Her yıl dünya çapında kadınlar hijyenik ped ve tamponlara milyarlarca dolar harcıyor. Durum böyleyken adet dönemlerini daha ekonomik ve çevre dostu olacak şekilde yönetmek büyük bir önem taşıyor. Hijyenik ped ile tamponların ekonomik ve çevresel etkileri düşünüldüğünde adet kabı kullanımının ön plana çıktığını söyleyebiliriz.
Adet Kabı Nedir?
Adet Kabı, yeniden kullanılabilir bir adet dönemi ürünüdür. Adet kanını tutmak için vajinaya yerleştirilen kauçuk ya da silikondan yapılmış bu kaplar esnektir ve çan şeklindedir. 12 saate kadar koruyuculuk sağlayan adet kabını temizlemek için çıkarmak ve içerisindeki sıvıyı dökmek gerekir. Kap çıkarıldıktan sonra sıcak su ve sabunla durulanır ve her adet döneminde en az bir kez kaynar suda sterilize edilir. Bir adet kabı 10 yıla kadar kullanılabilmektedir.
Adet kapları onlarca yıldır üretiliyor olmasına rağmen hijyenik pedler ya da tamponlar kadar popüler değil. Ancak gün geçtikte bu kapların popülaritesi artmaya devam ediyor. Adet kaplarının gittikçe daha fazla tercih edilmeye başlanmasının nedenlerinden bir tanesi tek kullanımlık pedler ve tamponların katı atık konusunda endişelere neden olması olarak karşımıza çıkıyor.
Kadın hijyen ürünlerinin yaşam döngüleri incelenirken ürünün hammaddeleriyle ilişkili olarak malzemeler, enerji ve süreçler incelenir ve değerlendirilir. Aynı zamanda ürünlerin iklim değişikliği, doğal kaynakların tükenmesi, insan toksisitesi ve ekotoksisite üzerindeki etkileri de incelenir.
Kadın hijyen ürünlerini değerlendirirken plastik aplikatörlü bitkisel ipek bazlı tampon, selüloz ve polietilen emici bir hijyenik ped ve silikondan yapılmış adet kabını karşılaştıran araştırmacılar, bu ürünlerin ambalaj malzemeleri ile bu malzemeleri üretme ve taşıma süreçlerini de dikkate aldı. Ürünler arasında adil bir karşılaştırma yapmak için bir kadının bir yılda kullandığı ortalama ürün sayısı değerlendirildi. Elde edilen verilere göre bir kadın yılda 240 tampon ya da hijyenik ped kullanıyor. Adet kabı ise 10 yıllık bir ömre sahip olduğu için adet kabının bir yıllık kullanımı tüm üretim ve elden çıkarma etkisinin onda birine denk geliyor.
Uzmanlar yaptıkları değerlendirmede kadın hijyen ürünlerinin çevre üzerindeki genel etkisini değerlendirmek için sekiz kategori oluşturdu. Bu kategorilerle ürünlerin çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkilerinin ölçülmesi hedeflendi.
Adet Kabının Çevre Üzerindeki Etkisi
Ürünlerin yaşam döngüleri değerlendirildikten sonra yeniden kullanılabilir adet kaplarının tüm çevresel ölçütler göz önüne alındığında en iyi seçenek olduğu görüldü. Toplam etki puanı en yüksek olan hijyenik pedler oldu. Tamponun puanı daha düşükken içlerinde en düşük puana sahip olan adet kabı oldu. Hijyenik pedlerin en yüksek puana sahip olmasının nedeni ağırlığının daha fazla olması ve ped üretmek için gereken hammaddelerin üretim süreci oldu.
Pek çok insan günümüzde yeniden kullanılabilir ürünleri tercih ediyor, çünkü bu sayede oluşan çöplüklerin daha da artmasının engelleneceğini düşünüyorlar. Ancak araştırmalara göre yeniden kullanılabilir ürünlerin yararı atıkları azaltmaktan çok hammadde hazırlama ve ürün üretme ihtiyacının azalmasından kaynaklanıyor.
Örneğin, tamponu düşünecek olursak tampon üretmek için kullanılan hammaddelerin hazırlanmasının, toplam etkinin yüzde 80’inden fazlasını oluşturduğu görülmüştür. Ürünleri elden çıkarma ise genel etkinin yalnızca çok küçük bir bileşeni olan su kirliliğine önemli bir ölçüde katkıda bulunur.
Yaşam döngüsü değerlendirilmesinde aynı zamanda pedler için odun hamurunun ağartılmasıyla ortaya çıkan dioksinler, tamponlar için suni ipek üretilirken ortaya çıkan çinko ve fosil yakıt enerji kaynaklarından ortaya çıkan krom emisyonları gibi çevresel etkiler ve sağlık üzerindeki etkiler yer alır. Tek kullanımlık ürünleri daha fazla üretmek zorunda kalmamak, bu kirleticilerin birçoğunu yaymaktan kaçınmamızı sağlayabilir.
Diğer tüketim mallarında olduğu gibi ürünlerin üretimi ve imha edilmesiyle ilişkili olarak ortaya çıkan etkiler, bir şeyi ne kadar çok kullanırsanız o ölçüde azalacaktır. Ortalama 20 ped ya da tampon kullanmak yerine yalnızca bir aylığına yeniden kullanılabilir adet kabı kullanmak çevresel olarak daha mantıklı bir yaklaşımdır.
Adet dönem sanki gizli saklı bir şeymiş gibi konuşulmayan bir konu olsa da günümüzde genç kadınlarda bu algı değişmeye başladı. Ayrıca sağlıkla ilgili internet sitelerinde adet kabıyla ilgili yer alan bilgilerin de adet kabı kullanımıyla ilgili endişeleri azaltmaya ve kadınları adet kabı kullanmayı denemeye teşvik ettiğini söyleyebiliriz.
