Amenore, adet döngüsünün yoksunluğu, adetin bir veya daha fazlasının atlanmasıdır. En az 3 adeti arka arkaya kaçıran kadınlarda amenore vardır ve ayrıca 15 yaşına gelmesine karşın adeti gelmemiş olan kadınlarda da mevcuttur.

Amenorenin en yaygın sebebi gebeliktir. Diğer sebepleri arasında hormon düzeylerini ayarlayan bezlerdeki problemler ve üreme organı problemleri vardır. Altta yatan problemin tedavi edilmesi genelde amenorenin geçmesini sağlar.

Belirtileri

Amenorenin temel işareti adet döngüsünün olmamasıdır. Amenorenin sebebine bağlı olarak aşağıdaki belirtileri veya başka belirtileri yaşayabilirsiniz:

  • Sütlü meme ucu akıntısı
  • Saç kaybı
  • Baş ağrısı
  • Görmede değişimler
  • Fazla tüylenme
  • Pelvik ağrı
  • Sivilceler

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Eğer üç adetiniz arka arkaya gelmediyse veya 15 yaş üzerinde olmanıza rağmen adet görmediyseniz doktorunuza danışın.

Sebepleri

Amenorenin pek çok sebebi olabilir. Bazıları kadının hayatı boyunca doğaldırlar ancak bazıları ilaçların yan etkilerinden veya hastalıklardan dolayı ortaya çıkabilirler.

Doğal Amenore

Yaşamınız süresince doğal sebeplerden dolayı amenore yaşayabilirsiniz. Bazı sebepleri şöyle:

  • Hamilelik
  • Emzirme
  • Menopoz

Doğum Kontrol Yöntemleri

Doğum kontrol hapları alan bazı kadınlar adet geçirmeyebilirler. Oral hapları bırakınca bile düzenli adet ve yumurtlama döngüsünün başlaması için zaman geçmesi gerekebilir. İğne veya implant olarak uygulanan doğum kontrol yöntemleri de amenoreye sebep olabilirler.

İlaçlar

Bazı ilaçlar adetlerin durmasına sebep olurlar. Bazı türleri şöyle:

  • Antipsikozlar
  • Kemoterapi
  • Antidepresanlar
  • Tansiyon ilaçları
  • Alerji ilaçları

Yaşam Tarzı Faktörleri

Bazı yaşam tarzı faktörleri de amenoreye sebep olabilir. Örnekleri şöyle:

  • Düşük kilo: Aşırı düşük kilo, yani normal kilonun %10 ve daha azı, bedendeki hormonal işlevleri bozar ve potansiyel olarak yumurtlamayı durdurabilir. Yeme bozukluğu olan kadınlar, yani anoreksiya veya blumiya sahibi olanlar, genelde adet görmeyi bırakırlar çünkü anormal hormonal değişimler olur.
  • Aşırı spor: Çok fazla hareket gerektiren bale gibi aktiviteler yapanlarda adet düzeni bozulabilir. Az beden yağı, stres ve yüksek enerji harcama gibi şeyler de sporcularda adet kaybına sebep olabilirler.
  • Stres: Ruhsal stres geçici olara beynin hormonları ve adet döngüsünü kontrol eden hipotalamus kısmının işlevini bozabilir. Yumurtlama ve adet durabilir. Düzenli adet genelde stres azalınca geri döner.

Hormonal Dengesizlikler

Pek çok rahatsızlık hormonal dengesizliğe sebep olabilir. Bazıları şöyle:

  • Polikistik over sendromu: Bu rahatsızlık hormon düzeylerini sürekli olarak yüksek hale getirir ve normal adet döngüsündeki dalgalanmalar durur.
  • Tiroid problemleri: Aşırı aktif veya aktifliği düşük tiroid bezi adet düzensizliklerine ve amenoreye sebep olabilir.
  • Hipofiz tümörü: İyi huylu hipofiz tümörleri adeti yöneten hormonların düzenlenmesini bozabilir.
  • Prematüre menopoz: Menopoz genelde 50 yaş gibi başlar. Ancak bazı kadınlarda yumurtalık rezervi 40 yaşından önce biter ve adetler durur.

Yapısal Problemler

Cinsel organların kendilerine ait problemler de amenoreye sebep olabilirler. Örnekleri şöyle:

  • Rahim yaraları: Asherman sendromu rahim dokusunda yaralara sebep olur ve bazen kürtaj, sezaryen doğum veya miyom tedavisi sırasında da ortaya çıkabilirler. Rahim yaraları normal birikime ve rahim dokusunun atılmasına engel olurlar.
  • Üreme organlarının yoksunluğu: Bazen fetal gelişim sırasında problemler ortaya çıkar ve bir kadın bazı üreme organları olmadan doğabilir. Örneğin rahmi, rahim ağzı veya vajinası olmayabilir. Üreme sistemi normal şekilde gelişmediği için, adet de göremez.
  • Vajinanın yapısal anormallikleri: Vajinadaki engeller adet kanamasının görünür olmasına engel olabilirler. Vajinada rahimden gelen kanı engelleyen bir duvar veya bölüm olabilir.

Risk Faktörleri

Amenore riskini arttırabilecek faktörler şöyle:

  • Aile geçmişi: Eğer ailenizde başka bir kadında amenore olduysa, sizde de kalıtımsal bir eğilim olabilir.
  • Yeme bozuklukları: Eğer anoreksiya veya bulimiya gibi bir yeme bozukluğunuz varsa, amenore geliştirme riskiniz daha fazladır.
  • Spor eğitimi: Yüksek eforlu sporcu egzersizleri amenore riskini arttırır.

Komplikasyonlar

Amenorenin komplikasyonları arasında şunlar olabilir:

  • Kısırlık: Eğer adet görmezseniz ve yumurtlama olmazsa, hamile kalamazsınız.
  • Osteoporoz: Eğer amenoreniz düşük östrojen düzeylerinden kaynaklanıyorsa, kemik erimesi riskiniz de olur ve bu da kemiklerinizi zayıflatır.

Teşhis

Muayene sırasında doktor üreme organlarındaki problemleri tespit etmek için pelvik muayene gerçekleştirecektir. Eğer daha önce adet görmediyseniz, doktor normal ergenlik gelişimleri yaşadığınızı görmek için göğüs ve cinsel organlarınızı da inceleyebilir.

Amenore kompleks bir hormonal problemler dizisinin işareti olabilir. Altta yatan sebebi bulmak zaman alabilir ve birden fazla test gerekebilir.

Laboratuvar Testleri

Aşağıdaki kan testleri gerekli olabilirler:

  • Hamilelik testi: Bu muhtemelen doktorun önerdiği ilk test olacaktır ve böylece muhtemel gebelikler kontrol edilecektir.
  • Tiroid işlev testi: Tiroid uyarıcı hormon düzeyinin ölçümü tiroidin doğru çalışıp çalışmadığını gösterebilir.
  • Yumurtalık işlev testi: Folikül uyarıcı hormonun ölçümü yumurtalıkların doğru çalıştığını gösterebilir.
  • Prolaktin testi: Prolaktinin düşük olması hipofiz bezi tümörünün işareti olabilir.
  • Erkeklik hormonu testi: Eğer tüylenmede artış ve seste kalınlaşma yaşıyorsanız, doktor kanınızdaki erkeklik hormonu düzeylerini görmek isteyebilir.

Hormon Zorlama Testi

Bu test için 7-10 güne kadar hormon ilaçları alırsınız ve böylece adet kanaması başlatılır. Bu testin sonucunda doktor adetlerin östrojen yoksunluğundan dolayı olduğunu anlayabilir.

Tarama Testleri

İşaret ve belirtilerinize göre ve ayrıca kan testlerinin sonucuna göre, doktor aşağıdaki tarama testlerini de isteyebilir:

  • Ultrason: Bu testte ses dalgaları ile iç organlar görüntülenirler. Eğer hiç adet görmediyseniz, doktor ultrason testi ile üreme organlarınızdaki anormallikleri kontrol edebilir.
  • Bilgisayarlı tomografi: Tomografide farklı açılardan uygulanan röntgen ışınları ile iç yapının çoklu bir görüntüsü oluşturulur. Tomografi taramasında rahim, yumurtalık ve böbreklerin normal olup olmadıkları görülebilir.
  • MR: MR’da radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanılır ve böylece bedendeki yumuşak dokuların detaylı bir görüntüsü alınır. Doktor hipofiz tümörü kontrolü için isteyebilir.

Cihazlı Testler

Eğer diğer testlerde belli bir sebep ortaya çıkmazsa, doktor histeroskopi önerebilir. Bu testte ince, kameralı bir cihaz vajinadan dokulur ve böylece rahim içine bakılır.

Tedavi

Tedavi amenorenin sebebine bağlı olarak değişir. Bazı vakalarda doğum kontrol hapları ve diğer hormon terapileri adet döngüsünü tekrar başlatabilir. Tiroid veya hipofiz bozuklukları sebepli amenore ilaçlar ile tedavi edilebilir. Eğer bir tümör veya yapısal problemler sebepse, ameliyat gerekli olabilir.

Yaşam Tarzı ve Ev Çözümleri

Çok fazla spor veya çok az yemek gibi bazı yaşam tarzı faktörleri de amenoreye sebep olabilir. Bu nedenle iş ve dinlenme arasında bir denge kurmalısınız. Yaşamınızdaki stres kaynaklarını bulun. Eğer stresi kendi kendinize azaltamazsanız, ailenizden, arkadaşlarınızdan ve doktorunuzdan yardım alın.

Adet döngünüzdeki farklılıkların farkında olun ve endişeleriniz varsa doktora gidin. Adetlerin zamanını not edin. Adetlerin başladığı zamanı, ne kadar sürdüğünü ve yaşadığınız problemli belirtileri not edin.