Bağırsak hareketlerinin ve dışkının neden tabu konular olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bunun pek çok sebebi var. Erken çocukluk döneminden itibaren dışkının kirli, iğrenç ve hatta tehlikeli olduğuna, mümkün olduğunca hızlı şekilde ondan kurtulmamız gerektiğine koşullanırız.
Batı kültüründe, dışkılamak talihsiz bir gereklilik ve tamamen özel bir konu. Dışkıları üreten organlar hakkında ise düşünmemeyi tercih ederiz ve düşündüğümüzde ise onları gizemli, beklenmedik ve hatta utandıcı buluruz.
Neden Böyle?
Bu inanç ve yaklaşımların belli temelleri var. Dışkı genelde kokar – hatta bazen korkunç bir şekilde. Hastalıklar bir kişinin dışkısından diğer kişilere yayılabilirler. Bağırsakları açma eylemi vakur olmayan bir mesele ve gizlice yapılması daha iyi, ve bazen de rahatsız edici. Kolon ve rektum, yani dışkıyı yapan organlar, gizemli, belki de bedendeki en az anlaşılmış organlardır.
Başkasının yanında yellenirken kim utanmamıştır ki?
Buna Farklı Bakalım
Fakat tatsızlık ve ağzı sıkılık bazen çok fazla olabiliyor. Dışkı ve gazlar kokulu olmak zorunda değiller.
Koku bir dereceye kadar ne yediğimize bağlı.
Dışkı, sadece insanlar ellerini yıkamaya dikkat etmediklerinde ve kanalizasyon suları su kaynaklarına karıştığı zaman hastalık yayar. Bağırsakları açmanın rahatsız edici olmaması gerekir. Son yıllarda bağırsaklara dair bilgimiz ciddi oranda arttı ve doktorlar artık gerçekten bağırsak bozukluklarının neredeyse hepsini tedavi edebiliyor veya rahatlatabiliyorlar.
Bağırsak Problemleri
Bağırsak bozuklukları aşırı derecede yaygınlar. Hatta çoğu insan hayatının bir döneminde bağırsak fonksiyonları veya hemoroidden dolayı ya da her ikisinden dolayı problemler yaşıyor. Herhangi bir zamanda, bir topluluktaki beş kişiden birisi bağırsaklardan dolayı rahatsızlık yaşıyor ve yaşam süresi boyunca 40 kişiden birinde bağırsak kanseri gelişecek.
Yediğimiz yemekler ve yaşam tarzımız bağırsaklarımız üstünde büyük etkilere sahip. Bu yazıda tüm bu meseleleri açıklamaya çalıştık:
Bağırsaklarınızın çalışmasını rahatlatmaya yardımcı olacak ve işler ters giderse ne yapılması gerektiğini size söyleyecek.
Bazı Kelime ve Cümleler
Bağırsak kelimesi farklı zamanlarda farklı şeyleri ifade edebilen biraz belirsiz bir kelime. Bazen hem büyük hem de küçük bağırsakları tanımlamak için kullanılıyor. Sıklıkla, bu kitapta olduğu gibi, bu terim kalın bağırsak veya kolon ifadesi ile sınırlı ve bu bölüm sindirim kanalının son kısmı.
Bağırsak Hareketleri
İnsanlar bağırsakları “kullanmak, hareketlendirmek, boşaltmak, açmak” gibi tabirler kullandıkları zaman esasen defekasyon olarak adlandırılan o ifade edilemez aktivite hakkında kibarca konuşuyorlar demektir. Aynı şeyi söylemenin biraz daha az teknik bir tabiri ise dışkılama, kaka yapma ve büyük aptes. Dışkı, kaka ve bağırsak hareketlerinin hepsi doktorlara aynı şeyi ifade ediyor. Bu kelimelerin kibar sohbetlerde nadiren kullanılmaları çok garip, pek çok insan bunlar yerine etrafından dolanan ifadeler kullanıyor.
Gaz Çıkartmak
Gazın arka kapıdan yani rektumdan geçmesi osuruk olarak adlandırılır. Çoğu insan ona gaz çıkarma veya yellenme gibi tabirlerle değinir. Fakat bu kafa karıştırıcı çünkü gaz çıkarma aynı zamanda geğirme gibi mideden ağıza gelen gazların çıkarılması için de kullanılabilir.
Yellenme kelimesinin sadece tek bir şeyi ifade etme avantajı var ancak bu kelime nazik sohbetlerde osuruktan da az kullanılıyor. Muhtemelen hem yeterince kibar hem de açık olan en iyi tabir gaz çıkartma.
Temel Noktalar
- Erken yaşlardan itibaren dışkının kirli, iğrenç ve hatta tehlikeli olduğuna koşullanmışızdır.
- Bağırsak bozuklukları aşırı yaygınlar: herhangi bir zamanda herhangi bir topluluğun beşte biri bağırsak rahatsızlığı yaşar.
- Yediğimiz yemekler ve yaşam tarzımızın bağırsaklarımıza büyük etkileri vardır.
Bağırsaklar İçin Kısa Bir Rehber
Kalın Bağırsak
Kalın bağırsak kolon, rektum ve anal kanaldan oluşur (sayfa 7’deki görsele bakınız). Kolon, kör bağırsak da denilen ve apandisin uzandığı kasığın sağ kısmının hemen üstünde başlar.
Yükselen bir kolon gibi devam eder ve sağ tarafta kaburgaların hemen altına kadar tırmanır ve ardından transvers bir kolon olarak karşı tarafa geçer. İkinci bir keskin dönüşün ardından dikey bir kolon haline gelir ve sigmoid kolon olarak bilinen ilginç dönüşü yaptıktan sonra rektuma bağlanır.
Bağırsakların Parçaları
Yemek mideden yola çıkar ve ince bağırsaklardan kalın bağırsaklara gelir. Fermente olduğu yükselen kolondan devam eder ve transvers kolon kısmında ise su ve tuz içeriği ortadan kalkar. Alçalan kolonda ve sigmoid kolonda depolanır ve rektuma geçer.
Buradan anal kanal vasıtasıyla bağırsak hareketleri ile birlikte anüsün dışına atılır.
Transvers kolon
İnce bağırsaklar
Alçalan kolon dışkıyı depolar
Sigmoid kolon dışkıyı depolar
Anüs
Anal kanal dışkıyı atar
Rektum dışkıyı anüse ittirir
Apandis
Kör bağırsak
Yükselen kolon atık gıdaları fermente eder
Rektum kelimesi Latince düz kelimesinden gelir ancak bu garip çünkü aslında anal kanalla birleşmeden önce keskin bir şekilde arkaya bükülür. Ancak bağırsaklar açıldığı zaman düzleşir ve sigmoid kolondan dış dünyaya dışkının aktarılmasında bir tüp görevi görür. Bu işin en son kısmını anal kanal gerçekleştirir ancak sadece 2-3 santimetre uzunluğundadır ve esasen kişi onları dışarı atmaya karar verene kadar dışkı ve gazı tutar. Boğaz haricinde sindirim yolunun bilinçli olarak kontrol edebildiğimiz tek parçasıdır. Boğaz ve anal kanalda kol ve bacaklarımızdaki gibi kaslar bulunur.
Anal kas lifleri iki parçalı kapalı bir sistem olarak düzenlenmişlerdir. İlk olarak tüpün üst kısmında dairesel şerit lifler vardır. Bu kas kasıldığı zaman ileri bir itme gerçekleştirir ve böylece rektumun anüsle birleştiği noktada keskin bir açının korunmasını sağlar. Aynı zamanda kanalın ön ve arka kısımlarını birbirine karşı bastırır. İkinci olarak, tüpün içindeki deliği daha dar hale getiren bir kasılma sağlayan lif halkası bulunur.
Her iki lif seti de biz bilinçli olarak bir şey yapmadan hafifçe kasılırlar (bedenimizdeki pek çok diğer kas gibi). Dışkı yapmak ve biraz gaz çıkartmak için bu kasları rahatlatmamız gerekir. Bazıları bunu oldukça zor bulur.
Bağırsakların Yüzeyi
Bağırsakların iç kısmı (lümen) ve kas duvarı arasında çok önemli bir yüzey bulunur. Anal kanal içerisinde bu yüzey sadece bir cilttir ancak onun altında anal yastık adı verilen yumuşak, süngerimsi bir madde bulunur. Bağırsak yüzeylerinin geri kalanı hassas mukus hücreleri veya mukozadır.
Bu hassas yüzey bakteri ve virüsler gibi tehlikeli şeyleri engelleme gibi zorlu bir göreve sahiptir ve aynı zamanda su ve tuz gibi bağırsaklardan kaybetmek istemeyeceğimiz şeylerin kan akışına geçmesine izin verir.
Bu dengeleyici bir iştir. Eğer mukoza çok fazla su emerse dışkının atılması çok zor hale gelir, çok az emerse dışkı sıvı hale gelir ve anal kaslar onu içeride tutmakta zorlanır. Bunun bir ucu kabızlık, diğer ucu ise ishaldir.
Hareketler
Bağırsak kasları nadiren dinlenirler ve her bir kaç saniyede bir bağırsakların kısa bölümlerinde küçük kasılmalar olur. Bu kasılmalar bağırsakların daralmasını sağlarlar ve içindekileri gevşek durumda olan yan bölümlere iletirler. Bu hareketlerin büyük kısmı içerikleri ileri geri aktarırlar ve böylece mukozaya daha fazla maruz kalmalarını sağlayarak değerli su ve tuzların maksimum emilimini garanti ederler.
