Antisosyal kişilik bozukluğu nedir?
Antisosyal kişilik bozukluğu sahibi bireyler, çevrelerindekilerin haklarına saygı duymayan ve onları ihlal eden bireyler olarak tanımlanmaktadırlar.
Tanım
Antisosyal kişilik bozukluğunu anlamak için çok daha geniş kişilik bozuklukları skalasına bir bakmak gerekmektedir.
Kişilik bozukluğu, bireyin kültürünün beklentilerinin dışında, değişmez, artarak gelişim gösteren, erken yetişkinlikte ve ergenlikte ortaya çıkan, zamanla stabil hale gelen ve kişisel rahatsızlığa, eksikliklere sebep olan kişisel deneyimler ve davranış kalıpları olarak tanımlanmaktadır.
Antisosyal kişilik bozukluğu diğerlerinin haklarına saygı duymama ve onları ihlal etme şeklinde tanımlanmaktadır. Bu bozukluğun tanısı 18 yaşın altındakilere konulmaz ancak bazı belirtilere dair bir geçmiş mevcutsa 15 yaşından önce de tanılanabilir.
Antisosyal kişilik bozukluğunun belirtileri değişiklik gösterebilmektedir. Daha zararlı, tehlikeli ve hasar verici davranış kalıpları genelde sosyopatik veya psikopatik olarak değerlendirilmektedirler. Bu tanımlamalar arasındaki ayrımlar hususunda uzun süredir devam eden tartışmalar mevcuttur. Sosyopati, bireyin vicdanında mevcut olan çok ciddi yanlışların varlığı ile tanımlanırken, psikopati ise diğerlerine dair vicdanın tamamen olmaması olarak tanımlanmaktadır. Bazı uzmanlar bu bireylerin başkalarının haklarına karşı buz gibi soğuk olduklarını da belirtmektedirler. Bozukluğun diğer komplikasyonları arasında hapis yatma, uyuşturucu kullanma ve alkolizm bulunmaktadır.
Bu rahatsızlığa sahip olan bireyler dışarıdan etkileyici görünebilirler ancak bu esnada muhtemelen sinirli, agresif ve sorumsuz olacaklardır. Çeşitli fiziksel şikayetleri olabilir ve intihar girişimlerinde de bulunabilirler. Manipülatif karakterli olmaları nedeniyle doğru mu yalan mı söylediklerini anlamak zordur.
Antisosyal kişilik bozukluğu, erkeklerde kadınlardan daha fazla görülmektedir. Özellikle alkol ve uyuşturucu kullanımını abartan erkek bireylerde ve hapis yatmış olanlarda daha sıklıkla görülmektedir.
Belirtiler
• Toplum kurallarına saygısızlık
• Başkalarının fiziksel ve duygusal haklarının ihlali
• İş ve aile hayatında istikrarsızlık
• Sinirlilik ve agresiflik
• Pişmanlık duygusu yoksunluğu
• Devam eden sorumsuzluklar
• Savurganlık, dürtüsel hareketler
• Kurnazlık
• Çocuklukta konulan tanılar
Antisosyal kişilik psikolojik bir değerlendirme ile onaylanmaktadır. Diğer bozukluklar bu değerlendirmede kapsam dışı bırakılır çünkü ciddi bir bozukluktur.
Alkol ve uyuşturucu kullanımı ise bu bozukluğa sahip olan bireylerin belirtilerinin artmasına sebep olabilir.
Sebepler
Bozukluğun kesin sebepleri bilinmemekle birlikte, hem çevresel hem de genetik faktörlerin etkili olabileceği belirtilmektedir. Genetik faktörlerden şüphelenilmesinin en büyük sebebi, antisosyal biyolojik ebeveynlere sahip olan bireylerde daha fazla görülmesidir. Ancak bilhassa antisosyal kişileri rol model olarak alan bireylerin varlıkları, çevresel faktörlerin de etkili olabileceğini göstermektedir.
Erkeklerin %3’ünde, kadınların ise %1’inde görülmektedir. Hapishanede olan bireylerde oranların daha yüksek olduğu belirtilmektedir.
Tedaviler
Antisosyal kişilik bozukluğu, tedavisi en zor kişilik bozukluklarından birisidir. Bireyler genelde kendi kendilerine tedavi peşinde olmazlar ve sadece mahkeme kararı gibi zorlayıcı sebeplerle terapilere katılırlar.
Tedavisine dair net bir yol bulunmamaktadır. Son dönemlerde psikoz karşıtı ilaçların erkeklerde belirtileri hafifletebildiğini gösteren çalışmalar mevcuttur.