Gebelik dönemi bir kadının olumlu, olumsuz her türlü iç ve dış etkeni hesaba katarak yaşanması gereken bir dönemdir. Bu süreçte kadının yemesi, içmesi, gezmesi, dinlenmesi, spor yapması, çalışması ve daha pek çok faktör hamileliğin seyrini ve bebeğin gelişimini etkiler. Bu faktörlerin başlarında gelen beslenme hem anne adayının sağlıklı bir hamilelik geçirmesi hem de bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimi için çok büyük önem arz eder. Bu bağlamda gebelik döneminde tüm vitamin, mineral, protein gruplarından gerekli ve yeterli miktarda tüketilmesi önerilmektedir. Bunlardan birinin ya da birkaçının eksikliği bebekte gelişim geriliğine, anne adayı içinse zor bir hamilelik sürecine sebep olabilmekte. Ancak aynı bağlamda bazı vitamin, mineral ya da besin gruplarının fazla tüketilmesi de gebelik süreci ve bebek için zararlı olabiliyor. İşte tüm bunlardan yola çıkılarak gebelikte her besin gurubunun doktorun önerdiği dozda ve aralıklarla alınması, böylelikle eksikliği veya fazlalılığı gibi bir sorun yaşanmaması önerilir.

Gebelikte A vitamini

A vitamini yağda eriyen ve karaciğerde depolanan bir vitamindir. Gebelik döneminde yeterli miktarda A vitamini alımının bebeğin embriyonik gelişimi, bağışıklık sisteminin iyi çalışabilmesi ve sağlıklı gelişimi için gerekli olduğu bilinir. Bununla birlikte A vitamini bebeğin hücre yapılanması, görme fonksiyonları, cilt, iç zarlar, kalp ve kulak gelişimi için de çok önemlidir. Ayrıca gebelik döneminde yeterli miktarda A vitamini alan anne adaylarının doğum sonrasında doku ve hücre yenilenmesinin çok hızlı olduğu, gebelik dönemi içinde görme fonksiyonlarının yeterli oranda çalıştığı ve enfeksiyonlarla daha güçlü savaşabildiği bir gerçektir.

Gebelikte A vitamini eksikliği: Gebelikte yeterli oranda A vitamini alamayan kadınların bebeklerinde gelişim geriliği görülebilmekte, erken doğum ve düşük gebelikler de yaşanabilmektedir. Bu bağlamda gebelik döneminde A vitamini eksikliğinin bu süreç için hem kısa hem de uzun vadede sorunlara sebep olabileceği unutulmamalıdır. Anne adayı kendisinde A vitamini eksikliği olduğunu; görmede bulanıklık yaşadığında, gece görebilme fonksiyonu azaldığında, bağışıklık sistemi zayıfladığında anlayabilmektedir. Bununla birlikte A vitamini eksikliği olan kişinin gözünde kornea tabakası kalınlaşır, göz kuruluğu yaşanır.

Gebelikte A vitamini fazlalığı: Gebelik döneminde A vitaminini gereğinden az almak nasıl ki sorunlara sebep olabiliyorsa, fazla almak da hem bebek hem de hamilelik süreci için zarar etkiler bırakmaktadır. Özellikle de gebelikte fazla miktarda karaciğer yemek, dışarıdan ekstra tabletlerle gereğinden fazla A vitamini desteği alan anne adayının bebeğinde doğumsal kusurlar ve karaciğerde anomaliler görülebilmektedir.

Bunun yerine A vitaminini doğada bolca bulunan sebze ve meyvelerden almak sağlıklı yoldur. Örneğin havuç, kış kabağı, mango, tatlı patates gibi pek çok sebzede beta karoten gibi karatenoid formunda A vitamini bulunmaktadır. Bunların yanında yeşil yapraklı sebzelerde de bolca bulunan beta karoten, doğal yolla alındığı için vücutta birikmez, her hangi bir zarar göstermez. Ayrıca et, yumurta, süt ve süt ürünleri gibi hayvansal besinlerde de bol miktarda A vitamini bulunur. Ancak bunlar vücutta birikmez, toksik etki, zararlı etkiye sebep olmazlar. Bu bağlamda doktor önermediği sürece dışarıdan Multivitamin alınmaması, A vitaminini dışarıdan destek olarak alanların ise doktorun önerdiği dozu aşmamaya çalışması önerilir. Tüm bunlara ek olarak gebelik öncesinde ve esnasında akne tedavisi için kullanılan izoretionon grubu ilaçlardan uzak durulması önerilir. Zira bu madde A vitamininin bileşenidir.

Gebelikte önerilen A vitamini miktarı: Gebelikte A vitamini tüketimi için önerilen günlük doz yaklaşık olarak 770 mikrogramdır. Doğum sonrasında emzirme döneminde ise bu dozun 1300 mikrograma çıkarılması gerekir.

A vitamini içeren bitkisel besinler: Meyve ve sebzeler en iyi, en güçlü A vitamini kaynaklarıdır. Ispanak, lahana, biber, brokoli, havuç, koyu yeşil sebzeler A vitamini yönünden çok zengindir. Bunların yanında kayısı, portakal, mandalina gibi meyveler de bir miktar A vitamini içermektedir.

A vitamini içeren hayvansal besinler: Süt ve süt ürünleri, yumurta, tereyağı, balık yağı ve kara ciğerde bol miktarda A vitamini bulunduğu bilinmektedir.

Kimler A vitaminini dışarıdan almalı?

Yeterli ve dengeli beslenen kişiler, hamilelik döneminde ya da dışında A vitamini eksikliği hissetmezler. Çünkü doğal besinlerin içinde yeterli miktarda A vitamini bulunmaktadır. Ancak A vitamini yönünden zengin olan besinlerin bir bölümüne karşı alerjik bir sorunu olan anne adayları doktorun önerisiyle A vitamini desteği alırlar. A vitamini eksikliğinden değil de, başka vitaminlerin eksikliğinden dolayı multivitamin alan anne adaylarının bu konuda dikkatli olmaları önerilir. Zira bu multivitaminlerin içinde günlük önerilen dozdan daha fazla A vitamini varsa, doktora danışılarak multivitamin değiştirilebilir.

A vitamini içeren besinler nasıl saklanmalı?

A vitamininin değerlerini koruyabilmesi için hava ile temas etmemesi, hava almaması gerekmektedir. Bu bakımdan A vitamini içeren besinlerin hava almayan kaplarda saklanması önerilir.

Gebelikte vitamin ihtiyacı

Vitaminler küçük, büyük, bebek herkesin büyüme, gelişme, kan yapımı, enzim fonksiyonları, hücre yenilenmesi ve hücrelerin tam fonksiyonla çalışabilmesi için gereklidir. Bu bakımdan her yaştan, her sağlık durumundan kişinin günlük olarak alması gereken vitaminler bulunmaktadır. Ancak gebelik dönemi içindeki anne adayının ve doğum sonrası emzirme dönemindeki kadının vitamin ihtiyacı normal dönemden bir miktar daha fazladır. Aslında planlanan gebeliklerde daha döllenme olmadan, gebelik gerçekleşmeden anne adayının vitamin açısından zengin beslenmesi önerilir. bu sayede oluşan embriyo da daha sağlıklı olabilecektir. Bu bağlamda gebelikten en az 8 hafta öncesinden başlanarak meyve, sebze, hayvansal gıdalarla doğal yollardan vitamin alımının artırılması önerilmektedir. Bu sayede anne adayı daha sağlıklı bir gebelik süreci geçirebilir, bebeğin de fiziksel, zihinsel gelişimi beklenen seviyelerde olabilir.

Gebelikte multivitamin kullanımı

Multivitaminler, günümüz toplumunda yaşlı, genç, hasta, sağlıklı pek çok kişi tarafından sıklıkla ve bilinçsizce kullanılmakta. Oysa ki multivitaminlerin içerdiği tüm zengin besinler, doğal gıdaların da içinde bulunmakta ve bunları doğal beslenmeyle almak çok daha faydalı olmaktadır. Bu bağlamda ekstra bir ihtiyaç olmadığı doktorun önermediği durumlarda kişilerin multivitamin almaları, kullanmaları faydadan çok zarar getirebilir. Zira bu multivitaminlerin, günlük beslenme alışkanlıkları içindeki besinlerle birleştiğinde nasıl etkiler yaratacağı bilinemeyebilir.

Özellikle gebelik döneminde yeme, içme, beslenme, yaşam koşulları içindeki her bir değişikliğin öneli olduğu düşünüldüğünde ekstra olarak kullanılan her şey ekstra önem arz etmektedir.  Bu kapsamda doktorun önerisi olmadan her hangi bir vitaminin, multivitaminin kullanılmaması gerekir. Çünkü normal şartlarda gebelik geçiren bir anne adayının ortalama ne kadar vitamine ihtiyaç duyduğu zaten bilimsel olarak kanıtlanmış ve bu bağlamda da uygulamalar yapılmaktadır.

Tüm bunlardan yola çıkılarak gebelik döneminde anne adayının Folik Asit, Demir, B6 vitaminlerini dışarıdan destekle alması gerekmektedir. Ancak bunlar dışındakilerin gebenin genel sağlık ve gebelik durumuna, sürecine bakılarak doktor kontrolünde kullanılması gerekir. Zira multivitaminler, diğer günlük besinlerle bir araya geldiklerinde bir takım tepkimeye girebilmekteler, emilimleri ve biyo-yararlılıkları tehlikeye düşebilmektedir. Hangi multivitaminlerin gebeliğin hangi dönemlerinde, ne sıklıkta ve ne kadar süre kullanılması gerektiğinin doktordan öğrenilmesi en doğrusudur.