Dizanteri, genelde bu hastalığa sahip olan birinin hazırladığı yemek ile bulaşan bir bağırsak enfeksiyonudur. Dizanteride kanlı ishal görülmektedir. Bazen ise dışkıda mukus bulunabilmektedir. Hastalık genelde 3-5 gün sürmektedir.

Hastalık kendini genelde karında kramp ya da ağrı, baş dönmesi, kusma, 38°C’nin üzerinde ateş, susuz kalma gibi belirtilerle göstermektedir. Dizanteri genel olarak zayıf hijyen koşullarından dolayı meydana gelmektedir. Örneğin, dizanteri olan biri tuvaletten çıktıktan sonra ellerini yıkamasıysa dokunduğu her eşyadan diğer insanlara dizanteri bulaştırabilmektedir.

Enfeksiyon, dışkı ile kirlenmiş olan yemek ya da suya temas etme sonucu dizanteri yayılmaktadır. Elleri dikkatli bir şekilde yıkamak ve hijyen konusunda dikkatli olmak dizanterinin önlenmesine ve yayılmamasına yardımcı olmaktadır.

Bu hastalık kişide kanlı ishal görülmesine neden olur ve iki türü vardır. Amipli dizanteri, Entamoeba histolytica isimli parazit nedeniyle oluşur. Amipli dizanteri, genelde hijyen koşullarının kötü olduğu tropikal bölgelere yapılan ziyaretlerde görülmektedir.

Dizanterinin diğer türü ise basilli dizanteridir. Basilli dizanteri, Shigella isimli bakteriden dolayı meydana gelmektedir. Yaygın olarak görülen dizanteri genelde basilli dizanteridir.

Dizanterinin Nedenleri

Dizanteri, yemek hazırlayan kişinin hasta olması ve ellerini düzgün yıkamaması nedeniyle oluşur. Yemek haricinde de bakteri ve parazit olan tuvalet kapısı gibi yüzeylerle temasınız olursa bu hastalığa yakalanabilirsiniz. Bunun yanında yüzdüğünüz havuz kirliyse bu hastalığa yakalanma şansınız vardır.

Bazı durumlarda kişi, dizanteriye neden olan bakteri ya da paraziti hiçbir belirti göstermeden haftalarca ya da yıllarca taşıyabilmektedir. Bu durumda kişi hasta olmasa dahi diğer insanlara enfeksiyonu bulaştırabilmektedir.

Dizanteri Belirtileri

Hastalık belirtileri genelde enfeksiyon kapıldıktan 1-3 gün sonra ortaya çıkmaktadır. Bazı insanlarda belirtilerin görülme süresi uzayabilmektedir. Ayrıca dizanteri türlerinin farklı belirtileri olabilmektedir.

Basilli dizanteride görülebilecek belirtiler şunlardır:

  • Karın ağrısı ve ishal
  • Ateş
  • Baş dönmesi ve kusma
  • Dışkıda kan ya da mukus

Amipli dizanteri genelde belirtiye neden olmaz. Kendinizi hasta hissediyorsanız enfeksiyon kaptıktan sonra 2-4 hafta içinde şu belirtiler görülebilmektedir:

  • Baş dönmesi
  • İshal
  • Karın ağrısı
  • Kilo kaybı
  • Ateş

Amipli dizanteri bazen karaciğer apsesi gibi daha ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Bu durumda belirtiler şu şekilde olmaktadır:

  • Baş dönmesi ve kusma
  • Ateş
  • Karnın üst kısmında ağrı
  • Kilo kaybı
  • Karaciğerde şişme

Dizanteri tanısı nasıl konulur?

İshal tek başına dizanteri göstergesi değildir. Ancak diğer dizanteri belirtilerini de kendinizde gözlemliyorsanız doktora gitmeniz gerekmektedir. Dizanteri tedavi edilmezse ciddi oranda dehidrasyona ve hayati tehlikeye neden olabilmektedir.

Doktorunuz belirtilerinizi dinleyecek ve yakın zamanda yolculuk gerçekleşip gerçekleştirmediğiniz gibi bilgileri edinecektir. Hastalık görülmeden önceki dönemde yurt dışı ziyaretleriniz olduysa doktorunuzu bu konu hakkında bilgilendirmeniz gerekmektedir. Bu sayede doktorunuz olası hastalıkları gözden geçirecek ve hastalığın ne olduğuna karar verebilecektir.

İshal sadece dizanteride değil başka hastalıklarda da görülebilmektedir. Bu nedenle dizanterinin başka belirtilerini gözlemlemiyorsanız başka testler yapılması gerekebilir. Çünkü dizanterinin neden olduğu belirtiler, diğer bağırsak hastalıkları ile karıştırılabilmektedir. O nedenle dizanterinin anlaşılması için laboratuvara dışkı örneği gönderilmesi ve enfeksiyonun araştırılması için mikroskop altında incelenmesi gerekmektedir.

Dizanteri nasıl tedavi edilir?

Basilli dizanteri yaşayan kişilerin genelde tedaviye ihtiyacı olmamaktadır. Bu enfeksiyon genelde bir hafta içinde kendi kendine geçmektedir.

Hasta olduğunuz dönemde tedavi görmeye ihtiyacınız yoksa bile bu süreci daha iyi atlatmak için birkaç şey uygulamanız iyi olacaktır. Bunun için ishalden dolayı kaybettiğiniz sıvıyı su ya da sporcu içecekleri ile karşılamayı deneyebilirsiniz.

İshalin neden olduğu karın ağrıları için ise bizmut subsalisilat tipi ilaçlar kullanılabilmektedir. Ayrıca ağrıyı azaltmak için bazı ağrı kesiciler kullanılabilir.

Doktorunuz önermediği müddetçe loperamid türü ilaçlar kullanmaktan kaçınmalısınız. Çünkü bu ilaçlar dizanterinin kötüleşmesine neden olabilir.

Amipli dizanteri durumunda ise kandaki, bağırsaktaki ve karaciğerdeki parazitleri öldürmek için ilaç kullanmak gerekebilir. Bu durumda ilaçlara genelde 10 gün devam etmek gerekmektedir. Doktorunuz amipli dizanteriyi tedavi etmek için iyodokinol ve diloksanid furoat gibi semptomplara neden olmayacak şekilde tedavi edebilir.

Dizanteri bulaşıcı bir hastalık olduğundan ishaliniz geçene kadar en az 48 saat boyunca okula ya da işe gitmemelisiniz. Ayrıca bu süreçte ellerinizi sık sık yıkamalı ve en az iki gün başkalarına hastalık bulaştırmamak için yiyecek hazırlamamalısınız.

Enfeksiyon geçtikten sonra ise mikropları öldürmek için evinizi temizlemelisiniz. Bunun için yatak örtüleri ve çarşaflarını, havluları ve kıyafetleri sıcak suda yıkamalısınız. Aynı zamanda lavabo, tuvalet ve kapı kolları gibi sıkça temas ettiğiniz yerleri dezenfekte etmelisiniz.

Ne zaman tıbbi yardım gerekir?

Dizanteri için genelde reçetelenmiş ilaçlar kullanılması gerekmemektedir. Hastalık kendi kendine bir hafta içinde kaybolma eğilimindedir. Ancak ishal, karın ağrısı gibi belirtiler şiddetliyse ve iyileşme gerçekleşmiyorsa mutlaka doktora gitmelisiniz. Özellikle de dizanterinin yaygın olarak görüldüğü ülkelere seyahat etmişseniz doktorunuzu bu durumdan haberdar etmelisiniz.

Dizanteri nasıl önlenir?

Dizanterinin yaygın olarak görüldüğü tropikal ya da az gelişmiş ülkelere seyahat ettiyseniz şu noktalara dikkat etmelisiniz:

  • İçmek ya da dişlerinizi fırçalamak için musluk suyunu değil şişe suları tercih edin.
  • İçeceklerinizi buzsuz sipariş edin.
  • Kabuğu olan meyve ve sebzeleri tüketmeye dikkat edin.
  • Soyamadığınız yiyecekleri mutlaka pişirerek yiyin.
  • Sokak satıcılarından yiyecek almayın.

Yakınınız olan bir kişi dizanteri ise şunlara dikkat etmeniz gerekmektedir:

  • Ellerinizi sabunla ve ılık suyla yıkayın.
  • Hasta olan kişi ile havlu, bardak gibi kişisel eşyaları paylaşmayın.
  • Pişirmeden ya da yemek yemeden önce ellerinizi yıkayın.

Dizanterinin Neden Olabileceği Diğer Rahatsızlıklar

Dizanterinin neden olduğu komplikasyonlar azdır ancak ciddi sorunlara yol açabilmektedir:

Dehidrasyon: Sık dışkılama ve kusma dehidrasyona neden olabilmektedir. Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda dehidrasyon hayati tehlikeye neden olabilmektedir.

Karaciğer apsesi: Amip karaciğere sıçrarsa karaciğerde apse oluşmasına neden olabilir.

Postenfeksiyöz artrit: Enfeksiyon nedeniyle eklemlerde ağrı görülebilir.

Hemolitik üremik sendrom: Shigella bakterisinin neden olduğu dizanteri, kırmızı kan hücrelerinin böbreğin girişini kapatmasına, böylece anemiye, düşük platelet sayısına ve böbrek yetmezliğine yol açabilmektedir.