İnsanlar, arketipler ile ilgili imgeleri tamamen kendi kontrollerinin ötesinde bir şekilde anlamaya ve bunlara yanıt vermeye bağlıdır. Pazarlama alanındaki yöneticiler ve Hollywood stüdyoları, ilham verici hikayeler ile kar getiren markalar yaratmak için bu psikolojiden uzun bir süredir yararlanıyor. Hayatta, olduklarından daha büyük görünen tanınmış isimler genelde içimizdeki derin arketip tepkileri tetikler.

Arketipler, öğrenilmemiş ve içgüdüsel olan tüm davranış örüntülerinin temelini oluşturur. Bu güçlü evrensel semboller, psikolog Carl Jung’ın “kolektif bilinçdışı” olarak adlandırdığı psikoloji konusunda yer almaktadır. İnsan deneyiminin deposu olan kolektif bilinçdışı, eylemlerimizi ve tepkilerimizi sessizce etkileyen bir gölge gibi bireyin ruhunun üzerinde belirir.

Şu anda hayatınızda da tamamlanmakta olan arketipik hikayeler vardır. Bunları ne kadar erken anlarsanız, kaderinizin sorumluluğunu o kadar erken elinize alırsınız. Arketipler bir iç ayna olarak sizi motive eden ve belki de hayal kırıklığına uğratan iç güçler hakkında fikir verir.

Arketipler aynı zamanda dünyanın sizi nasıl gördüğüne dair bir geçittir.

Jung’ı benimseyen çoğu psikiyatriste göre çağdaş toplumda geçerli olan yedi dişil arketip vardır: Anne, bakire, kraliçe, avcı, bilge kadın, mistik ve aşık. Bu arketiplerin ruhlarımızdaki varlığı, kadınlar arasında görülen büyük farklılıkları açıklıyor.

Bu 7 dişil arketipe dair detaylı açıklamaları aşağıda okuyabilirsiniz.

AŞIK

Mitolojide: Afrodit, Venüs, Ochun, Sirenler, Inanna, Qondita, Astarte, Hathor, Mami Wati, Erzuli, Xochiquetzal, Willendorf Venüsü

Psikolojik arketip olarak: Aşık arketipi, kadının bağlantı kurma ve yaratma konusundaki en temel dürtüsünü temsil eder. En eski dişil arketip (bilinen en eski erotik tanrının tarihi MÖ 30.000’lü yıllara kadar uzanır) olan “aşık”, kadının erotik enerjisi ile psişik ve fiziksel yaratma kapasitesini temsil eder. Bu arketip bir kadının ruhunda aktif durumda olduğunda kadın, hem üretken hem de yaratıcı içgüdülerine mecbur olduğunu hisseder. Enerji alanı yüklendiğinde etrafındakilerini çeken bir mıknatıs olur. Aşık arketipi; derin iletişim, yakınlık, duygusallık ve yaratıcılığı etkiler. Her kadının “Aşık” arketipine erişimi vardır.

Güçlü yönler: Doğal olarak baştan çıkarıcı, başkalarında uyarılma ve tutku uyandırıcı, yaratıcı

Zorluklar: Kendini beğenmişlik, odaklanma eksikliği, kolayca incinebilen öz-saygı

BAKİRE

Mitolojide: Persephone, Prosepina, Inanna, İsis, Yılanlı Girit Tanrıçası

Psikolojik arketip olarak: Kadının ruhunda bakire arketipi baskın olduğu zaman sonsuza kadar enerjik ve gençlik nitelikleri yayar. Ancak olumsuz bir yön olarak bu durum kadını, hem uysal hem de pasif olmaya yatkın hale getirir. Pek çok kadın evlilikten, annelikten ve kariyerden, kendisi için net bir kimlik oluşturmadan önce bir bakire döneminden geçer. Yunan Tanrıçası Persephone’nin yeraltına yaptığı yolculuk bize “bakire” arketipinin kendisini nasıl gösterdiği hakkında çok şey öğretir. Persephone, Yeraltı Tanrısı Hades tarafından kaçırılan ve koruyucu annesi Demeter’den koparılan masum bir bakireydi. En sonunda yeraltı dünyasının kraliçesi olan Persephone, zamanını yerin altında ve üstünde geçirmek üzere böler. Gerçekte “bakire” bir kadın, Persephone’yi korunan kız çocuğuna, bir kaçağa ya da kraliçeye benzetebilir. Kız çocuğu olan “bakire” anlayışlı, cinsel olarak uyanmamış, savunmasız olan ve hayatın kendisi için gelmesini bekleyendir. “Kaçak olarak” yaratıcı, sorumsuz, kendini riskli durumlara atan ve hatta karanlık, tacizci adamlar bulan asi bir kadındır (pop yıldızı Rihanna gibi). “Bakireler” sadece önemli duygusal ve/veya fiziksel kayıplara katlandıktan sonra kraliçe haline gelirler. Olgun “bakireler” yaratıcı, şefkatli, ruhani ve derin bir içsel güç gösterebilen kişilerdir.

Güçlü yönler: Empati, yaratıcılık

Zorluklar: Duygusal bağımlılık, çekingenlik, tehlikeli ilişkilere çekilebilir olmak

ANNE

Mitolojide: Demeter, Ceres, Yemanja, Anahita, Nut, Kibele, Gaia, Tara, Tlazolteotz, Akua ’Ba, Gwandusu, İsis, Kali Ma

Psikolojik arketip olarak: Bir kadının ruhunda “anne” arketipi baskın ise o kadın doğal bir bakıcıdır. “Anne” arketipi kadının annelik içgüdüsünü, yaşam yaratma ve fiziksel, zihinsel ve ruhsal bakım sağlama arzusunu temsil eder. Kadına, üremeye yönelik olarak ilham veren “aşık” arketipinin aksine “anne” arketipi, gerçek annelik düşüncesi tarafından yönlendirilir. Bir “anne” çocuksuz olsa bile ya da çocuk yapabileceği yaşları geçmiş bile olsa sorumludur, koruyucudur ve başkalarına bakmaktan büyük bir memnuniyet duyar. “Anneler”, başkalarını kendinin önüne koyma ve kendi ihtiyaçlarını ihmal etme riskini barındırır. Genelde sınırlar koymakta zorlanırlar. Bu arketipin bir yönü olarak ortaya genelde anne ısrarı çıkabileceği için son derece inatçı olabilir.

Güçlü yönler: Besleyici, ısrarcı, şefkatli

Zorluklar: Kendini ihmal etme, inatçılık, çocukların gitmesine izin vermede zorluk

KRALİÇE

Mitolojide: Hera, Juno, Frigg, İsis, Parvati, Asherah

Psikolojik arketip olarak: Mitolojide Zeus’un karısı Hera gibi tanrılar evliliğin kutsallığını korur. “Kraliçe” bir arketip olarak sadakati, kadın egemenliğini ve evliliğe bağlılığı temsil eder. Gösterişli, heybetli olan ve doğal olarak kendine güvenen “kraliçe” kadını, tanrıça tarafından verilmiş olan evlenme içgüdüsüyle motive olur. “Kraliçe” arketipi, bir kadının partneri olmadan kendini eksik hissetmesine neden olabilir. Yalnız geçirdiği günlerden diğer kadınlar gibi zevk almaz. “Kraliçe” kadınlar lider olarak ofis ortamında ve evde sorumluluğu üstlenebilirler. “Kraliçe” kadınları partner olarak güçlü, iddialı erkekleri cezbederken eşlerine ve onun kişisel hedeflerine tam bir sadakat gösterebilirler. Zeus’un çok sayıdaki evlilik dışı ilişkisi nedeniyle defalarca hakarete uğrayan Hera gibi bu kadınlar, diğer kadınlara, özellikle sosyal ya da romantik konumlarını tehdit eden kadınlara karşı kıskançlık ve öfke hissetmeye eğilimlidir. Evlilik uğruna eşlerinin günahlarını görmezden gelebilirler.

Güçlü yönleri: Sadakat, liderlik

Zorluklar: Kıskançlık ve kincilik

AVCI

Mitolojide: Artemis, Diana, Banka-Mundi, Medeina, Ishtar, Nujalik, Pinga, Oya

Psikolojik arketip olarak: “Avcı”, bağımsız kadın ruhunun kişileştirilmesidir. Kadının özerkliğini ve kendi seçtiği hayatı sürdürme yeteneğini temsil eder. Bu arketip baskın olduğunda kadının birincil düşüncesi bağımsızlığı ve kişisel hedeflerini gerçekleştirmesi olmaktadır. Bu arketip kadınlara, rekabet ya da başkalarının ihtiyaçlarından etkilenmeden hedeflerine odaklanma konusunda doğuştan gelen bir yetenek bahşeder. Bu bağlamda o nihayetinde bir okçudur. “Avcı”, yayını tutar ve nişan alır. “Avcı” kadınlar genelde kadın hareketinde idealize edilmiş nitelikler olan yeterlilik, erkeklerden ve erkeklerin fikirlerinden bağımsız olmak ve tutkulu olduğu konularda, özellikle de kadınlarla ilgili meselelerde bağlılık gibi nitelikleri somutlaştırır. Artemis gibi “avcı” kadınlar genelde diğer kadınların, özellikle de mağdur olan kadınların koruyucusudur.

Güçlü yönler: Kendine güven, cesaret

Zorluklar: Soğuk, duygusal olarak ulaşılmaz ve hatta acımasız olmak

BİLGE

Mitolojide: Athena, Neith, Anat, Astarte, Anahit, Bellana, Durga, Freyja, Inanna, Ishtar, Sekhmet, Pele, Oya, Nike, Minerva, Lilith

Psikolojik arketip olarak: Bilge arketipi, kadının dünyevi bilgi, strateji ve nesnellik arayışını temsil eder. Pek çok kadın avukat, akademisyen ve politikacı disiplin, bilgi ve hedef odaklılığı teşvik eden bilge arketipi ile motive olur. Hillary Clinton, bu arketipi oldukça yakın bir şekilde temsil etmektedir. Bu arketipi temsil eden bir kadın, parlak bir strateji uzmanı olma yeteneğine sahiptir. Bu kadın, durumları objektif bir uzaklıktan görme yeteneğine sahiptir. Bilgi arayışını sevgi sanatına uyguladığında ise becerikli bir sevgili olabilir. Bu arketipin hakim olduğu kadınlar genelde pratik, yetenekli ve rekabetçi olur. Greko-Romen mitolojisinde Athena, ataerkil değerlerin koruyucusu olarak görülür. Zeus’un en sevdiği kızı olarak bazen “babasının kızı” olarak anılır. Bilge kadınlar, genelde babadan gelen güçlü etkilerin ya da aynı arketipi bünyesinde barındıran anneden gelen etkilerin bir ürünüdür. Bu kadınlar güçlü erkeklere çekilir ve kurumsal bir yaşam onlar için uygun olabilir. Bazen diğer kadınlarla anlamlı ilişkiler kurmakta zorlanırlar ve zorlandıkları durumlarda etraflarındaki kadınların canlılığını azaltmak için korkutucu varlıklarını kullandıkları “Medusa etkisini” gösterebilirler.

Güçlü yönler: Duygusal tarafsızlık, dünyevilik, zeka

Zorluklar: Cinsel soğukluk, duygusal olarak ulaşılamaz olmak, mesafelilik

MİSTİK

Mitolojide: Hestia, Vesta, Ainu Kamuy, Berahynia, Chantico, Gabija

Psikolojik arketip olarak: Mitolojide Yunan Tanrıçası Hestia, yuvanın koruyucusudur. Ailenin bir araya geldiği merkezi yer olarak evin ateşini temsil eder. Bir arketip olarak Mistik, oldukça içe dönük bir kadındır, iç-ruhsal dünyasına odaklıdır ve en çok zen benzeri iç huzurunu korumakla ilgilenir.

Avcı ve bilge kadın enerjilerini dış hedeflere odaklanmak için kullanırken Mistik, enerjisini içsel tatmin üzerine yoğunlaştırır. Yalnızlığa değer verir ve kendini evinde hissettiren sembolik “yuvasını” yanında taşır. Durumdan bağımsız olarak mistiği ağır bir şekilde deneyimleyen kadınlar, kendilerini duygusal durumlardan ve bunların sonuçlarından ayırabilir. Hatta duygularının içe dönük olmasına odaklanırken soğuk ve kopuk görünebilir. Mistik, huzur içinde meditasyon yapar, gönüllü olur ya da ruhani bir yol izler.  Bu arketip, dini kız kardeşliklerde yaygındır. Kadın nüfusunda yetersiz sayıda bulunan mistik, Batı Toplumu’nda genelde küçümsenen ve lekelenen bir nitelik olarak görülen, anlam bulmak için içe dönmenin önemini temsil eder.

Güçlü yönler: Güven, iç huzur, karşı konulmaz duygusal nitelik

Zorluklar: Fazla içe dönük olmak, duygusal soğukluk

7 arketip birlikte nasıl çalışır?

Kadının ruhunda arketiplerin biri ya da tümü, herhangi bir anda var olabilir. Hayatımızın belli aşamalarına girerken, örneğin kolej (bilge kadın), evlilik (kraliçe) ya da annelik (anne) aşamalarında farklı arketipleri etkinleştiririz. Aşık olduğumuz, tutkulu hissettiğimiz ya da yaratıcı bir proje hakkında tutkulu hissettiğimiz her seferinde “aşık” arketipini etkinleştiririz.

Egonuzun arabulucu olduğu, sizi motive eden çeşitli arketiplerin aynı masada oturduğu bir toplantı hayal edin. Bu toplantıda belki de baskın arketipiniz olarak besleyici “annenin” sesi en fazla etkiyi sağlarken ardından ilişki arayan “kraliçe” ve ara sıra tutku arayan “aşık” dahil oluyor. Bir karar verdiğimiz zaman yaşadığımız şey budur. Farklı yönlere çekildiğimizi hissettiğimizde bu genelde ruhumuzda farklı şeyler isteyen arketiplerin var olmasından kaynaklanır: Endişeli biri bunu hukuk fakültesi (bilge kadın) ve yaratıcı girişimcilik (aşık) arasında seçim yaparken, evde kalmak ve anne olmak (anne) ya da kurumsal tırmanışa devam etmek (bilge kadın) ve hatta sadakatsiz bir evliliğe devam etmek (kraliçe) veya yeni bir başlangıç (avcı) için hissedebilir.

İçimizdeki arketipler ortak bir hedefe ulaşmak için birlikte çalışabilir. Örneğin, bilge kadın aşığa yaratıcı projelerini tamamlaması için yardımcı olabilir ve aşık da kraliçeye arzu ettiği eşi bulmasına yardım edebilir ancak hepsi çatışabilir de. Bu, dominant arketipinizi belirlemenizin terapötik değeridir.

Benzersiz olan kişilik taslağınızdan nasıl yararlanabilirsiniz?

Tanımlayıcı arketiplerinizle bağlantı kurduğunuzda kim olduğunuza dair esas gerçek ile bağlantı kurarsınız. Kadınları hiçe indirgemek için durmadan çabalayan bir dünyada arketip bir bilgelik bize özgünlük, kendine güven ve akıl almaz bir güç sağlar.

Aşık; kutsal duygusallığa, yaratıcılığa, tutkuya ve doğuştan gelen cezbetme yeteneğimize açılan kapımızdır. Avcı; bağımsızlığa giden yolumuz ve savaşçı ruhumuzdur. Bakire; ışığımıza adım atmak adına sezgi, yaratıcılık ile karanlık bir döneme dayanma yeteneği getirir. Bilge; başarı, bilgelik ve duygularımızı bölmelere ayırma yeteneğine açılan bir kapıdır. Kraliçe; güven, liderlik, ittifaklar ve hayattaki daha iyi şeyleri cezbetme yeteneği için önemlidir. Anne; büyütmek, yaratmak, korumak ve derin, kalp merkezli ilişkiler kurma yeteneğimizin bağlantısıdır. Ve mistik; özgürlüğe, iç huzura ve gizemin baştan çıkarıcı cazibesine giden yolumuzdur.