Son zamanlarda manşetlerde olan yeni corona virüsü veya diğer adıyla SARS-CoV-2 virüsü, Çin’in Wuhan şehrinden dünyanın Antarktika hariç her bölgesine yayıldı.
Şu anda 92.000’den fazla onaylı vaka ve 3100’den fazla ölüm bulunuyor.
Ancak salgın kelimesinin medyada ortaya çıkmasından bu yana, insanlar daha fazla korkar oldular ve ayrıca dedikodular ile söylentiler de yanlış bilgilerin yayılımına sebep oluyorlar.
Sosyal medyada ve diğer ortamlarda şu anda dolaşmakta olan yaygın söylenti ve efsanelerin bazılarına değineceğiz.
Cilde Alkol veya Klor Sürmek Bedendeki Virüsleri Öldürür
Bedene alkol veya klor uygulamak özellikle de göz ve ağız bölgesinde tehlikeli. Bu maddeler yüzeyleri temizlemek için kullanılabilseler de, cilt üzerinde kullanılmamalılar.
Bu ürünler vücudun içerisindeki virüsleri öldüremezler.
Sadece Yaşlılar ve Gençler Risk Altındalar
SARS-CoV-2 virüsü, diğer corona virüsleri gibi, her yaştan kişiye bulaşabiliyor. Ancak yaşlı yetişkinler ve hali hazırda astım veya diyabet gibi sağlık problemlerine sahip olanların ağır hasta olma ihtimalleri daha fazla.
Çocuklar COVID-19’u Kapamazlar
Tüm yaş grupları hastalığı kapabilirler. Şimdiye değin çoğu vaka yetişkinlerde oldu ancak çocuklar da bağışıklığa sahip değiller. Hatta bazı erken dönem kanıtlar, çocukların da kapma ihtimallerinin aynı düzeyde olduğunu ancak belirtilerinin daha hafif olduğunu gösteriyorlar.
COVID-19 Grip Gibidir
SARS-CoV-2 virüsü ağrılar, ateş ve öksürük gibi grip benzeri belirtiler veren bir hastalığa sebep oluyor. Benzer şekilde hem COVID-19 hem de grip, hafif, ağır veya nadiren de olsa ölümcül olabilir. İkisi de zatürreeye sebep olabilir.
Ancak COVID-19’un genel profili daha ciddi. Tahminlere göre ölüm oranının %1-3 aralığında olduğu belirtiliyor.
Bilimadamları tam ölüm oranını tespit etmeye çalışsalar da, mevsimsel gripten muhtemelen çok daha yüksek.
COVID-19’a Sahip Herkes Ölür
Bu bilgi yanlış. Yukarıda değindiğimiz gibi, hastalık insanların sadece çok az bir kısmı için öldürücü.
Son raporlardan bir tanesinde, Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, COVID-19 vakalarının %80.9’unun hafif olduğunu söyledi.
Kedi ve Köpekler Corona Virüsü Yayarlar
Şu anda SARS-CoV-2’nin kedi ve köpeklere bulaştığına dair pek bir kanıt yok. Ancak Hong Kong’da sahibi COVID-19 olan bir köpeğe bulaştığı biliniyor. Köpekte herhangi bir belirti görülmemiş.
Bilimadamları bu konunun salgına dair önemini tartışıyorlar. Örneğin Nottingham Üniversitesi’nden Moleküler Viroloji Profesörü Jonathan Bell şöyle diyor:
“Gerçek enfeksiyon ve sadece virüsün varlığını tespit etme arasındaki farkı belirlememiz gerekli. İnsanlardaki salgınlarda bu konunun ne kadar alakalı olduğu sorgulanabilir çünkü küresel salgınların büyük kısmı insandan insana geçiş nedeniyle oldu. Daha fazla şey öğrenmemiz gerekli ancak panik de yapmamak lazım. Başka bir köpeğe ya da köpekten insana geçişinin mümkün olduğunu çok sanmıyorum çünkü virüsün düzeyi düşük. Salgının gerçek sebebi insanlar.”
Yüz Maskesi Corona Virüsüne Karşı Koruma Sağlar
Sağlık çalışanları profesyonel yüz maskeleri kullanıyorlar ve bunlar yüze çok sıkı şekilde oturarak bulaşmayı önlüyor. Ancak tek kullanımlık maskelerin böyle bir koruma sağlama ihtimalleri düşük.
Çünkü bu maskeler cilde tam olarak oturmuyorlar ve damlacıkların ağız ve burundan girmesi hala mümkün. Ayrıca küçük viral parçacıklar doğrudan maddenin içinden geçiş yapabilirler.
Ancak solunum yolu hastalıklarınız varsa, maske takmak başkalarına bulaştırmayı önleyebilir.
Londra Hastanesi’nden doktor Ben Killingley bu konuda şöyle diyor: “Bu tip maskelerin, onu takanı enfeksiyondan koruduğuna dair çok az kanıt var. Ayrıca maske takmak size fazla güven verebilir ve bu da el temizliği gibi diğer önleme yöntemlerini gözardı etmenize sebep olabilir.”
Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19 olduğundan şüphe edilen birisine bakanların maske takmalarını öneriyor. Bu durumda maske sadece kişi düzenli olarak ellerini sabun ve suyla yıkıyorsa etkili olur.
Ayrıca maske kullanırken onu kullanıp doğru şekilde atmak da önemli.
El Kurutucular Corona Virüsünü Öldürürler
El kurutma cihazları corona virüsünü öldürmezler. Kendinizi ve başkalarını virüsten korumanın en iyi yolu ellerinizi su ve sabun veya alkol bazlı dezenfektanlar ile temizlemektir.
SARS-CoV-2 Soğuk Algınlığından Türemiştir
Corona virüsler geniş bir virüs ailesi ve hepsinin yüzeylerinde iğnemsi proteinler var. Bu virüslerin bazıları temel olarak insanları hedef alıyorlar ve soğuk algınlığına sebep oluyorlar. SARS-CoV-2 gibi diğer corona virüsleri ise temel olarak hayvanlara bulaşıyorlar.
Hem MERS hem de SARS adlı diğer virüs salgınları hayvanlardan insanlara geçmişti.
Virüsü Kapmak İçin Biriyle 10 Dakika Geçirmek Gerekli
Enfekte olmuş biriyle ne kadar uzun zaman geçirirseniz, virüsü yakalama ihtimaliniz o kadar artar ancak yine de 10 dakikadan daha kısa sürede kapmak da mümkün.
Burnu Tuzlu Suyla Yıkamak Corona Virüsüne Karşı Koruma Sağlar
Burnu tuzlu su ve solüsyonlar ile yıkamanın solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruma sağladığını gösteren bir kanıt yok. Bazı araştırmalar bu tekniğin akut üst solunum yolu enfeksiyonlarında belirtileri hafifletebildiğini gösteriyorlar ancak enfeksiyon riskini azalttığını gösteren bir kanıt yok.
Çamaşır Suyu ile Gargara Yaparak Kendinisi Koruyabilirsiniz
Çamaşır suyu ile gargaranın sağlığınıza fayda sağlayacağını gösteren hiç bir durum yok. Ayrıca çamaşır suyu aşındırıcıdır ve çok ciddi hasara sebep olur.
Antibiyotikler Corona Virüsün Öldürürler
Antibiyotikler sadece bakterileri öldürürler, virüsleri öldürmezler.
Termal Tarayıcılar Corona Virüsünü Teşhis Edebilirler
Termal tarayıcılar sadece kişide ateş olup olmadığını gösterirler. Ancak mevsimsel grip gibi diğer rahatsızlıklar da ateş yaparlar.
Ayrıca COVID-19’un belirtileri enfeksiyondan 2-10 gün sonra ortaya çıkıyor ve bu nedenle virüsü kapmış olan birisi ateş başlayana kadar bir kaç gün boyunca normal sıcaklıklarda olabilir.
Sarımsak Corona Virüslerine Karşı Koruma Sağlar
Bazı araştırmalar sarımsağın antibiyotik özellikleri olabileceğini gösteriyorlar. Ancak COVID-19’a karşı koruma sağlayabileceğini gösteren bir kanıt yok.
Çin’den Gelen Paketler Corona Virüsü Yayabilirler
SARS ve MERS gibi daha önceki corona virüslerine dair yapılmış araştırmalar nedeniyle SARS-CoV-2’nin de uzun süre mektup ve paketler üzerinde hayatta kalamayacağı düşünülüyor.
Corona virüslerin yüzeyler üzerinde uzun süre hayatta kalamamaları nedeniyle günler ve haftalar boyunca yolda olan paketler ile yayılım riski hayli düşük.
Ev Çözümleri COVID-19’u İyileştirebilir ve Ona Karşı Koruma Sağlayabilir
C vitamin, öz yağlar, gümüş suyu, susam yağı, sarımsak ve 15 dakikada bir su içmek gibi hiç bir şey COVID-19’a karşı koruma sağlamaz.
En iyi yaklaşım elleri güzelce yıkamak ve sağlıksız insanların olabileceği yerlerden uzak kalmak.
Çin Yemekleri Yiyerek Corona Virüsü Kapabilirsiniz
Hayır, kapamazsınız.
İdrar ve Dışkıdan Corona Virüsü Kapabilirsiniz
Bunun gerçek olma ihtimali pek yüksek değil. Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndan profesör John Edmunds şöyle diyor: “Pek memnun edici bir düşünce değil ancak her yutkunduğunuzda, üst solunum yolunuzdaki sıvıları yutarsınız. Hatta bu önemli bir savunma mekanizmasıdır. Çünkü bu şekilde virüs ve bakteriler mideye giderler ve buradaki asitli ortamda yok edilirler. Modern ve çok hassas tespit mekanizmaları sayesinde bu virüsleri dışkıda tespit edebiliyoruz. Genelde bu şekilde tespit edilebilen virüsler bulaşıcı değiller çünkü sindirim sisteminde yok olmuş oluyorlar.”
Baharda Sıcaklıklar Artınca Virüs Ölecek
Grip ve soğuk algınlığı virüsleri gibi bazı virüsler soğuk aylarda daha kolay yayılırlar ancak havalar daha iyi olunca tamamen duracaklar demek imkansız. Şu anda bilimadamları hava sıcaklıklarının SARS-CoV-2 üzerinde nasıl bir etki göstereceğini bilmiyorlar.
Corona Virüsü Bilinen En Ölümcül Virüs
SARS-CoV-2 gripten daha ciddi görünse de, şimdiye dek karşılaştığımız en ölümcül virüs değil. Ebola gibi başka virüslerde daha yüksek ölüm oranları var.
Grip ve Zatürree Aşıları COVID-19’a Karşı Koruma Sağlarlar
SARS-CoV-2 diğer virüslerden farklı olduğundan mevcut aşılar ona karşı koruma sağlamazlar.
Virüs Çin’deki Bir Laboratuvardan Çıktı
İnternet dedikodularının aksine durumun böyle olduğunu gösteren bir şey yok. Bazı araştırmacılar SARS-CoV-2’nin pangolinlerden insanlara bulaşmış olabileceğini söylüyorlar. Bazıları ise SARS’ta olduğu gibi yarasalardan geçmiş olabileceğini belirtiyorlar.
Salgın İnsanların Yarasa Çorbası Yemelerinden Dolayı Çıktı
Bilimadamları virüsün hayvanlardan geçtiğini düşünseler de herhangi bir çorbadan geldiğine dair kanıt yok.
Ne Yapmamız Gerekli?
ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, SARS-CoV-2 yayılımını azaltmak için şu basit önlemleri öneriyor:
- hasta görünen insanlar ile yakın temastan kaçınmak
- gözlere, burna ve ağıza dokunmamak
- hastaysanız evde kalmak
- mendile hapşurduktan sonra çöpe atmak
- elde mendil yoksa dirsek bölgesine hapşurmak
- sık dokunulan nesne ve yüzeyleri dezenfekte etmek için sprey ve mendiller kullanmak
- elleri düzenli olarak su ve sabunla 20 saniye yıkamak
Sağlık çalışanı değilseniz veya hasta birisine bakmıyorsanız, yüz maskesi takmanız önerilmiyor. Yukarıdaki öneriler basit görünebilirler ancak salgın sırasında bir fark yaratmak için en önemli konulardır.
