Dünyanın neredeyse her yerinde tüketilen ve aslında pek de tercih edilmeyen bamya; genelde çorbalara, türlüye konulur veya zeytinyağlısı yapılır. Ayrıca son zamanlarda kızartarak yenmeye başlanmıştır. Lezzetinin yanı sıra sayısız sağlık yararı vardır. Yenilebilir süs çiçekli bir bitki olan bamya, sert kıllar içeren sapları olan uzun ve sert bir bitkidir. Bütün bitki, karanfil benzeri aromatik bir kokuya sahiptir ve pamuk bitkisine biraz benzer; ancak bamyanın daha büyük ve daha kaba yaprakları ve daha kalın bir sapı vardır.

Bamya tohumlarını yumuşak ve olgunlaşmamış bir aşamadayken toplamak en iyisidir. Bamya, çok sıcak ve nemli iklim koşullarına ihtiyaç duyan ve don ile kolayca yaralanan bir bitkidir ve mahsul yıllıktır. Meyve uzun yapılıdır, genellikle ekili çeşitleri çatlaklı ve kıvrımsızdır. Bununla birlikte bamya çeşitlerine bağlı olarak; uzunluk, renk ve pürüzsüzlük bakımından çeşitlilik gösterir ve iyi sulanmış ve gübre zengini topraklarda çok iyi yetişir.

Uzmanlar bamyanın; taze yaprakları, tomurcukları, çiçekleri, sapları ve tümünün büyük değere sahip olduğunu ve ekonomik açıdan önemli bir bitkisel ürün olduğu için bamya kullanımının yüksek olduğunu belirtmektedir. Sebze olarak; salata, çorba ve güveçte, taze veya kurutulmuş, kızartılmış veya haşlanmış olarak kullanılabilir.

Bamyanın Besin Değerleri

Bamya değerli besinlerle doludur. Yeni başlayanlar için; yüksek lifli bir gıdadır: İçeriğinin neredeyse yarısı çiğnerken çözünebilen pektin liflerinden oluşur. Yarım fincan pişmiş bamyada; günlük tavsiye edilen vitamin B6 ve folik asit seviyelerinin yaklaşık yüzde 10’u bulunmaktadır. Yarım fincan bamya için diğer besin içerikleri şöyledir:

1.5 gram protein
5.8 gram karbonhidrat
37 mikrogram folik asit
13 miligram C vitamini (Günlük ihtiyacın % 22’si)
46 miligram magnezyum (Günlük ihtiyacın % 11.5’i)
460 IU vitamin A (Günlük ihtiyacın % 9.2’si)
2 gram diyet lifi (Günlük ihtiyacın % 8’i)
257 miligram potasyum (Günlük ihtiyacın % 7,32ü)
50 miligram kalsiyum (Günlük ihtiyacın % 52’i)
0.4 miligram demir (Günlük ihtiyacın %2.3’ü)

Bamyanın Sağlık Yararları

Değerli besin değerlerini bünyesinde bulunduran bamya; çok sayıda sağlık yararı sağlar. Yüksek antioksidan gıda olarak bilinen bamya, kardiyovasküler ve koroner kalp hastalıklarında, tip 2 diyabet, sindirim hastalıklarında ve hatta bazı kanserlerde iyileşmeyi destekleyebilir. Bamya; tiamin, vitamin B6, folik asit, B2 vitamini, çinko ve diyet lifi gibi çeşitli vitamin ve minerallerle doludur.

Bamya Kalsiyum Kaynağıdır

Bamya bol kalsiyum ve magnezyum sağlar, hem kalsiyum hem de magnezyum eksikliğini önlemeye yardımcı olur. Sağlıklı kemiklerin yanı sıra, kalp ritmini, kan basıncını ve kolesterol seviyelerini düzenlemek için kalsiyuma ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca kas fonksiyonu ve sinir sinyali işlevlerine yardımcı olur.

Laktoz intoleransı semptomlarından muzdarip olanlar, yalnızca et yemeyen vejetaryenler veya etin yanı sıra süt ve süt ürünleri de yemeyen vejetaryenler tarafından tüketilen bamya, süt eksikliğini gidermek için yeterli miktarda kalsiyum sağlamaya yardımcı olabilir. Her porsiyonda yaklaşık 51 miligram kalsiyum sağlar ve günlük olarak çoğu yetişkin için günlük alınması gereken miktar 1.000 miligram olarak görülse de, düzenli olarak diyetin bir parçası olan bamya kalsiyum sağlayabilir.

Kalp Sağlığını İyileştirir

Bamyanın içindeki çözünür lifler doğal olarak kolesterolü düşürmeye yardımcı olur ve bu nedenle, bamya tüketimi vücudun kolestrol düzeylerini yönetmek için etkili bir yöntem olan kardiyovasküler hastalık olasılığını azaltır. Bamya ayrıca, bağırsakta safra oluşumunu modifiye ederek yüksek kan kolesterolünü düşürecek pektinle yüklüdür.

Göz Fonksiyonunu Geliştirir

Bamya görme oranını artırmak için kullanılır. Bamya kapsülleri, hem mükemmel görüş yeteneğinin sürdürülebilmesi için, hem de sağlıklı ciltler için önemli olan A vitamini ve betakaroten ile doludur. Ayrıca bamya, gözle ilişkili hastalıkların engellenmesine yardımcı olabilir.

İyi Bir Protein Kaynağıdır

Bamyanın avantajları o kadar fazladır ki: Sağlam doğası, hem içerisindeki lifle hem de lizin ve triptofan amino asitlerin ayrı tohum proteini dengesi ile mükemmel bir sebzesi doğal ilaçtır.

Bamya tohumlarındaki proteinin amino asit kompozisyonu, soya fasulyesindeki amino asit kompozisyonu ile karşılaştırılabilir. Protein verimliliği oranı soya fasulyesinden daha yüksektir ve proteinin amino asit kalıbı bamyayı; bakır veya tahıl esaslı diyetler için eşsiz bir besin haline getirir. Gerçekten de, bamya tohumunun, diğer bitki protein kaynaklarıyla karşılaştırıldığında önemli amino asitler içerdiği için yüksek kaliteli protein açısından zengin olduğu bilinmektedir.

Kötü Kolestereolü Düşürür

Yapılan araştırmalara göre, bamya takviyesi içeriğinin neredeyse yarısı, düşük kan kolesterolüne yardımcı olan ve kalp hastalıkları riskini azaltan çözünür liftir. Bu, kolesterol düşürücü gıdalar listesine bamya ekleyebileceğiniz anlamına geliyor. Bamya safra asitlerinde aşırı kolesterol ve toksinleri bağlar, böylece vücuttan atımını kolaylaştırır ve böylece birçok sağlık problemini önler. Bamya ayrıca atıkların vücuttan kolayca geçmesini sağlar.

Bamyanın müsilaj etkisi, plazma replasmanı veya kan hacmi genleştiricisi olarak tıbbi uygulamalara sahiptir. Bamyadan salının yapışkan sıvı, kolesterol ve safra asidini bağlar ve karaciğer tarafından toksinleri atar.

Kan Şekerini Düzenler

Bamya, şekerin bağırsak kanalından emilme hızını düzenleyerek kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Bamya tohumu, şeker hastalığını doğal olarak tedavi etmeye yardımcı olabilen lipoz profili ve kan şekeri normalizasyon kalitesi içerir. 2011 tarihli bir araştırmada, Hindistan’daki araştırmacılar, yaklaşık 10 gün boyunca deneklere kurutulmuş ve öğütülmüş bamya kabuğu ve tohumları verdiğinde, kan şekerinde kademeli bir düşüş ve kan glikoz düzeylerinde bir azalma yaşandığını gözlemlediler. Bilimsel araştırmanın dışında diyabetli birçok kişi, bamya parçalarını bir gece boyunca suda bekletip sonra sabah o suyu içtikten sonra kan şekeri seviyelerinin düştüğünü bildirirken, kavrulmuş bamya tohumları nesiller boyu geleneksel diyabet tıbbında kullanılmıştır.

Sindirime Yardım Eder

Bazı kanser türlerini, özellikle kolon kanseri riskini azaltabilir. Bamya bağırsak yollarının sağlıklı kalmasına yardımcı olan çözünmeyen lifler içerir. John P. Hunter tarafından yayınlanan “Sağlık Yardımı: Gıdalar ve Baharatlardan” adlı kitapta; bamyanın toplu müshil nitelikleri nedeniyle bağırsakları yağlamaya yardımcı olduğunu açıklıyor. Bu nedenle, kabızlığı önlemeye yardımcı olur ve doğal bir müshil olarak çalışır. Böbrek kanalını tahriş edebilen sert buğday kepeklerinden farklı olarak, bamyanın müshilaj etkisi yatıştırır, atılımı kolaylaştırır.