• enginar
• muz
• orman meyveleri
• baklalar
• brokoli
• mercimek
• kuruyemişler
• nohut
• tam tahıllar
Antibiyotik Alırken Kaçınılacak Gıdalar
Bazı gıdalar antibiyotiklerin verimliliğini bozarlar.
Bunlar arasında greyfurt ve greyfurt suyu bulunuyor, bu ürünler bedenin ilacı emme ve parçalama kabiliyetini azaltabilirler.
Ayrıca bazı araştırmalar yüksek dozda kalsiyum barındıran portakal suyu gibi takviyeli gıdaların bazı antibiyotiklerin emilimini etkileyebildiğini gösteriyorlar.
Alkol ve Antibiyotikler
Herhangi bir ilaç alırken alkolden kaçınmak mantıklı. Çoğu vakada tadında tüketim antibiyotikler ile sorun yaratmıyor ancak yan etkileri daha kötü hale getirebilir.
Doktor aşağıdaki antibiyotikleri alanlar için alkol alımını tamamen yasaklayabilir:
• Metronidazole, diş enfeksiyonlarını, vajinal enfeksiyonları, enfeksiyonlu bacak ülserlerini ve yatak yarasını iyileştirebilir.
• Tinidazole, diş enfeksiyonları, vajinal enfeksiyonlar, bacak ülseri ve yatak yaraları için kullanıldığı gibi bağırsakteki Helicobacter pylori bakterisini temizler.
Bu antibiyotiklerden birini alırken alkol almak ciddi reaksiyonlara sebep olabilir ve şu belirtileri ortaya çıkartır:
• bulantı
• karın ağrısı
• sıcak basması
• düzensiz veya hızlı kalp atışları
• baş ağrıları
• sersemlik
• uyku hali
Metronidazole bittikten 48 saat sonrasına, tinidazole bittikten 72 saat sonrasına kadar insanlar alkol alımından kaçınmalılar.
Sonuç Olarak
Antibiyotik tedavisinden sonra bağırsak mikrobiyomunu sağlıklı bir dengeye getirmek önemli. Bunu probiyotik, prebiyotik, fermente gıdalar ve lifler tüketerek yapmak mümkün.
Probiyotik ve prebiyotikler antibiyotiklerin yan etkilerinin azaltılmasına da yardımcı olurlar.
Bazı gıdalar antibiyotikler ile etkileşime girerek onları daha az verimli hale getirebilirler. Bunlar arasında greyfurt ve bazı portakal suları gibi yüksek dozda kalsiyum takviyeli gıdalar yer alıyorlar.
