Uyuz, küçük ve kazmayı seven bir toz akarı olan Sarcoptes scabiei türünden kaynaklanan kaşıntılı bir cilt problemidir. Bu canlının kendini gömdüğü yerlerde yoğun bir kaşıntı meydana gelir. Kaşınma hissi özellikle geceleri çok güçlü hale gelir.

Uyuz bulaşıcı bir rahatsızlık ve aile içerisinde, kreş grubunda, okulda sınıfta, emzirme odalarında veya hapishane gibi mekanlarda hızlıca yayılabilir. Bu kadar bulaşıcı olması nedeniyle doktorlar genellikle tüm ailenin veya etkileşimde olan insanların toplu olarak tedavi görmelerini önerirler.

Uyuz kolayca tedavi edilebilir durumda. Cildinize sürülen ilaçlar uyuza sebep olan miteların ve yumurtalarının ölümüne sebep olurlar. Ancak tedaviden sonra bile bir kaç hafta kaşınmanız devam edebilir.

Uyuz Belirtileri

Uyuz işaret ve belirtileri arasında şunlar var:

  • Kaşınma, genelde yoğun şekilde ve geceleri daha kötü düzeyde
  • Cildinizde ince, düzensiz ısırılma işaretleri ve çıkıntılar

Bu gömülme ve ısırılma izleri genelde cildin katlanan yerlerinde olur. Her ne kadar vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilse de, yetişkin ve daha büyük çocuklarda genelde şuralarda görülür:

  • Parmakların arasında
  • Kol altlarında
  • Bel çevresinde
  • Bilek içlerinde
  • Dirsek içlerinde
  • Ayak tabanlarında
  • Meme çevresinde
  • Erkek genital bölgesi çevresinde
  • Kalçada
  • Dizlerde

Bebeklerde ve genç çocuklarda ise en yaygın bulaşma bölgeleri şöyle:

  • Kafa derisi
  • Avuç içleri
  • Ayak tabanları

Eğer daha önce uyuz kaptıysanız, işaret ve belirtiler maruz kaldıktan bir kaç gün sonra ortaya çıkabilirler. Eğer daha önce kapmadıysanız, işaret ve belirtilerin görülmesi altı haftaya kadar sürebilir. Herhangi bir belirti göstermeseniz bile uyuzu yayma ihtimaliniz var.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Eğer uyuza işaret edebilecek işaret ve belirtileriniz olursa doktorunuzla konuşun.

Dermatit ve egzema gibi pek çok cilt problemi genelde ciltteki kaşıntı ve küçük kabarmalar ile bağlantılıdır. Doktor tam sebebini tespit edebilir ve doğru tedaviyi almanıza yardımcı olabilir. Banyo yapmak ve reçetesiz preparatları kullanmak kaşıntıyı hafifletebilir ancak uyuzu ortadan kaldırmaz.

Uyuzun Sebepleri

Sekiz bacaklı bir toz akarı olan uyuz mikroskopik boyutlardadır. Dişi akar cildinizin hemen altına bir tünel kazar ve burada yumurtalarını depolar.

Bu yumurtalar çatladıkları zaman larvalar cildinizin yüzeyine doğru kazmaya başlarlar ve cilt yüzeyinde olgunlaştıktan sonra cildinizin başka bölgelerine yayılabilir veya başka insanların tenine geçebilirler. Uyuzdan kaynaklanan kaşıntı vücudun akarlara, yumurtalara ve onların atıklarına karşı verdiği alerjik bir tepkidir.

Yakın fiziksel temas ve nadiren de olsa kıyafet ve çarşafların paylaşımı akarların yayılımına sebep olabilir.

Hayvanlar ve insanlarda bulunan uyuz kaynağı olan akarlar birbirinden farklıdır. Her bir akar türü farklı bir konakçı türü seçer ve seçtiği konakçının dışında çok uzun süre yaşayamaz.

İnsanlarda hayvanlardaki uyuzdan dolayı geçici bir cilt tepkisi ortaya çıkabilir. Ancak insanlarda bu şekilde tamamen gelişmiş bir uyuz vakası görülmesi zordur ve hayvanlarda da insan kaynaklı uyuzla karşılaşmak çok zordur.

Uyuz Komplikasyonları

Sürekli kaşımak cildinizin çatlamasına sebep olur ve bu nedenele ikincil bakteri enfeksiyonuna sebep olabilir. Empetigo bunlardan birisi ve cildin genelde yüzeysel olarak staphylococci veya bazen streptococci bakterisinden dolayı enfeksiyon kapması ile sonuçlanır.

Uyuzun daha ağır bir formu olan kabuklu uyuz, aşağıdakiler dahil olmak üzere yüksek riskli bazı grupları etkileyebilir:

  • HIV ve kronik lösemi gibi bağışıklık sistemini zayıflatıcı kronik sağlık problemleri olan insanlar
  • Hastanedeki insanlar gibi çok hasta olan insanlar
  • Bakımevlerindeki yaşlı insanlar

Kabuklu uyuza Norveç uyuzu adı da verilir ve cildin çatlak, döküntülü bir hale gelmesine sebep olurken bedenin büyük bir kısmını etkiler. Çok bulaşıcıdır ve tedavisi zor olabilir.

Normalde uyuz olan birisinde 10-15 tane mite olur. Buna karşın kabuklu uyuz rahatsızlığında milyonlarca mite olabilir.

Uyuzu Önleme

Tekrar kapmayı önlemek ve uyuzun diğer insanlara bulaşmasını engellemek için aşağıdaki adımlar atılmalılar:

  • Tüm kıyafet ve çarşafları temizleyin: Sıcak, sabunlu su ile tedaviye başlamadan 3 gün öncesine kadar kullandığınız tüm kıyafetleri, havluları, çarşafları yıkayın. Yüksek sıcaklıkta kurutun. Evde yıkayamayacağınız şeyleri kuru temizlemeye verin.
  • Akarları aç bırakın: Yıkayamayacağınız nesneleri kapalı bir plastik poşete koyun ve onu gözden uzakta bir yere bir kaç hafta boyunca bırakın. Akarlar bir kaç gün besinsiz kaldıklarında ölürler.