Varikosel, varisli damarlar gibidir ancak bacaklar yerine testislerde ortaya çıkar. Genelde herhangi bir ciddi probleme yol açmaz ancak erkeklerde üreme kabiliyetlerini etkileyebilir.

Testis torbasındaki bazı damarların, kanı pompalamaktan sorumlu bazı kapakçıklardaki problemlerden dolayı büyümeleri sonucu ortaya çıkar. Erkeklerin %15’ini etkileyen bir rahatsızlık ve genelde 15-25 yaş aralığında ortaya çıkıyor.

Varikosel normalde tek tarafı etkiler, genelde de sol taraf olur.

Varikosel Nedir?

Varikosel, testislerin içinde bulunduğu skrotum adlı testis torbasının içindeki damarların büyümesidir ve bacaktaki varis oluşumlarına hayli benzer bir durumdur.

Pampiniform plexus adlı damar türünü etkiler.

Bu damar sperm kordonunda bulunur. Bu kordon aynı zamanda spermleri taşıyan vas deferens tüpünü ve testislere kan taşıyan testis arterlerini de tutar.

Spermlerin ideal üretim sıcaklıkları 34.5 derecedir ve bu bedenin kendi 37 derecelik sıcaklığından biraz farklıdır. Testisler bu nedenle fiziksel olarak vücudun geri kalanından ayrı dururlar.

Pampiniform plexusun temel rolü spermlere ulaşmadan önce damardaki kanı soğutmaktır. Bunu ise bir ısı değişimi mekanizması ile gerçekleştirir.

Varikosel bu soğutma sistemini bozabilir. Bu da testislerin iyi kaliteli spermler üretmelerine engel olur.

Tedavi

Aşağıdaki şartlar yoksa tedavi genelde gerekli değildir:

  • ağrı ve rahatsızlık
  • düşük sperm aded
  • en az 2 yıldır devam eden ve başka şekilde açıklanamayan kısırlık

Bu vakalarda ameliyat öneriliyor.

Ameliyat

Üç ameliyat seçeneği mevcut:

Varikoselektomi: Açık ameliyat lokal veya genel anestezi altında uygulanabilir. Cerrah kasıklardan bölgeye giriş yapacaktır veya daha nadiren de olsa karından da giriş yapabilir. Ultrason ve cerrahi mikroskoplar kullanarak etkilenen damarlar kapatılırlar ve kan daha sağlıklı damarlardan geçmesi için yönlendirilir. Ameliyat sonrası ağrı minimaldir ve kişi yakın zamanda normal aktivitelerine dönebilir.

Laparoskopik ameliyat: Cerrah karın bölgesinden ufak bir kesik açar ve bu açıklıktan küçük cerrahi cihazları sokarak operasyonu gerçekleştirir.

Perkütan embolizasyon: Bir radyolojist bedene kasık veya boyun kısmından bir tüp sokar. Araçlar tüp içerisinden geçerler ve cerrah kimyasal ile coiller kullanarak damarı yaralar ve tıkar. Bu müdahale oranı çok düşük olan bir operasyon. Ayakta tedavi olarak uygulanabilir ve iyileşme zamanı da görece kısa.

Ameliyat Riskleri

Bu operasyonlar göreceli olarak güvenliler ancak her ameliyatta olduğu gibi bazı riskler var.

Bunlardan bazıları şöyle:

  • damar hasarı
  • daha fazla testiküler atrofi
  • enfeksiyon
  • şişme, morarma, veya bölgede sıvı birikimi
  • karın ağrısı

Nadiren de olsa renal damar trombozu gelişebilir. Bu da böbreği etkileyebilir ve daha fazla ameliyat gerekebilir.

Bazen ameliyattan sonra kanın yönlendirildiği damarlar da büyüyebilirler. Bu yüzden daha fazla tedavi gerekli olabilir.

Belirtiler

Varikosel nadiren ağrıya sebep olur ancak oluştuğunda muhtemelen şunlar olacaktır:

  • ayakta dururken veya fiziksel efor sırasında daha kötü hale gelir
  • keskin ağrıdan belli belirsiz bir ağrıya kadar değişkenlik gösterebilir
  • sırtüstü yatarken azalır
  • gün ilerlerikçe daha kötü hale gelir

Varikosel genelde dikkatlerden kaçar ancak bir doktor tıbbi muayene sırasında fark edebilir.

Yine de şunları fark ederseniz doktora görünün:

  • testislerin boyutlarında, şekillerinde ve görünümlerinde herhangi bir değişim
  • bir kitle oluşumu
  • doğurganlık problemleri
  • testis torbasında şişme
  • sıradışı büyüklükte veya dolanmış damarlar

Komplikasyonlar

Bazı vakalarda varikosel komplikasyonlara yol açabilir.

Kısırlık

Kısırlık oluşabilecek en ciddi komplikasyon. Muhtemelen bölgede artan kan miktarının testislerdeki sıcaklığı arttırmasından kaynaklanıyor.

Birincil kısırlığa sahip olan erkeklerin %35-%44’ü varikosel sahibi. Birincil kısırlık, çiftlerin 12 aylık denemenin ardından başarılı bir gebelik elde edemedikleri duruma deniliyor.

Varikosel ikincil kısırlık yaşayan erkeklerin ise %45-%81’ini etkiliyor. İkincil kısırlık, çiftlerin bir defa çocuk yapmaları ancak bir daha yapamamaları anlamına geliyor.

2016 yılında yayınlanan bir araştırmada, 1996-2010 yılları arasında 7035 sağlıklı genç erkek değerlendirmeye alınmış ve %15.7’sinde varikosel mevcutmuş. Varikosel olanların meni kalitelerinde de daha düşük değerler elde edilmiş.

Sperm üretiminin en verimli olduğu sıcaklık vücut sıcaklığının biraz daha altı.

Testis Büzülmesi

Varikosel testiküler atrofi veya küçülme, büzülme olarak adlandırılan duruma yol açabilir. Testisin yapısında temel olarak sperm üreten tübüller bulunurlar. Bunlar hasar görürlerse testisler daha küçük ve yumuşak hale gelebilirler.

Hormonal Dengesizlikler

Hücreler basınç artışına tepki verdiğinde, hormon değişimleri yaşanabilir. LH hormonu düzeyi yükselebilir. Bu hormon hem kadınlarda hem erkeklerde vardır ancak kadınlarda daha yüksektir. Ayrıca testosteron düzeyi de normal veya normalin altında olabilir.

Sebepleri

Varikosel için açıklamalardan bir tanesinde, testislere ve testislerden kan taşıyan spermatik kordonun valflerinin doğru çalışmayı bırakması bulunuyor.

Bunun neden olduğu açık değil ancak bacakta ortaya çıkan varisli damarlar ile hayli benzer bir durum.

Damarlardaki tek yönlü kapakçıklar, kanın daima kalbe doğru akmasını sağlarlar. Bozuk kapakçıklar kan akışını bozabilirler. Kan yumuşakça ilerlemek yerine birikim yapar. Bu da damarın şişmesine sebep olur.

Her organda olduğu gibi, kan akışındaki bozulma zamanla onun doğru şekilde çalışmasına engel olur.

En yüksek ihtimal sol testiste ortaya çıkması. Ancak sadece bir tarafta varikosel olsa bile, bu durum her iki taraftaki sperm üretimini etkileyebilir.

Risk Faktörleri

Varikosel için bilinen özel risk faktörleri pek yok ancak yüksek ihtimalle ergenlikte ortaya çıkıyorlar. Fazla kilolu olmak riski azaltabilirken, fazla uzun olmak arttırıyor gibi görünüyor.

Geçmişte bir babanın çocuk sahibi olduktan sonra kısır hale gelmesi bir ihtimal olarak görülmüyordu ancak 1993 yılında araştırmacılar bunun gerçek olmadığı sonucuna vardılar. Buna karşın, kısırlık riskinin zamanla arttığı belirtildi.

Varikosel 40 yaşından sonra ortaya çıkarsa sebebi muhtemelen karın bölgesindeki büyük damarlardan birisinin tıkanmasıdır ve bu da böbrek tümörünün bir sonucu olabilir.

Doğal Tedavi

Varikosel ameliyat olacak kadar ciddi durumda değilse, destekleyici iç çamaşırları giymek ağrıların azaltılmasına yardımcı olabilir.

Düşük sperm adedi gibi konuları çözdüğü söylenen pek çok alternatif terapi pazarlanıyor ancak ilk olarak doktorunuzla konuşmanız önemli.

Teşhisi

Varikoselin üç derecesi var:

  • 1. Derece: En ufak tipi, görünür değildir ancak doktor Valsalva manevrasını kullanırsa hissedebilir.
  • 2. Derece: Görünür değildir ancak Valsalva manevrası olmadan hissedilebilir.
  • 3. Derece: Varikosel görünürdür.

Eğer büyüme yeterince büyükse, bir kurtçuk torbası gibi hissettirebilir.

Subklinik varikosel ise sadece görüntüleme yöntemleri ile görüntülenebilen halidir. Bu skrotal termografi veya Doppler reflü testi ile yapılabilir.

Ultason testi varikoselin diğer muhtemel sebeplerinin elenmesine yardımcı olabilir.

Diğer testler arasında meni analizi, hormon testleri bulunuyor ve bunlar FSH yüksekliği, testosteron düşüklüğü gibi problemlerin tespitine yardımcı olabilirler. Ayrıca doktor testiste fonksiyon kaybı görürse de uygulanabilirler.

Varikosel genelde bir risk doğurmaz ancak genital bölgede bir şekil, boyut ve devamlılık değişimi olursa, doktoru görmek önemli.