Afrika sardunyası Güney Afrika’da geleneksel tıp uygulamalarında uzun süredir kullanılan bitkilerdedn birisi. Bitkinin kökü ekstresinin çıkarılması için distile ediliyor ve belirtilerin hafifletilmesi, hastalığın süresinin kısaltılması için öksürük ve soğuk algınlığı ilacı olarak kullanılıyor.

Bu ilacı hazırlayanlar afrika sardunyasının soğuk algınlığı, bronşit ve sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılabildiğini belirtiyorlar.

Sağlığa Faydaları

Bitkiye dair yapılan çalışmaların büyük kısmı test tüpü çalışmaları ile sınırlı. Bu anlamda afrika sardunyasının ekstresinin belli bakteri ve virüsleri ortadan kaldırabildiği biliniyor. Aynı etkilerin bitkinin ekstresini tüketerek elde edilip edilmeyeceğine dair belirsizlikler ise hala mevcut. Mevcut kanıtlar biraz karışık sonuçlar veriyorlar.

Soğuk Algınlığı ve Sinüzit

2013 yılında Cochrane Database of Systematic Reviews’te yayınlanan bir çalışmada, araştırmacılar geçmişte yayınlanmış araştırmaları analiz etmişler ve afrika sardunyasının soğuk algınlığı veya sinüzit enfeksiyonunun süresini azaltabileceği sonucuna varmışlar. Bu bulgulara karşın araştırmanın yazarları çalışmaların kalitesinin düşük olduğunu belirtmişler.

2018’de Academic Pediatrics’te yayınlanan bir başka çalışmada bilimadamları, ekinezya, afrika sardunyası ve diğer bitkisel ilaçların çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları tedavisindeki etkilerini inceleyen 11 çalışmayı değerlendirmişler.

Ekinezya herhangi bir rahatlama sağlamazken, afrika sardunyasının karmaşık olmayan solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde orta ölçekli verimlilik kanıtları sunduğu görülmüş.

Akut Bronşit

Afrika sardunyası 2013 yılında Almanya’da yapılan bir çalışmaya göre bronşit belirtilerini hafifletebilir. Önceki çalışmalarda olduğu gibi bunda da bazı faydalı etkilere dair kanıtlar bulunmuş ancak bu sonuçlar genelde araştırma kalitesinin düşük olması nedeniyle biraz sorgulanır durumdalar.

Mevcut araştırmalara göre araştırmacılar, afrika sardunyasının ekstresinin oral yoldan alınmasının çocuklarda bronşit için orta düzeyde bir rahatlama yaratabileceği sonucuna varmışlar. Ancak tablet formülasyonların herhangi bir etkisinin olmadığı görülmüş.

Bu sonuçların onaylanması için daha fazla araştırma gerekli.

Muhtemel Yan Etkiler

Afrika sardunyasını içeren reçetelerin güvenilirliği test edilmiş değil. En yaygın belirtilen yan etkiler arasında mide problemleri, bulantı, mide yanması ve solunum yolu belirtilerinin daha kötüye gitmesi bulunuyor.

Afrika sardunyasında coumarin adlı bir bileşen bulunuyor ve bunun kan inceltici özellikleri var. Bu nedenle warfarin gibi diğer kan inceltici ilaçlar kullanıyorsanız afrika sardunyası almaktan kaçınmalısınız. Çünkü aşırı kanama ile karşılaşabilirsiniz. Aynı nedenle ameliyat veya diş operasyonlarından 2 hafta önce de afrika sardunyası almayı bırakmalısınız.

Afrika sardunyası sedef hastalığı, romatoid artrit, lupus ve otoimmün hepatit gibi otoimmün hastalıklara sahip insanlarda dikkatle kullanılmalı. Çünkü kullanmak otoimmün belirtileri tetikleyen antikorları aktifleştirebilir.

Herhangi bir bitkisel takviye almadan önce doktorunuza danışmalısınız. Güvenilri araştırmaların yoksunluğundan dolayı afrika sardunyası içeren reçeteler çocuklarda, hamile kadınlarda ve emziren annelerde kullanılmamalılar.

Karaciğer Hasarı

Afrika sardunyasının uzun vadeli veya aşırı kullanımının karaciğer hasarına sebep olabileceğine dair endişeler de mevcut.

2016 yılında Almanya’da yapılan bir çalışmaya göre afrika sardunyası tıbbi amaçlar ile kullanıldığında karaciğer toksisitesine sebep olabileceğinden şüphelenilen 5 bitkiden bir tanesi olmuş.

Rapor edilen vakalardan bir tanesinde afrika sardunyası ekstresini sadece beş gün kullandıktan sonra karaciğer problemleri ortaya çıktığı görülüyor.

Özellikle yüksek konsantrasyonlu ekstreleri kullanmaya karar verirseniz ve sonrasında yorgunluk, mide ağrısı, bulantı, koyu idrar, sulu dışkı, sarı cilt ve gözler gibi karaciğer zehirlenmesi işaretleri görürseniz hemen doktorunuzu arayın.

Ayrıca karaciğer hastalıklarınız varsa, alkolikseniz veya karaciğerde metabolize edilen ilaçlar kullanıyorsanız afrika sardunyası tüketmekten kaçınmalısınız.

Dozaj ve Hazırlama

Afrika sardunyası takviyelerinin uygun kullanımı için herhangi bir rehber yok. Güvenli doz değişken olabilir ve yaş, cinsiyet, kilo, ilaçlar ve genel sağlık düzeyinden etkilenebilir.

Afrika sardunyası ilaçları genelde ekstrakt, karışım, oral ilaçlar, şuruplar veya jel kapsülleri olarak satılıyorlar. Genel bir kural olarak ürün etiketinde yazandan fazlasını tüketmeyin. Bu kuralara uyulduğunda bile sardunya takviyesinin hangi noktada toksik olacağı bilinmiyor.

Afrika sardunyası sadece kısa vadeli kullanım için uygun ve bu süre 5-7 günü aşmamalı. Ürünlerini pek çok aktarda veya internet üzerinden bulabilirsiniz.

Nelere Dikkat Etmeli?

Besin takviyeleri ciddi testlerden ve araştırmalardan geçmiyorlar. Bu nedenle ürünlerin kalitesi bazen dikkat çekici şekilde değişkenlik gösterebilir. Kalite ve güvenliği garanti etmek için sadece bilindik ve tanınmış markaların ürünlerini tercih etmelisiniz.

Pek çok vitamin üreticisi Sağlık Bakanlığı’ndan ve bağımsız kuruluşlardan sertifikalar alsalar da, bitki takviyeleri üreticileri genelde sadece Tarım Bakanlığı izni alıyorlar. Bu da takviyelerin içerisindeki şeylerin güvenilirliğini düşürüyor.

Güvenliği sağlamak için kuru veya toz halindeki afrika sardunyasını almaktan kaçının çünkü bunlarda böcek ilaçları, ağır metaller ve diğer zehirler bulunabilirler. Ayrıca kendi karışımınızı yapmaktan da kaçının çünkü konsantrasyon düzeyi ve doz üzerindeki kontrolünüz düşük olacaktır.

Afrika Sardunyası Yenebilir mi?

Pek çok bitki gibi afrika sardunyası da yenebilir ve çiçeklerinin aromalı, biraz biber gibi kokan yapısı vardır ve yapraklarının ekşi, çimensi bir tadı vardır.

Çiçeklerini güzelce doğrayarak demleyebilir ve bir çay yapabilirsiniz. Bazı insanlar çayının sindirime yardımcı olduğunu belirtiyorlar.

Ancak taze afrika sardunyasını çok fazla tüketmekten kaçınmalısınız çünkü bitkideki oksalik asit hazımsızlığa, bulantıya, kusmaya ve ishale sebep olabilir. Ayrıca böcek ilaçları sıkılmış çiçek ve yapraklardan veya kimyasal gübrelere maruz kalmış ürünlerden kaçının.

Tıbbi kullanım söz konusu olduğundan yaprak, dal ve çiçeklerinden ziyade köklerinin kullanımının fayda sağladığına inanılıyor.