Çikolata kisti ya da endometriozis, normalde rahim içinde olması gereken dokunun, rahim dışında bir yerde büyümesiyle meydana gelir. Çikolata kisti genelde yumurtalıklarda, fallop tüplerinde ve pelvisi kaplayan dokularda görülür.
Adet döngüsünde yaşanan hormonal değişimler, rahim içi dokunun başka bir yerde oluşmasına neden olabilmekte ve bu bölge iltihaplanabilmekte ve ağrı olabilmektedir. Çikolata kisti, normalde rahme ait bir doku olduğu için adet döngüsü sırasında kalınlaşmakta, parçalanmakta ve kanamaktadır. Ancak doku vücuttan çıkamadığı için pelvis bölgesinde kalmaktadır. Dokunun pelvis bölgesinde kalmasıyla aşağıdaki sorunlar meydana gelebilir:
- Tahriş
- Skar oluşumu
- Yapışıklıklar
- Adet döneminde şiddetli ağrı
- Kısırlık sorunları
Çikolata kisti yaygın görülen jinekolojik bir sorundur ve her 10 kadından 1’ini etkilediği düşünülmektedir.
Çikolata Kisti Belirtileri
Çikolata kistinde ilk belirti pelvik ağrı olmakta ve bu ağrı genelde adet dönemlerinde görülmektedir. Pek çok kadın adet döneminde ağrı yaşasa da çikolata kistinde yaşanan ağrı, normalden çok daha kötü olmaktadır. Ayrıca bu ağrının zaman geçtikçe artması mümkündür.
Çikolata kistinde sık rastlanan belirtiler genel olarak şu şekildedir:
- Ağrılı adet dönemleri: Pelvik ağrı ve sancı, adet görmeden önce başlayabilir ve adet döneminde de devam edebilir. Aynı zamanda bel ve karında da ağrı hissedilebilir.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı: Çikolata kistinde cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı sıkça görülen bir sorundur.
- Bağırsak hareketlerinde ya da idrar yaparken ağrı: Bu belirtiler genelde adet döneminde görülür.
- Aşırı kanama: Adet dönemleri ağır geçebilir ya da adet dışı kanama görülebilir.
- Kısırlık: Çikolata kisti bazen kısırlığa çözüm aranırken tespit edilebilmektedir.
- Diğer belirtiler: Yukarıda yer alan belirtiler dışında özellikle adet döneminde yorgunluk, ishal, şişkinlik ve mide bulantısı gibi belirtilerle karşılaşabilirsiniz.
Ağrının şiddeti, çikolata kistinin şiddetini belirleme konusunda yeterli olmayabilir. Örneğin, çikolata kistinin ciddi olmadığı durumlarda şiddetli ağrılar yaşanırken ciddi olduğu durumlarda ise daha az ağrı görülebilir veya hiç ağrı görülmeyebilir.
Çikolata Kisti Tanısı
Doktorunuz, belirtilerinizi değerlendirdiğinde çikolata kistinden şüphelenebilir. Bu durumda aşağıdakiler dahil olmak üzere bazı testler uygulanabilir:
- Pelvik muayene: Doktorunuz, rahmin arkasındaki kistleri ve skar dokuları hissetmek için pelvik muayene yapabilir.
- Görüntüleme testleri: Ultrason ya da Emar gibi yöntemlerle üreme organlarının detaylı bir görüntüsü elde edilebilir.
- Laparoskopi: Karnınızda ufak bir kesi açılıp içerisinden ince bir tüp geçirilerek lezyonların nerede olduğu görülebilir.
- Biyopsi: Laparoskopi esnasında doku alınabilir ve çikolata kisti teşhisinin doğrulanması için mikroskop altında incelenebilir.
Çikolata Kisti Tedavisi
Çikolata kisti nedeniyle yaşadığınız ağrıdan bir an önce kurtulmak isteyebilirsiniz. Ancak öncelikle çikolata kistinin bir tedavisi olmadığını ve yalnızca belirtilerin kontrol alınabileceğini bilmelisiniz.
Yaşadığınız belirtileri ve potansiyel komplikasyonları kontrol altına almak için ilaç ve ameliyat seçenekleriniz olabilir. Bu durumda doktorunuz size yardımcı olacak ve en iyi tedaviyi bulmanızı sağlayacaktır.
Çikolata kistinde uygulanan tedaviler genelde şu şekilde olmaktadır:
Ağrı kesici
Doktorunuz, nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar, ibuprofen ya da naproksen sodyum almanızı önerebilir. Bu ilaçlar, adet sancılarınızın azalmasında yardımcı olacaktır.
Hormon tedavisi
Hormon tedavisi ile çikolata kistinin neden olduğu ağrı engellenebilir ve kistin ilerlemesinin önüne geçilebilir. Hormon tedavisi ile vücutta aylık olarak gerçekleşen hormonal dalgalanmaların düzenlenmesi sağlanabilir.
Hormonlu doğum kontrol yöntemleri
Hormonlu doğum kontrol yöntemleri ile rahim içi dokunun gelişimi engellenebilir. Bu sayede çikolata kistinin neden olduğu ağrı azaltılabilir ya da tamamen ortadan kaldırılabilir.
GnRH agonistleri ve antagonistleri
GnRH agonistleri ve antagonistleri, yumurtalıkların uyarılmasını sağlayan östrojen üretimini engelleyebilir. Östrojen üretiminin engellenmesiyle adet görme önlenerek yapay olarak menopoza girilebilir.
Konservatif ameliyat
Konservatif ameliyat, hamile kalmak isteyen ya da hormon tedavisinden fayda görmeyen ve şiddetli ağrılar yaşayan kadınlar için uygundur. Ameliyatta amaç, üreme organlarına zarar vermeden çikolata kistinin ortadan kaldırılmasıdır.
Kısırlık tedavisi
Çikolata kisti, hamile kalma konusunda zorluk yaratabilmektedir. Hamile kalmakta zorluk yaşıyorsanız, doktorunuz kısırlık tedavisi görmenizi isteyebilir. Kısırlık tedavileri, yumurtalıkların uyarılmasından tüp bebek tedavisine kadar değişiklik göstermektedir. Doktorunuz, durumunuza göre hangi tedaviyi görmeniz gerektiğine karar verecektir.
Histerektomi
Çikolata kistinde en etkili tedavinin rahmin alınması (histerektomi) ya da yumurtalıkların alınması olduğu düşünülmektedir.
Histerektomide rahim ve rahim ağzı alınır. Ayrıca östrojen ürettikleri için yumurtalıklar da alınabilir. Bu sayede östrojen üretiminin önüne geçilmiş olur.
Histerektomi, çikolata kistinde sık tercih edilen tedavi yöntemlerinden değildir. Çünkü histerektomi sonrası hamile kalmak mümkün olmamaktadır. Bu nedenle çocuk sahibi olma gibi bir düşünceniz varsa ameliyattan kaçınmanız gerekecektir.
Çikolata Kistinde Doğal Tedavi Yöntemleri
Çikolata kisti nedeniyle meydana gelen ağrıyı hızlıca rahatlatmak için sıcak duş alabilir ve ısı bandı kullanabilirsiniz. Uzun dönemli olarak ise aşağıdaki tavsiyelerden yararlanabilirsiniz:
- Sağlıklı ve dengeli beslenin. Bazı araştırmalar, düzgün beslenmenin çikolata kisti oluşumunda etkili olduğunu göstermektedir. Bu nedenle beslenme düzeninizde meyve ve sebzelere yer verin ve işlenmiş gıdalardan kaçınmaya çalışın.
- Düzenli olarak egzersiz yapın. Egzersiz yaptığınızda kalbiniz tüm organlarınıza kan pompalar, kan dolaşımınız iyileşir ve besinler ile oksijenlerin vücudunuzda dolaşımı artar. Bu sayede belirtilerinizde azalma meydana gelebilir.
- Stresinizi kontrol altına alın. Yoga ve meditasyon gibi yöntemlerle stresinizi azaltmanız, belirtilerinizle başa çıkmanız konusunda yardımcı olacaktır.
Çikolata Kisti ve Kısırlık
Kısırlığa neden olan faktörlerin başında çikolata kisti gelmektedir.
Çikolata kisti üreme organlarını etkiliyorsa hamile kalmak aşağıdaki nedenlerden dolayı mümkün olmayabilir:
- Çikolata kistinde doku, yumurtalıkların etrafını sarabilir ve yumurtanın serbest bırakılmasını engelleyebilir
- Doku, spermin fallop tüplerine ilerlemesini engelleyebilir
- Doku, döllenmiş yumurtanın fallop tüplerine ve rahme ilerlemesini engelleyebilir
- Yukarıdaki sorunlar ameliyatla çözülebilse de hamile kalmanız, aşağıdaki sorunlar nedeniyle zor hale gelebilir:
- Vücudun hormonal kimyası değişebilir
- Vücudun bağışıklık sistemi embriyoya saldırabilir
- Rahim içerisinde embriyonun tutunması gereken doku tabakası etkilenebilir.
Sonuç Olarak
Çikolata kisti, belli bir tedavisi olmayan bir sağlık sorunudur. Ancak hayat kalitenizi arttırmak, ağrıyla başa çıkmak ve kısırlık sorunlarınızın üstesinden gelmek için yararlanabileceğiniz tedaviler bulunmaktadır. Sizin için en doğru tedaviyi öğrenmek adına doktorunuza danışmanız faydalı olacaktır.
