Folik asit, folat veya B9 vitamini olarak da bilinmektedir ve bilhassa doku gelişiminde, hücre gelişiminde ve sağlıklı beyin gelişiminde önem taşımaktadır. Hücre bölünmesi için temel bir elementtir ve DNA üretiminde kullanılmaktadır. Bu yazımızda onun faydalarını ve olası yan etkilerini değerlendirmeye çalıştık.
Beslenmede Folik Asit Kaynakları
Folik asit şu gıdalardan doğal şekilde alınabilmektedir:
• Turunçgiller ve suları
• Kuru baklagiller
• Koyu yapraklı sebzeler, ıspanak ve brokoli
• Kavun ve muz
• Domates suyu
• Mantar ve kuşkonmaz
• Beyaz et, böbrek ve karaciğer etleri
• Besin takviyesi yapılmış kahvaltılık gevrekler
Folik Asitin Faydaları
Folik asit hamilelik öncesi ve hamilelik döneminde oldukça önemlidir. Özellikle doğumsal anomalilerin önlenmesinde, fetüsün gelişiminde ve hamile kalma ihtimalini arttırmakta kullanılmaktadır. Hamile kalmak isteyen kadınların günlük vitamin alımlarının yanında folik asit almaları da beklenmektedir. Ayrıca bebek bekleyen anne adayları hamilelik sürecinde de folik asit almalılar ancak bunu doktorun önerdiği dozlarda gerçekleştirmek önemli.
Hamilelikte folik asit alımı bebeği önemli nöral tüp defektlerinden korumanın yanında onu diğer rahatsızlıklardan da korumaktadır. Bu rahatsızlıklar şu şekilde sıralanıyorlar:
• Düşük doğum ağırlığı
• Kötü gelişim
• Yarık dudak ve damak
• Erken doğum
• Düşük
Ne kadar doz almanız gerektiğini ise doktorunuz durumunuza göre belirtecektir.
Depresyon
Folik asit depresyon tedavisinde ve ruh halinin düzeltilmesinde kullanılmaktadır. Beynin doğru fonksiyon göstermesi için yeterli folat düzeyleri önemlidir.
Sindirim
Folik asit B2 ve C vitaminleri ile birlikte çalışır ve proteinlerin sindirimine yardımcı olur.
Akneler
Folik asit, diğer antioksidanlar gibi toksinlerin vücuttan atılmalarına yardımcı olur ve böylece aknelere karşı gelir. Ancak fazla folik asitin akne ve kuru cilt problemlerine yol açabileceğini de unutmamak gerekir.
Saç Uzaması
Folik asit saç uzamasında da işlev gösterir ve saç uzamasını sağlayan hücreleri yeniler. Folik asit eksikliği saçların erken beyazlamasına ve saç kaybına sebep olabilir.
Alyuvarlar
Folik asit alyuvar üretiminde de kullanılmaktadır.
Parlaklık Verir
Yeteri kadar folik asit alımı cilde doğal, sağlıklı ve nemli bir parlaklık verir.
Kalp Hastalıkları
Folik asit B12 vitamini ile birlikte kalbi iyi yönde etkiler. Kandaki pıhtılaşmayı azaltır ve böylece kardiyovasküler hastalıklara engel olur. Böylece kalp krizi riskini de azaltır.
Kanser
Folik asit kanserli hücreleri çoğalmalarına engel olabilmektedir. Folik asit takviyeleri alarak kolon kanserinden korunabilirsiniz. Ayrıca rahim ağzı kanserine ve pankreas kanserine karşı da etkili olabilmektedir.
Cildi Sıkılaştırır
Folik asit insan cildinin sıkılığını arttırmaktadır. Ayrıca cildin yaşlanma belirtilerini de azaltır.
Alzheimer
Folik asitin yeterli miktarda alımı Alzheimer hastalarına da yardımcı olabilmektedir. Yaşlanmaya bağlı hafıza kaybının da azalmasını sağlar.
Diyabet
Folik asit kandaki yağ oranını azaltır ve bu da obezite ve tip-2 diyabet ile mücadeleyi daha kolay hale getirir.
Erkeklerde Üreme Sağlığına İyi Gelir
Folik asit baba olmak isteyenler için sperm adedinin ve hareketliliğinin artmasına yardımcı olmaktadır.
Diş Eti Enfeksiyonları
Folik asit diş etlerine doğrudan uygulanarak diş eti enfeksiyonlarına karşı kullanılabilir.
Anemi
Anemi günümüzde çok karşılaşılan bir rahatsızlık ve çocuklardan yaşlılara herkesi etkileyebilse de, özellikle kadınlar risk altındalar.
Devamlı olarak yorgun hissedenler, beti benzi atmış gibi görünenler, sersem hissedenler anemi için doktora görünmeliler.
Aneminin diğer belirtileri arasında nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş ağrıları ve titreme bulunabilmektedir. Hem demir hem de folik asit anemiyi önleyebildiği gibi iyileştirebilmektedir de. Demir alyuvar üretiminde en önemli mineraldir ve folat ise B12 vitaminine kan hücresi üretiminde destek olmaktadır. Bu nedenle günlük olarak yeteri kadar demir ve folik asit aldığınızdan emin olmalısınız.
Adet Döngüsü
Bazı kadınlar adet dönemlerinde çok fazla kan kaybederler ve bunun sonucunda bitkin hissederler. Buna karşı gelebilmek için demir ve folik asit tüketimini arttırmak gerekir.
Folik Asit Eksikliği
Folik asit eksikliğine sebep olan faktörler aşağıdaki gibidirler:
Beslenme
Folik asit eksikliğinin en önemli sebeplerinden birisi dengesiz bir beslenmedir. Özellikle az miktarda taze sebze, meyve ve besin takviyesi tüketmek buna sebep olabilir. Ayrıca yemeklerin aşırı pişirilmeleri de folik asitin azalmasına neden olur.
Hastalıklar
Crohn ve çölyak hastalıkları folik asitin emilimine engel olurlar ve bu da eksikliğine yol açar.
İlaçlar
Bazı ilaçlar folik asit eksikliğine sebep olabilmektedirler.
Aşırı Alkol
Alkolün folik asit emilimine etkili olabildiği görülmüştür çünkü alkol diüretik etki gösterir ve idrardan fazla miktarda folik asit atılmasına sebep olur.
Doğum Kontrol Hapları
Ağız yoluyla alınan doğum kontrol haplarının da folik asit emilimine engel olduğu belirtilmektedir.
Folik Asit Eksikliği Belirtileri
• Yorgunluk ve bitkinlik
• Ağız ülseri
• Peptik ülser
• Dilde şişkinlik
• Saç beyazlaması
• Yetersiz büyüme
• İştah kaybı
Folik asit eksikliğinden dolayı oluşan anemi ise vücutta oksijen oranının düşmesine neden olur ve şu belirtileri ortaya çıkartır.
• Rehavet
• Devamlı yorgunluk
• İshal, kabızlık gibi mide bağırsak problemleri
• Sinirlilik
• Dilde kırmızılıklar, hassaslıklar ve ağrılar
• Ciltte beyazlama
Teşhis Süreci
Folik asit eksikliği basit bir kan testi ile ortaya çıkarılabilmektedir. Özellikle hamile kadınlarda bu testler uygulanmaktadırlar.
Eksikliğin giderilmesi için şu adımlar takip edilebilmektedir:
• Besin takviyeleri
• B kompleks vitaminleri alımı
• Alkol tüketiminin sona erdirilmesi
• Doğru beslenme
• Folik asitçe zengin gıdalar tüketme
Aşırı Dozda Folik Asit Alımı
Folik asit suda çözünebilen bir vitamindir ve bu nedenle fazlası idrar ve dışkı ile atılmaktadır. Ancak uzun süre aşırı alımı aşağıdaki problemlerin ortaya çıkmasına sebep olabilir:
• Çinko eksikliği
• Sindirim problemleri
• Yorgunluk
• Uykusuzluk
• Cilt problemleri
• Dilde ve ağızda uyuşma
• Sinirlilik
• Yüksek tansiyon
• Saykotik davranışlar
• Azalmış veya artmış iştah
• İnme
• Mental depresyon
• Konsantrasyon kaybı
Folik Asit Alımında Dikkat Edilecekler
• Aşırı alımdan kaçınılmalı
• Sadece önerildiğinde tüketilmeli
• Eksikliğinde ishal, diş eti iltihabı, sinirlilik, unutkanlık, kötü gelişim, dil inflamasyonları, iştah kaybı, nefes darlığı, sersemlik oluşabilir
• Doğum kontrol hapları folik asit düzeyinin azalmasına sebep olabilirler
• Tütün ve alkol tüketimi folik asit düzeyini azaltır. Bu nedenle kahveden, alkolden ve sigaradan uzak durmak gerekir.
