Aktif dinleme, konuşmacıyı dikkatle dinlemenizi, dediklerini anlamanızı, yanıt vermenizi ve söylenenler üzerinde düşünmenizi, bilgileri daha sonrası için saklamanızı gerektirir. Aktif dinlemede hem dinleyici hem de konuşmacı, konuşmaya aktif olarak dahildir.
Dinleyici, mesajı daha iyi anlamak için konuşmacının davranışına ve beden diline dikkat etmek gibi aktif dinleme teknikleri kullanabilir ve başını sallama, göz teması kurma ya da dinleyiciyi potansiyel olarak rahatsız edebilecek davranışlardan kaçınma gibi şeylere dikkat edebilir.
Aktif dinleme becerilerinizi geliştirmeyi denemek ve aktif dinlemeye başlamak için okumaya devam edebilirsiniz.
Diğer İnsanlara Koçluk Yapmak için Aktif Dinleme
Aktif dinleme ve yansıtma, yanıt verme ve geri bildirimde bulunma her zaman kolay değildir. Günlük baskılar ve talep edilen şeyler genelde işimizi alt üst eder ve gerçekten dinlemek ve koçluk yapmak gibi şeyler için sınırlı zaman ve enerji kalır.
Resmi koçluk seansları sınırlı olabilse de hayatınıza koçluk konuşmalarını dahil edebilirsiniz. Önemli olan iyi bir dinleyici olmanız ve bu anları bulduğunuzda halihazırda sahip olduğunuz aktif dinleme tekniklerini kullanmanız olacaktır.
Eleştirel dinlemeden farklı olarak aktif dinlemede mesajı değerlendirmeniz ve kendi fikrinizi sunmanız değil, konuşmacıyla duyulduğunu ve onaylandığını hissettirmeniz gerekir.
Aktif Dinlemenin Amacı ve Faydaları
Belli aktif dinleme tekniklerine ve aktif dinleme becerilerinizi nasıl geliştireceğinize odaklanmadan önce bir adım geri gitmek ve bunların neden önemli olduğunu anlamak önemlidir.
Öncelikle aktif dinlemeyle meşgul olunduğunda her iki taraf arasında güven meydana gelir, empati oluşur ve psikolojik güvenlik gerçekleşir. Düşünceli bir dinleyici olduğunuzda, sorular sorduğunuzda, açıklamalar istediğinizde ve başkalarını kendi bakış açılarını paylaşmaya teşvik ettiğinizde eş, arkadaş, iş arkadaşı, koç ve akıl hocası olarak rolleriniz güçlenecektir.
Etkili bir geri bildirim verebilen güçlü ve dikkatli bir dinleyici olmak, çalışanlarınıza daha etkili bir şekilde koçluk yapmanızı da sağlayacaktır. İş arkadaşlarınız ve astlarınız size daha fazla saygı gösterecek ve bunun sonucunda büyük ihtimalle onlarla olan ilişkilerinizde gelişmeler göreceksiniz.
Aktif dinleme becerilerini kullanmaya başladığınızda bunun etkilerini kişisel ve profesyonel ilişkilerinizde, iş yerinizde ve çeşitli sosyal ortamlarda fark etmeye başlayacaksınız.
Aktif Dinleme Becerileri için 6 Adım
Aktif dinleme becerilerinizi geliştirmek, kişinin konuşmasını duymaktan daha fazlasını içerir. Aktif dinleme becerilerini uygulamaya koyarken aşağıdaki 6 tekniği kullanmanız gerekir:
- Dikkatini verme
- Yargıda bulunmama
- Yansıtma
- Açıklama isteme
- Özetleme
- Paylaşım
- Dikkatini verme
Aktif dinlemenin ve etkili bir dinleyici olmanın amaçlarından biri, koçluk yaptığınız kişiye düşünme ve konuşma fırsatı sunan rahat bir atmosfer sunmaktır. Konuşmacıya yanıt vermeden önce “bekleme süresi” olmasına dikkat edin. Koçluk yaptığınız kişinin sözünü kesmeyin ya da konuşma bitmeden kendi cevabınızı oluşturmaya başlamayın. Aktif inleme sırasında beden dilinize ve zihin çerçevenize dikkat edin. Ana odaklanın, göz teması kurun ve dinleyici olarak saygı çerçevesinde hareket edin.
- Yargıda bulunmama
Aktif dinleme açık bir zihin gerektirir. Bir dinleyici ve lider olarak, aktif dinleme pratiği yaparken yeni fikirlere, yeni bakış açılarına ve yeni olasılıklara açık olun. İyi dinleyici olanlar, fikirleri güçlü olsa dahi hemen yargıda bulunmazlar, eleştiri yapmazlar ve tartışma ya da fikirlerini öne sürme gibi şeylerden kaçınırlar.
- Yansıtma
Dinleyici olduğunuzda koçluk yaptığınız kişiyi doğru anladığınızı veya o kişinin onu duyduğunuzu bildiğini varsaymayın. Önemli noktaları periyodik olarak başka sözcüklerle ifade ederek koçluk yaptığınız kişinin bilgilerini ve duygularını yansıtın. Yansıtma, siz ve karşınızdakinin aynı fikirde olduğunuzu gösteren aktif bir dinleme tekniğidir.
Örneğin, koçluk yaptığınız kişi size “Ahmet insanlara karşı çok sadık ve destekleyicidir, insanlar onun için her şeyi yapar. Ancak ne kadar zorlarsam zorlayayım, Ahmet’in ekibi işleri zamanında teslim etmiyor.”
Yani bu durumda “Ahmet’in insan becerileri harika, ancak sorumluluk kısmında sıkıntı var” diyebilirsiniz.
“Daha ne yapabilirim bilmiyorum” ya da “Ekibi son anda kurtarmaktan bıktım” gibi şeyler duyuyorsanız, koçluk yaptığınız kişiye “Görünüşe göre oldukça sinirli ve sıkışmış kalmış hissediyorsun” diyebilirsiniz.
- Açıklama isteme
Aktif dinlemede belirsiz ya da net olmayan konular hakkında soru sormaktan çekinmeyin. Dinleyici olarak koçluk yaptığınız kişinin söyledikleriyle ilgili şüpheleriniz varsa “Anlayıp anlamadığımdan emin olmak istiyorum, … hakkında mı konuşuyorsun?” ya da “Bir dakika, söylediklerini takip edemedim” gibi şeyler diyebilirsiniz.
Açık uçlu ve açıklayıcı sorularla koçluk yapan kişiyi savunma durumuna sokmadan kendi kendine düşünme ve problem çözme sürecine teşvik edebilirsiniz.
Örneğin, “… hakkında ne düşünüyorsun?” veya “Bana …’dan bahseder misin?” ve “Bunu daha fazla açıklar mısın?” gibi sorular sorabilirsiniz.
Aktif dinlemede önemli olan söylemek değil, sormaktır. “Ekibine esas endişelerinin ne olduğunu sordun mu?” ya da “Ahmet performans sorunları konusunda aynı fikirlere mi sahip?” ve “Olanları tam olarak anladığına ne kadar eminsin” diyebilirsiniz.
- Özetleme
Konuşma ilerledikçe ana temaları yeniden ifade etmek, diğer kişinin bakış açısını kavradığınızı gösterir. Ayrıca her iki tarafın da karşılıklı sorumlulukları konusunda net olmalarına yardımcı olur. Aktif dinleme pratiği yaparken ne anladığınızı kısaca özetleyin ve diğer kişiden de aynısını yapmasını isteyin.
Koçluk yaptığınız kişinin söylediklerini özetlemek için “Anladığımdan emin olmam için durumu özetlememe izin ver. Ahmet yönetici oldu ve ekibi onu seviyor. Ama ekibinin sorumlu olmasını sağladığına inanmıyorsunuz, bu nedenle hatalar olmaya devam ediyor. Aklınıza gelen her şeyi denemiş olsanız da etkisini göremediniz. Doğru anlamış mıyım?”
Ana temaları özetlemek, sorumluluğu arttırmaya yardımcı olur.
- Paylaşma
Aktif dinleme, önce diğer kişiyi anlamak ve sonra dinleyici olarak anlaşılmakla ilgilidir. Diğer kişinin bakış açısını daha net bir şekilde anladıkça kendi fikirlerinizi, duygularınızı ve önerilerinizi sunmaya başlayabilirsiniz. Yaşadığınız benzer bir deneyim hakkında konuşabilir ya da daha önceki bir konuşmada yapılan bir yorumdan tetiklenen fikri paylaşabilirsiniz.
Durumu bu şekilde konuştuktan sonra hem siz hem de koçluk yaptığınız kişi sürecin nerede olduğuna dair daha iyi bir fikre sahip olursunuz. Ardından problem çözmeyle devam edebilirsiniz: Denenmeyen şey nedir? Hangi yeni yaklaşımlar denenebilir?
Koç olarak sorgulamaya, rehberlik etmeye ve tekliflerde bulunmaya devam edin. Ancak belli bir çözüm dikte etmeyin. Koçluk yaptığınız kişi, seçenekler üzerinde düşünürse ve çözümü benimserse daha kendinden emin ve istekli hissedecektir.
Kombinasyon halinde kullanabileceğiniz bu 6 aktif dinleme tekniği, koçluk görüşmesi yapmanız için çok önemlidir.
