Guarana Amazon havzasına özgü ve Brezilya’da yetişen bir bitki.

Paullinia cupana olarak da bilinen bitki, meyvesinden dolayı oldukça tanınıyor.

Olgunlaşmış bir guarana meyvesi kahvenin meyvesi boyutunda. İnsan gözünü andırıyor ve siyah çekirdeğinin çevresinde kırmızı bir kabuk var.

Guarana ekstraktı çekirdeklerinin toza dönüştürülmesi ile elde ediliyor.

Amazon kabileleri guaranayı yüzyıllardır terapötik özellikleri nedeniyle kullanıyorlar.

Kafein, theophylline ve theobromine gibi pek çok uyarıcıya sahip. Ayrıca tannin, saponin ve catechin gibi antioksidanlara da sahip.

Günümüzde üretilen guarananın %70’i alkolsüz içeceklerde ve enerji içeceklerinde kullanılıyor ve kalan %30’u ise toza çevriliyor.

Guarananın bilime dayalı 12 faydası aşağıda.

Antioksidanlar Bakımından Zengin

Guarana antioksidan özelliklere sahip bileşenler ile dolu.

Bunlar arasında kafein, theobromine, tannin, saponin ve catechin var.

Hatta guarana yeşil çaya çok benzer bir antioksidan profile sahip.

Antioksidanlar önemliler çünkü serbest radikaller adı verilen potansiyel zararlı molekülleri nötralize ediyorlar. Bu moleküller hücreleriniz ile etkileşime geçiyorlar ve yaşlanma, kalp hastalıkları, kanser ve diğer hastalıklara bağlı hasara sebep oluyorlar.

Test tüpü çalışmaları guarananın antioksidan özelliklerinin kanser hücresi gelişimine karşı savaşabildiğini, kalp hastalıkları riskini ve cilt yaşlanmasını azaltabildiğini ortaya koyuyorlar.

Yorgunluğu Azaltabilir ve Odaklanmayı Arttırabilir

Guarana popüler enerji içeceklerinin en bilindik bileşenleri arasında.

Mükemmel bir kafein kaynağı ve kafein de odaklanmayı ve zihinsel enerjiyi korumaya yardımcı olur.

Hatta guarana çekirdeklerinde kahve çekirdeklerine göre 4-6 kat daha fazla kafein olabilir.

Kafein adenozinin etkilerini bloke eder ve adenozin ise beyni rahatlatan bir bileşendir. Adenozin reseptörlerine bağlanır ve onların aktif hale gelmelerine engel olur.

Yapılan bir çalışmada guarana içeren vitamin takviyeleri alanların bir kaç testi tamamlarken plasebo alanlara göre daha az yorgun oldukları görülmüş.

İlginç şekilde, çalışmalar guarananın kanser tedavisi görenlerde de herhangi bir büyük yan etki olmadan zihinsel yorgunluğu önleyebildiğini gösteriyorlar.

Daha İyi Öğrenmenize Yardımcı Olabilir

Araştırmalar guarananın öğrenme ve hatırlama yeteneğini iyileştirebileceğini gösteriyorlar.

Bir çalışmada guarananın farklı dozlarının ruh hali ve öğrenme üzerindeki etkileri gözlenmiş. Katılımcılar 0 mg, 37.5 mg, 75 mg, 150 mg veya 300 mg guarana almışlar.

37.5 veya 75 mg doz alanlar en yüksek test skorlarını elde etmişler. Düşük dozda guaranada düşük dozda kafein olduğundan, guaranadaki diğer bileşenlerin bu sonuçtan sorumlu olabilecekleri düşünülüyor.

Guarananın ginseng ile karşılaştırıldığı bir diğer çalışma da mevcut.

Hem guarana hem de ginseng hafıza ve test performansını iyileştirse de, guarana alanlar görevlerine daha fazla odaklanmışlar ve daha hızlı tamamlamışlar.

Bunun yanında hayvan deneyleri de guarananın hafızayı iyileştirebileceğini gösteriyorlar.

Kilo Vermeye Yardımcı Olabilir

Obezite büyüyen bir endişe ve kalp hastalıkları, tip-2 diyabet ve kanser gibi pek çok kronik hastalık ile bağlantılı.

İlginç şekilde guarananın kilo verdiren özellikleri var.

Guarana iyi bir kafein kaynağı olduğundan metabolizmayı 12 saat boyunca %3-11 civarı hızlandırabiliyor. Daha hızlı metabolizma bedenin dinlenme halinde daha çok kalori yakması anlamına geliyor.

Bunun yanında test tüpü çalışmaları guarananın yağ hücresi yapımında rol oynayan genleri bastırabildiğini ve bunu yavaşlatan genleri tetiklediğini gösteriyorlar.

Ancak guarananın insanlarda yağ hücresi üretimi üzerindeki etkileri henüz tam olarak kanıtlanmış değil.

Kronik İshale İyi Gelebilir ve Kabızlığı Tedavi Edebilir

Guarana yüzyıllardır kronik ishal ve kabızlık gibi sindirim problemlerinde doğal bir mide toniği olarak kullanılıyor.

İshal karşıtı özellikleri bitkisel antioksidanlar olan tanninler bakımından zengin olmasından kaynaklanabilir.

Tanninler sertlikleri ile bilinirler, yani dokulara yapışıp temas edebilirler. Bu da onların sindirim yolundaki duvarları su geçirmez hale getirmelerini sağlayabilir ve bağırsaklardan emilen su kısıtlanır.

Diğer yandan guarana kafein bakımından zengin ve bu da doğal bir laksatif olabilir.

Kafein bağırsaklar ve kolonda ortaya çıkan peristaltik hareketi sağlayan kas kasılmalarını uyarır. Bu da bağırsaklardak şeylerin rektuma itilmesini sağlayabilir.

Guarananın düşük dozlarında o kadar çok kafein yok ve bu nedenle ishal karşıtı etkilerini elde etmek daha olası. Yüksek dozları ise daha fazla kafein sağlayarak laksatif etki yaratabilir.

Kalp Sağlığına İyi Gelebilir

Kalp hastalıkları her dört ölümden bir tanesine sebep oluyorlar.

Guarana kalp hastalığı riskini iki şekilde azaltabilir.

İlk olarak, guaranadaki antioksidanların kan akışına yardımcı oldukları ve kan pıhtılarını önleyebilecekleri görülüyor.

İkincisi ise çalışmalarda guarananın kötü kolesterolün oksidasyonuna engel olmasının görülmesi. Okside olmuş kolesterol damarlarda plak birikimine sebep olabiliyor.

Hatta guarana tüketmiş olan yetişkinlerde bu meyveyi tüketmemiş benzer yaşlardaki yetişkinlere göre %27 daha az okside olmuş kötü kolesterol görülmüş.

Ancak kalp sağlığı ve guarana üzerine yapılmış çalışmaların büyük kısmı test tüpü çalışmaları. Tavsiyelerin verilmesi için daha fazla insan bazlı çalışma gerekli.

Ağrıları Hafifletebilir

Tarihsel olarak guarana Amazon kabileleri tarafından bir ağrı kesici olarak kullanılmış.

Guarananın ağrı kesici özellikleri onun yüksek kafein içeriğinden kaynaklanıyor.

Kafein ağrı yönetiminde rol oynuyor çünkü adenozin reseptörlerine bağlanıyor.

Bu reseptörlerin iki tanesi – A1 ve A2a – ağrı hissinin uyarımı ile alakalı.

Kafein bu reseptörlere bağlandığında, ağrı hissini azaltabiliyor.

Kafeinin pek çok reçetesiz ağrı kesicide bulunmasının sebebi bu. Çalışmalar kafeinin ağrı kesicilerin etkilerini ciddi anlamda arttırabildiğini gösteriyorlar.

Cildin Görünümünü İyileştirebilir

Güçlü antioksidan ve mikrop karşıtı özelliklerinden dolayı guarana kozmetik sanayisinde popüler ve pek çok yaşlanma karşıtı kremde, losyonda, sabunda ve saç ürününde kullanılıyor.

Ayrıca kafein içeriği kanın cilde akmasını kolaylaştırıyor.

Test tüpü çalışmaları, guaranada bulunan antioksidanların yaşa bağlı cilt hasarını ciddi anlamda azaltabildiğini gösteriyorlar.

Bunun yanında hayvan çalışmaları guarana içeren kozmetik ürünlerinin yanaklardaki sarkmaları azaltabildiğini, cildi sıkılaştırdığını ve göz çevresindeki kırışıkları azalttığını gösteriyorlar.

Kanser Karşıtı Özellikleri Olabilir

Kanser kontrolsüz hücre büyümesi ile kendini gösteren bir hastalık.

Hayvan ve test tüpü çalışmaları, guarananın DNA hasarına karşı koruma sağlayabildiğini, kanser hücresi gelişimini önlediğini ve hatta kanser hücrelerinin ölümüne sebep olabildiğini gösteriyorlar.

Fareler ile yapılan bir çalışmada, guarana ile beslenen farelerde %58 daha az kanser hücresi olduğu ve kanserli hücre ölümünün guarana almamış farelere göre 5 kat daha fazla olduğu görülmüş.

Başka bir test tüpü çalışmasında ise guarana kolon kanseri hücrelerinin büyümesini bastırmış ve ölümlerini sağlamış.

Bilimadamları guarananın bu kanser karşıtı özelliklerinin xanthin içeriğinden kaynaklandığına inanıyorlar. Bu bileşen kafein ve theobromine ile benzer özelliklere sahip.

Bununla birlikte test tüpü ve hayvan deneyleri umut verici olsalar da, daha fazla insan deneyi gerekli.

Antibakteriyel Özellikleri Var

Guaranada zararlı bakterileri önleyen ve öldüren pek çok bileşen var.

E.Coli bakterisi bunlardan birisi ve insan ile hayvanların bağırsaklarında yaşıyor.

E.coli bakterilerinin büyük kısmı zararsız ancak bazıları ishal ve hastalıklara sebep olabiliyorlar.

Çalışmalar guarananın S.mutans bakterilerinin gelişimini de baskılayabildiğini gösteriyorlar ve bu bakteriler diş plakları ile diş problemlerinden sorumlular.

Kafein ve catechin veya tannin bitkisel bileşenlerinin kombinasyonunun bu etkileri yarattığı düşünülüyor.

Yaşa Bağlı Göz Problemlerine Karşı Koruma Sağlayabilir

Görme yetisinin yaşla birlikte daha kötü hale gelmesi çok yaygın bir sorun.

Güneş ışığı, kötü beslenme, sigara içme gibi belli yaşam tarzı tercihleri zamanla gözleri yorar ve göze bağlı hastalıkların riskini arttırır.

Guaranada bulunan antioksidan bileşenler, maküler dejenerasyon, katarakt ve göz tansiyonu gibi hastalıklar için risk oluşturan oksidatif stres ile savaşıyorlar.

Bir çalışmada, düzenli olarak guarana tüketen insanlarda görüşün daha az tüketenler veya hiç tüketmeyenlere göre daha iyi olduğu rapor edilmiş.

Aynı çalışmada bilimadamları test tüpü çalışmaları ile guarananın göz hücrelerini oksidatif stresin yarattığı hasardan koruyup korumadığını incelemişler. Guarana DNA hasarını ve göz hücresi ölümünü ciddi anlamda azaltmış.

Bununla birlikte guarana ve göz hastalıkları konusundaki araştırmalar çok sınırlı. Önerilerin verilmesi için daha fazla insan deneyi gerekli.

Az Yan Etkisi Var

Guarana mükemmel bir güvenlik profiline sahip ve kolayca bulunabiliyor.

Araştırmalar onun düşük-orta dozlarda toksisitesinin düşük olduğunu gösteriyorlar.

Yüksek dozlarda, guarana aşırı kafein alımına bağlı bazı yan etkiler gösterebilir:

  • kalp çarpıntıları
  • uykusuzluk
  • baş ağrıları
  • nöbetler
  • anksiyete
  • gerginlik
  • mide kalkması
  • titreme

Kafeinin bağımlılık yapıcı olduğuna ve yüksek dozlarda ona bağımlı olunabileceğine dikkat etmek gerekli.

Hamile kadınlar guarana tüketmekten kaçınmalı veya onu sınırlandırmalılar çünkü kafein plasentaya geçebilen bir madde. Çok fazla kafein çocukta gelişim problemlerine sebep olabilir veya düşük riskini arttırabilir.

Guarananın önerilen bir dozu olmasa da insan bazlı araştırmalar 50-75 mg gibi düşük dozların bile sağlığa faydaları olduğunu gösteriyorlar.

Sonuç Olarak

Guarana pek çok enerji içeceği ve alkolsüz içecekte kullanılan popüler bir bileşen.

Yüzyıllar boyunca Amazon kabileleri tarafından terapötik etkileri nedeniyle kullanıldı.

Guarana yaygın olarak yorgunluğu azaltan, enerji veren ve öğrenme ile hafızayı iyileştiren özellikleri ile biliniyor. Ayrıca daha iyi kalp sağlığı, kilo verme, ağrı kesme, daha sağlıklı cilt, düşük kanser riski ve yaşa bağlı göz hastalıklarında azalma ile de bağlantılı.

Beslenmeye kolayca eklenebilir ve takviye olarak kolayca bulunabilir.

Pek çok araştırmada 50-75 mg’lık bir dozun sağlığa faydaları elde etmek için yeterli olduğu görülüyor ancak resmi bir önerilen doz yok.

Enerji düzeyinizi arttırmak da isteseniz, genel sağlığınızı iyileştirmek de isteseniz, guarana denemeye değer.