Bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlardan kurtulmak için antibiyotik kullanılması gerekir. Antibiyotikler doğru şekilde kullanıldıklarında insanların hayatını kurtarmaya yardımcı olur. Ancak antibiyotik kullanmak bağırsak florasında dengesizlik yaratarak sindirimle ya da vücudun başka sistemleriyle ilgili sorunlara yol açabilir. Bağırsak sağlığının bağışıklık ve genel sağlık üzerindeki etkisi düşünüldüğünde bağırsak florasının düzeltilmesi çok önemlidir. Bunu yapmak düşünüldüğü kadar zor değildir.
Bağırsak floramızda bağırsaklarda yaşayan trilyonlarca mikrop vardır. Bu mikropların sağlığımız üzerindeki etkisi büyüktür. Bunlar olmadan hayatta kalamazdık. Genlerimiz, çevremiz, yaşadığımız coğrafya, beslenme düzenimiz, yaşımız, hayatın ilk dönemlerinde mikroplara maruz kalmamız ve ilaç geçmişimiz, bağırsak floramızım nasıl olacağını belirler. Herkesin bağırsak florası tıpkı parmak izleri gibi eşsizdir. Sağlıklı ve dengeli bir bağırsak florası için hem çok sayıda hem de farklı türlerde mikropların olması hayati bir öneme sahiptir. Bağırsaklarımız ancak böyle en etkili şekilde çalışır.
Antibiyotik ve Bağırsak Sağlığı
Bağırsak florası canlı mikroorganizmalardan oluştuğu için floramız dinamiktir ve kişiye özel bir şekilde sürekli değişir. Bilim insanları buna dinamik denge adını veriyor. Yeme, uyuma ve bağırsak hareketleri gibi şeyler bağırsaklarımızdaki mikropların günlük olarak değişmesine neden olsa da temel denge korunur. Antibiyotik kullanımı gibi normal değişimlerin ötesinde olan değişikliklerin gerçekleşmesiyle bağırsak sağlığımız bozulabilir.
Antibiyotikler yalnızca enfeksiyona neden olan bakteri türlerini öldürecek şekilde çalışamadığı için bağırsak floramızın etkilenmesine neden olabilir. Ayrıca sağlığımız için faydalı olan diğer bakteri türlerini de öldürebilirler. Bağırsaklarımızda yaşayan binlerce bakteri türü antibiyotiklerle gereksiz yere öldürülebilir. Sonuç olarak antibiyotikler, bağırsak florasındaki bağırsakların çeşitliliğini azaltıp dengeyi bozarak yan etkilere neden olabilir. Antibiyotik kullanımının en sık görülen yan etkilerinden biri olan ishal, belli bakteri türlerinin aşırı çoğalmaları sonucu meydana gelir.
Bağırsak Florası Nasıl Düzelir?
Bağırsak florasındaki çeşitlilik ve zenginlik, genelde antibiyotik kullanımından hemen sonra azalmaya başlar ve ardından vücut iyileşme sürecine girer. Bağırsak florasının dengesini ne kadar çabuk geri kazandığı, kişiden kişiye değişiklik gösterir. Çünkü bu durum, antibiyotik kullanımı öncesi floranın çeşitliliği ve zenginliğine, kişinin antibiyotiklere karşı direnç düzeyine ve antibiyotiklerin ne kadar dengesizliğe neden olduğuna bağlıdır.
Antibiyotikler herkeste farklı etkiler gösterse de bağırsak sağlığını iyileştirmeye yönelik olarak antibiyotik kullanmadan önce, kullanım sırasında ve sonrasında bağırsak florasının çeşitliliğini ve zenginliğini arttırmak gerekir. Çeşitlilik ve zenginlik ne kadar azsa, ishal gibi yan etkilerin ortaya çıkma olasılıkları o kadar yüksek olacaktır.
Antibiyotiklerin bağırsak floranızdaki etkilerini azaltmak için yapabileceğiniz şeylerden bazıları şu şekildedir:
Tedavi sırasında ve sonrasında probiyotik kullanın
Antibiyotikler, özellikle çocuklarda bağırsak florasının değişmesiyle birlikte ishale neden olabilir. Probiyotik kullanımı ile antibiyotiğe bağlı ishal görülme riskinin azaltılabileceğini gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
Probiyotik kullanımı önemli olmakla birlikte probiyotiklerde yer alan bakteriler, antibiyotiklerle birlikte alındıklarında ölebilirler. Bu nedenle antibiyotik ve probiyotiği birkaç saat aralıklarla aldığınızdan emin olun.
Probiyotikler, yalnızca tedavi sırasında değil, tedavi bittikten sonra da kullanılabilir. Bu sayede antibiyotikler nedeniyle yok olan bağırsak bakterilerinin tekrar oluşması sağlanabilir.
Fermente gıdalar tüketin
Antibiyotikler nedeniyle zarar görmüş bağırsak florası, bazı gıdalar yardımıyla eski haline dönebilmektedir. Yoğurt, peynir ve turşu gibi fermente gıdalar, bağırsak florasının dengesini kazanmasına yardımcı olabilir.
Antibiyotik aldıktan sonra fermente gıdalar tüketilmesinin, bağırsak sağlığını iyileştirmeye yardımcı olduğu bilinmekle birlikte tedavi sırasında fermente gıdalar yemeniz de faydalı olabilir.
Lif bakımından zengin gıdalar tüketin
Lif, vücut tarafından sindirilemese de bağırsak bakterileri tarafından sindirilebilir ve bu sayede bakterilerin çoğalması desteklenebilir. Bu sayede antibiyotik kullanımı sonrası sağlıklı bakterilerin çoğalması sağlanabilir.
Yüksek lifli gıdalardan bazıları şu şekildedir:
- Tam tahıllar
- Kuruyemişler
- Tohumlar
- Fasulye
- Mercimek
- Üzümsü meyveler
- Brokoli
- Bezelye
- Muz
- Kuşkonmaz
Araştırmalar, lifin sağlıklı bakterileri desteklerken zararlı bakterileri azaltabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte lif, midenin boşalmasını zorlaştırabileceği için ilaçların emilimini güçleştirebilir. Bu yüzden yüksek lifli gıdaları tedavi sırasında değil, tedaviden sonra tüketmeye özen göstermelisiniz.
Prebiyotik gıdalar tüketin
Antibiyotik tedavisinden sonra prebiyotik gıdalar tüketerek, antibiyotikler nedeniyle zarar görmüş faydalı bağırsak bakterilerinizi destekleyebilirsiniz.
Bağırsak floranızın düzenlenmesi için bazı yiyecekleri tüketmeniz gerektiği gibi bazılarından da uzak durmanız gerekir. Örneğin, greyfurtun antibiyotik kullanırken zararlı olabileceğini gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Greyfurt, vücudun bazı ilaçları düzgün bir şekilde parçalamasını engelleyebilmekte ve bu da ilaçların etkinliğini azaltabilmektedir.
Bazı araştırmalar ise kalsiyum eklenen yiyeceklerin antibiyotik emilimini azaltabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte yoğurt gibi doğal olarak kalsiyum içeren yiyeceklerin, emilim üzerinde etkili olmadığını gösteren araştırmalar da bulunmaktadır. Bu nedenle antibiyotik kullanırken yüksek dozda kalsiyum içeren takviyeler kullanmamanız yeterli olacaktır.
Sonuç Olarak
Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotikler faydalı ilaçlar olsalar da bazen ishal gibi yan etkilere neden olabilmekte ve bağırsak florasında değişikliklere yol açabilmektedir.
Antibiyotik tedaviniz sırasında ve sonrasında probiyotikler alarak ishal riskinizi azaltabilir ve bağırsak floranızı destekleyebilirsiniz. Lif bakımından zengin, femente ve prebiyotik yiyecekler ise antibiyotik kullanımı sonrası bağırsak floranızı desteklemede faydalı olacaktır.
Bununla birlikte antibiyotik kullanımı sırasında greyfurt ve kalsiyum eklenmiş yiyeceklerden kaçınmanız, antibiyotik emiliminin en iyi şekilde gerçekleşmesi bakımından iyi olacaktır.
Kaynaklar
https://goop.com/wellness/health/recovering-gut-health-after-antibiotics/
https://www.healthline.com/nutrition/what-to-eat-antibiotics
