Divertikülit, kolonun duvarlarından dışarı doğru keselerin fırlaması ile ortaya çıkar ve ardından enfeksiyon ve inflamasyon oluşur.

Ancak bu keseler enfeksiyona uğramadan da dışarı çıkabilirler. Bu durum divertiküloz olarak bilinir ve keselere divertikül adı verilir. Pek çok bireyde çok sayıda divertikül bulunur ve herhangi bir etkisi görülmez. Ancak bu keseler enfekte oldukları zaman çok ağrılı sonuçlar ortaya çıkar.

50 yaşına gelen insanların %50’sinin divertiküloz sahibi oldukları düşünülüyor. Divertiküloz olanların %10 ila %25’i divertikülit geliştiriyor ve bu rakam tartışmalı olsa da, bazıları bunun %1 civarında olduğuna inanıyor.
80 yaşa gelindiğinde, insanların %65’inde divertiküloz bulunuyor.

Bir çalışmada genç obez yetişkinlerde divertikülit vakalarında artış görüldüğü ortaya konuluyor. ABD’deki Ulusal Sağlık Enstitülerinin raporuna göre, sindirim hastalıkları her sene ABD’de 141 milyar dolarlık maliyete sebep oluyor.

Divertikülit Hakkında Kısa Bilgiler

Divertikülit hakkında bazı temel bilgiler aşağıdaki şekilde:

• Divertikülit, kolondaki enfeksiyonlu keselerdir
• Belirtileri arasında ağrılar, kabızlık ve dışkıda kan bulunur
• Temel sebepleri arasında beslenmede lif eksikliği olduğu belirtiliyor
• Pek çok kişi rahatsızlığı kendi kendine tedavi edebilir
• Eğer tekrar eden bir durum varsa ameliyat gerekli olabilir

Belirtiler

Divertiküloz ve divertikülit belirtileri birbirinden farklı.

Divertiküloz Belirtileri

Divertiküloz sahiplerinin büyük kısmı hiç bir belirti görmez. Buna asemptomatik divertiküloz adı verilir.

Alt karın bölgesinde ağrı nöbetleri olabilir, özellikle de karnın sol alt bölgesinde. Ağrı genellikle birey bir şeyler yediğinde ve dışkı geçtiğinde ortaya çıkar. Ağrıdan sonra bir süreliğine belirti olmayabilir.

Diğer belirtiler arasında şunlar var:

• değişen bağırsak davranışları
• kabızlık ve daha az yaygın olarak ishal
• dışkıda küçük miktarlarda kan

Divertikülit Belirtileri

Divertikülit inflamasyona kapıldığında, belirtiler şöyledir:

• devamlı ve ciddi ağrılar, özellikle de karnın sol tarafında ancak arada bir sağda da olabilir
• ateş
• daha sık idrara çıkma
• ağrılı idrar yapma
• bulantı ve kusma
• rektumda kanama olması

Sebepleri

Kolondan neden keselerin dışarı doğru çıktığı bilinmiyor. Fakat beslenmede lif eksikliğinin ana sebep olduğu sıklıkla düşünülüyor.

Lifler dışkının yumuşamasını sağlıyorlar ve yeterince lif tüketmemek dışkının çok sert olmasına sebep oluyor. Bu da kolon kasları dışkıyı aşağı iterken daha fazla basınç oluşmasına sebep oluyor. Bu basınç divertiküllerin oluşumuna katkıda bulunabilir.

Divertiküller kolonun kaslarının dış katmanındaki zayıf noktaların iç katmanlara sızması sonucunda oluşuyorlar.

Beslenmede lifler ve divertiküloz arasında doğrudan bağlantı gösteren klinik kanıtlar olmasa da, araştırmacılar bazı kanıtların ikna edici olduğunu belirtiyorlar. Ancak bu konu hayli tartışmalı.

Beslenmeden lifli tüketimin yaygın olduğu yerlerde, özellikle Afrika ve Güney Asya’da, divertikül hastalığı çok nadir. Diğer yandan, lif alımının düşük olduğu batı ülkelerinde hayli yaygın.

Ancak bazı değerlendirmelerde lif ve divertikülit önlenmesi arasındaki bağda, liflerin hastalığın riskini arttırabileceğinden bahsediliyor.

Geçmişte kuruyemiş, çekirdek ve mısır tüketiminin divertikül sebebi olduğu düşünülüyordu ancak 2008 yılındaki bir çalışmada hiç bir bağlantı bulunamadı.

Beslenme

Bazen doktorlar divertikülit hastalarının özel bir diyet uygulamaları gerektiğini belirtiyorlar. Bunun sebebi sindirim sisteminin dinlenmesine imkan tanımak.

İlk başlarda sadece sıvılara izin var:

• buz taneleri
• tanesiz meyve suları
• kemik suyu
• su
• jelatin
• kremasız çay ve kahve

Belirtiler hafiflerse, divertikülit sahibi bireyler aşağıdaki düşük lifli gıdaları tüketmeye başlayabilirler:

• pişmiş meyveler ve kabuksuz, çekirdeksiz sebzeler
• düşük lifli gevrekler
• yumurta, beyaz et ve balık
• süt, yoğurt ve peynir
• rafine beyaz ekmek
• makarna, pirinç ve noodle

Kaçınılacak Gıdalar

Mide bağırsak problemleri genelde bir kaçınılacak gıdalar listesi ile birlikte gelirler. Geçmişte kuruyemişlerin, patlamış mısırın ve çekirdeklerin belirtileri arttırdıkları belirtiliyordu.

Ancak hastalığın sebepleri bilinmediği için, Ulusal Sağlık Enstitüsü, belirtileri hafifletmek için beslenmeden çıkarılması gereken bir gıda olmadığını belirtiyor.

Batı ülkelerinde sık görülen yüksek yağlı ve düşük lifli beslenmenin divertikülit riskini arttırdığını gösteren bazı çalışmalar var. En iyisi kırmızı et, kızarmış gıdalar, tam yağlı süt ürünleri ve rafine tahıllar tüketmemek.

Gıdalar kişisel deneyimlere göre listeden çıkarılmalılar. Eğer belli bir gıdanın divertikülit belirtilerine sebep olduğunu fark ederseniz onu tüketmeyi bırakın.

Risk Faktörleri

Divertikülitin nasıl ortaya çıktığı tam olarak anlaşılmış değil. Dışkıdaki bakteriler hızlıca çoğalıp yayılabilir ve enfeksiyona sebep olabilirler. Divertikül bir dışkı parçası ile tıkanabilir ve bu da enfeksiyona sebep olabilir.

Risk faktörleri şöyle:

• yaş, yaşlı bireylerde risk daha fazla
• obez olmak
• sigara içmek
• spor yapmamak
• hayvansal yağlarca zengin ve lifler bakımından zayıf bir beslenme düzeni
• steroidler, opiatlar ve non-steroid anti-inflamatuvar ilaçlar

Bazı çalışmalar genetiğin de bir faktör olabileceğini gösteriyorlar.

Tanı

Divertikül ve divertikül ile alakalı hastalıkların tanısını koymak zor olabiliyor ve doğru tanı koymak için birden fazla test uygulanabiliyor.

Benzer belirtilere sahip rahatsız bağırsak sendromu gibi pek çok hastalık mevcut ve bu da divertikül hastalıklarının tanısını zorlaştırıyor.

Doktor diğer rahatsızlıkları bazı kan testleri uygulayarak eleyebilir. Ayrıca aşağıdaki teknikleri de kullanabilirler:

Kolonoskopi: Doktor kolonun içerisine sonunda kamera bulunan kolonoskop adlı bir tüp ile bakabilir. Kolonoskop rektumdan içeri girer. Prosedür başlamadan saatler önce veya bir gün önce insanlara bağırsaklarını temizlemeleri için laksatif verilir.
Prosedür başlamadan önce lokal anestezi yapılır. Test genelde divertikülit nöbeti sırasında yapılmaz ancak nöbet bittikten 6 hafta sonra yapılır.

X-ray: Bir tüp rektuma sokulur ve tüpten baryum sıvısı sıkılır. Baryum röntgende görülebilen bir sıvıdır ve normalde röntgende görülmeyen organlar, baryum ile kaplandıkları zaman görünür hale gelirler. Bu uygulama ağrılı değildir.

Divertikülit Tanısı

Eğer bir bireyde divertiküler hastalık geçmişi varsa, doktor bazı fiziksel incelemeler ve belirtiler hakkında sorular ile tanı koyabilir.

Kan testi genelde işe yarar çünkü testte akyuvar miktarı yüksek çıkarsa muhtemelen enfeksiyon mevcuttur. Ancak akyuvarı çok olan pek çok kişinin divertikülit olmama ihtimali de var.

Divertiküler hastalıklara dair bir geçmişi olmayanların fazladan testlere ihtiyacı var. Çünkü hernia ve safra taşları da benzer belirtiler verebilirler.

Bilgisayarlı tomografi de kullanılabilir ve sonuç verir. Baryumlu röntgen de kullanışlıdır. Eğer belirtiler çok ciddi ise, tomografi taraması enfeksiyonun başka bölgelere sıçrayıp sıçramadığının tespitinde işe yarayabilir.

Tedavi

Bireyler çok ciddi olmayan vakalarda genelde kendilerini tedavi edebilirler.

Divertiküloz Tedavisi

Eğer hastalık orta düzeydeyse pek çok kişi kendini ağrı kesiciler ve daha fazla lif tüketme ile tedavi edebilir.

Aspirin ve ibuprofen gibi ağrı kesicilerden kaçınmak gerekli çünkü bunlar iç kanama riskini arttırıyorlar ve mideye rahatsızlık verebiliyorlar. Acetaminophen divertikülozda ağrı kesici olarak öneriliyor.

Daha fazla lifli gıda tüketmek, meyve ve sebzeleri beslenmeye katmak, dışkıyı yumuşatarak belirtilerin azalmasını sağlar ve dışkılama daha düzenli hale gelir. Bu bazen bir kaç hafta sürebilir.

Dışkı oluşturan laksatifler de kabızlık problemine iyi gelebilirler. Bu ilaçlarla birlikte bol miktarda su içmek önemli.
Ağır ve devamlı rektal kanama yaşayanlar doktora gitmeliler.

Divertikülit Tedavisi

Divertikülitin hafif vakaları da kişiler tarafından tedavi edilebilir. Ancak doktor ağrı kesicinin yanında antibiyotik de verebilir.

Belirtiler iyiye gitse de tüm antibiyotikleri bitirmek önemli.

Bazı bireyler antibiyotik alırken sersemlik, bulantı, ishal ve kusma deneyimi yaşayabilirler.

Doğum kontrol hapı kullananlar, antibiyotiklerin bu ilaçların işlevini bozabileceğini unutmamalı. Doğum kontrol hapları üzerindeki bu etki antiibyotikleri bitirdikten sonra 7 gün daha devam eder ve bu yüzden tedavi sırasında başka doğum kontrol yöntemlerini uygulamak gerekir.

Aşağıdaki şartlar mevcutsa hastanede tedavi de gerekebilir:

• Normal ağrı kesiciler ağrıya iyi gelmezse ve ağrı çok ağırsa
• Birey yeteri kadar sıvı alamıyorsa
• Oral yoldan antibiyotikler alınamıyorlarsa
• Sağlık durumu kötüyse
• Doktor komplikasyonlardan şüphe duyarsa
• Tedavi 2 günden sonra etkisizse

Hastanedeki hastalara genelde antibiyotikler ve sıvılar damardan verilirler.

Ameliyat

En az iki divertikülit nöbeti geçirenler ameliyattan fayda görebilirler. Bu tip hastaların tekrar nöbet ve komplikasyon yaşama risklerinin ciddi anlamda yüksek olduğu görülüyor.

Kolon kısaltma işlemi ile rahatsız olan kolon kısmı alınıyor ve sağlıklı bölümler birleştiriliyorlar.

Kolon kısaltma operasyonu geçirenler katı gıdaları beslenmelerine zaman içerisinde eklemek zorudnalar. Bunun yanında normal bağırsak fonksiyonları genelde hasar görmez. Ufak bir çalışmada, operasyondan sonra sakız çiğnemenin bağırsak fonksiyonlarını düzenleme konusunda hızlanma sağladığı görülüyor.

Komplikasyonlar

Karın Zarı İltihabı: Enfekte olmuş divertiküllerden birisi patlarsa, enfeksiyon karın dokusuna sıçrayabilir. Bu ciddi bir durumdur ve bazen ölümcüldür. Hemen antibiyotik tedavisi gerektirir. Bazı vakalarda ameliyat bile gerekli olabilir.

Apse: Bu iltihap dolu rahatsızlık için antibiyotik gerekir. Bazen ameliyat da gerekli olabilir.

Fistül: Bunlar karında oluşan tünel ve tüplerdir ve vücudun iki parçasını bağlarlar. Örneğin bağırsakların karın duvarına veya idrar kesesine bağlanmaları gibi. Fistül, enfekte dokuların birbirlerine dokunmalarından sonra yapışmaları sonucu oluşur ve enfeksiyon bittikten sonra fistül kalır. Fistülden kurtulmak için genelde ameliyat gerekir.

Bağırsak Tıkanması: Enfeksiyon yaraya sebep olduysa kolon kısmen veya tamamen tıkanabilir. Eğer kolon tamamen tıkandıysa, acil tıbbi yardım gerekir. Çünkü tam tıkanma, karın zarı iltihabına sebep olur. Eğer kolon kısmen tıkandıysa, tedavi gerekecektir ancak tam tıkanma kadar acil değildir.

Yaranın ve tıkanmanın düzeyine göre kolonun bir kısmının alınması gerekebilir. Bazen kolostomi de gerekli olabilir. Karnın yan kısmında bir delik açılır ve kolon bu deliğe bağlanır, oradan da bir kolostomi poşetine bağlanır.
Kolon iyileştiği zaman tekrar yerine bağlanır. Nadir vakalarda doktorların iç ileoanal kese yaratmaları gerekebilir.

Önleme

İyi dengelenmiş, bol meyve ve sebze içeren bir beslenme düzenine sahip olanların divertikülit geliştirme ihtimalleri çok daha düşük.