Hem dünyada hem de ülkemizde D vitamini eksikliği çok yaygın karşılaşılan bir fenomen ve günümüzde pek çok uzman artık D vitamini eksikliğine eskisinden daha fazla önem veriyor. Hatta bu nedenle en çok önerilen besin takviyeleri arasında bulunduğunu da belirtmek gerekli.

Özellikle esmer olanlar, güneşi az gören böglelerde yaşayanlar ve fazla kilolu olanlarda D vitamini eksikliğinin olma ihtimali çok daha yüksek. Son senelerde giderek artan D vitamini eksikliği, aynı zamanda kanser, otoimmün hastalıklar, hipertansiyon ve çeşitli enfeksiyonların da riskinin artmasına sebep oluyor.

Bilhassa iç mekanlarda çalışanlar gün içerisinde güneş görmedikleri için daha fazla risk altındalar ancak neyse ki D vitaminini doğal yoldan arttırmak için yapılabilecekler de mevcut. Güneşte vakit geçirmek bunun en iyi yolu ancak yine de D vitamini bakımından zengin gıdalar da bu konuda katkı sağlayabiliyorlar.

D Vitamini Nedir?

D vitamini karaciğer ve yağ dokularında saklanan yağda çözünebilen bir vitamin çeşidi. Dolayısıyla artan beden yağlarının D vitamini emmesi ve kullanımına engel olması mümkün. D vitamini diğer vitaminlerden biraz farklı çünkü vücudumuz tarafından üretiliyor ve temel olarak gıdalardan alınmıyor.

Cildimiz güneş ışığı aldığı zaman bu ışınlar kimyasal faaliyetlerde kullanılıyorlar ve bu da D üretiminde kullanılıyor. D vitamini esasen bedende bir hormon gibi işlev görüyor aslında steroid hormonunun bir belirtisi. Sadece iskelet yapımızı değil, aynı zamanda kan basıncımızı, bağışıklığı, ruh halimizi, beyin fonksiyonlarımızı ve kanserden korunma özelliğimizi de etkiliyor.

D vitamini iki farklı şekilde yapay olarak üretilebiliyor. Bunlardan birincisi D2 vitamini ve temel olarak vejeteryan D vitamini olarak biliniyor. Zira bu vitamin maya ve mantarların işlemden geçmeleri ile üretiliyor. Hayvanlardan üretilen D3 vitamini ise bizim vücudumuzun da ürettiği D vitamini versiyonu ve vücut bunu D2’ye göre 500 kat daha hızlı üretebiliyor ve 4 kat verimli şekilde kullanabiliyor.

D Vitamini Eksikliği Belirtilerine Ne Sebep Olur?

İnsanların yarısından fazlası D vitaminini güneşe maruz kalarak almaktadır. Cildimiz ultraviyole B ışınlarına maruz kaldığı zaman D vitamini üretmeye başlar. Ancak hayatlarımızın giderek iç mekanlara sıkışması, bu ihtimali azaltıyor.

Güneş Eksikliği

Yıllar önce insanlar günün büyük kısmını dış mekanlarda geçirir, dışarıda çalışırlardı. Ancak günümüzde bu durum daha farklı ve çocuklar içeride vakit geçiriyorlar. Yetişkinler de iç mekanlarda çalıştıkları için güneşe maruz kalamıyorlar.

Dolaysıyla bu durum milyarlarca insanı etkileyen bir D vitamini eksikliğine dönüşmüş durumda. Geleneksel olarak D vitamini genelde gıdalardan alınmaz ve güneş ışığı en temel kaynağıdır. Gıdalar bu konuda birer destek olabilseler de, güneş yeterli seviyeyi yakalamak için kesinlikle gerekli.

Güneş Koruyucular

Sadece güneşe çıkmamak değil, aynı zamanda devamlı güneş kremi ile güneşte dolaşmak da D vitamini eksikliğine sebep oluyor. Doktorlar son senelerde artan cilt kanseri vakalarına karşı insanlara güneş kremi kullanımı öneriyorlar ki yazın bu durum doğru olsa da bilhassa kış aylarında zaten güneşe çok az maruz kalırken çok da mantıklı değil.
30 korumanın üzerindeki bir güneş kremi, vücudun D vitamini üretme yeteneğini %99 oranında engelliyor ve bunun sonucunda dışarıda vakit geçirsek bile vücudun D vitamini üretmesi mümkün olmuyor. Ayrıca karın bölgesinde yağlanma, tip-2 diyabet, insülin direnci ve yüksek tansiyon da D vitamini eksikliğinin sebepleri arasında yer alıyor.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri

D vitamini eksikliği olanların ciddi bir sağlık tehdidi altında bulundukları artık biliniyor ve kardiyovasküler hastalıklar, metabolik sendrom, kanser türleri, bağışıklık sistemi bozuklukları ve hamilelik sıkıntıları bunlar arasında yer alıyorlar. Yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliğinin şu sağlık problemleri ile bağlantılı olduğu belirtiliyor:

• osteoporoz
• kalp hastalıkları
• yüksek kan basıncı
• kanser
• otoimmün hastalıklar
• depresyon
• uykusuzluk
• artrit
• diyabet
• astım
• multipl skleroz
• kronik ağrılar
• psoriasis
• fibromiyalji
• otizm

Araştırmacılar şu belirtilere sahip olanların D vitamini seviyelerini ölçtürmeleri gerektiğini belirtiyorlar:

• güçsüzlük
• kronik yorgunluk
• depresyon
• uyku bozuklukları
• kaygılar
• zayıf veya kırılan kemikler
• zayıf bağışıklık sistemi
• inflamasyon ve şişkinlikler

D vitaminini belirleyen pek çok test mevcut ancak bilhassa 25-hidroksi testi genel olarak en doğru sonuçları veriyor. Dolayısıyla başka testler ile D vitamini düzeyiniz belirlendiyse, bir de 25 hidroksi testinin yapılmasını talep edebilirsiniz.

D Vitamini Eksikliğine Engel Olmak İçin En İyi Kaynaklar

Bazı gıdalar D vitamini sağlayabiliyorlar ancak yine de güneşe maruz kalmak bu konuda en iyi çözümü sunuyor denilebilir. Lakin yine de D vitamini bakımından zengin gıdalar tüketmek daha fazlasını almanıza yardımcı olabilirler.

• Güneş ışığı: Her gün 10-20 dakika güneşe çıkmalısınız. Ekvator yakınında olup da cildi açık renk olanlar bunu kısaltabilir, kuzeyde yaşayanlar ve esmer olanlar ise uzatabilirler.
• Balık ürünleri
• Morina balığı ciğeri yağı
• Sardalya
• Ton Balığı
• Yumurtalar
• Çiğ süt
• Çeşitli mantar türleri
• Kılıç balığı
• Somon balığı

D vitamini özellikle bazı mantar türlerinde ciddi anlamda bulunabiliyor ancak bunu için mantarın UV ışınlarına maruz kalarak D vitamini üretmiş olması gerekiyor. Özellikle mantarları yapay UV ışıklar altında yetiştirenler veya dışarıda yetişen mantarları yetiştirenlerin mantarları bu özelliğe sahip olacaklardır.

D Vitamininin En İyi 7 Faydası

Kemik Sağlığına İyi Gelir

D vitamini kemiklerin kalsiyum emilimini arttırır ve bu nedenle kemiklerin yapısının korunmasını sağlar. Ayrıca diğer vitamin ve minerallerin emiliminde de dol oynamaktadır.

Kan Şekeri Düzeylerini Dengeler

D vitamini eksikliğinde insülin yetersizliği ortaya çıkabilir ve durum da D vitamini eksikliğinde oluşan kalsiyum emilimi bozukluğudur.

Kansere Karşı Korur

D vitamini eksikliğinin pek çok kanser türünün ihtimalini arttırdığı bilinmektedir.

Kalp Hastalıkları İle Savaşır

D vitamini eksikliği kan basıncı, kolesterol düzeyleri ve inflamasyonlar üzerinde etkili olduğu için kalp damar hastalıklarının yaygınlaşmasına sebep olmaktadır.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

D vitamini sağlıklı hücrelerin çoğalmalarına yardımcı olur ve ayrıca otoimmün hastalıkların gelişimine karşı koruyucu etkilere sahiptir.

Hormon Ayarlamaları Yapar ve Ruh Halini İyileştirir

D vitamini vücutta bir hormon gibi davrandığı ve beyin fonksiyonlarını etkilediği için eksikliğinde pek çok ruh hali problemi ortaya çıkar. Ayrıca D vitamini azlığı testosteron ve östrojen üretimine de engel olur.

Hafıza ve Öğrenmede Etkilidir

D vitamini beyin performansını etkilemektedir ve eksikliğinde multipl skleroz ve şizofreni gibi problemler ortaya çıkabilmektedir.