Çarkıfelek Çiçeği Bakımı
Çarkıfelek çiçeğinin pek çok farklı türü vardır ve bazıları sarmaşık olarak görülürken, bazıları ise çalılık, tek yıllık bitki, çok yıllık bitki veya ağaç olarak görülür. Onu dikebileceğiniz en uygun noktalar arasında nemli ancak iyi drenajlı topraklar bulunur ve konumun güneş almasına karşın ağaçlar veya duvarlar gibi güneşten koruyacak bazı yapılarının da olması gerekir. Ayrıca hepsi olmasa da bazı türlerinin tüketilebilir meyveler sunduklarını da belirtmek gerek. Eğer meyveli olanlarından istiyorsanız ona göre bir türünden almanız gerekir ve polinasyonun da iyi olacağı bir yerde olmalı.
Sıradışı görünen çiçekleri yaz ortasından sonbahar başına kadar açarlar ancak sadece bir gün kadar dayanırlar. Yetiştirdiğiniz yere göre soğuk iklimlerde kışın ölür ama bazı türleri sıcak iklimlerde devamlı yeşil kalır. Bu bitki Kuzey Amerika kıtasına özgüdür.
Çarkıfelek çiçeği hızlı bir şekilde büyür ve uygun iklimdeyse her sene tekrar yaşama döner. Temel olarak havalar hala sıcakken baharda veya sonbahar başlarında dikilmesi uygundur. Toksisitesi bitkiye göre değişir ve bu nedenle küçük çocuklarınız veya evcil hayvanlarınız varsa alırken buna uygun şekilde almanız uygun olur.
Çarkıfelek Çiçeği Bakımı
Çarkıfelek çiçeği tropik bölgelerden gelmiş gibi görünse de aslında her yerde yetiştirilebilir ve genelde soğuk iklimlerde bile sıcak dönemlerde yetiştirilir. Hatta yol kenarında sarmaşık gibi etrafa yayıldığını görebilirsiniz çünkü bazı türleri sıcak yerlerde ciddi bir yayılım gösterir.
Kendilerine uygun iklimlerde sağlıklı kalabilmek için tırmanabilecekleri yapılar ararlar. Fakat çok uygun olmayan iklimlerde ise genelde saksıda yetiştirilir ve kışın iç mekanlara alınır.
Tipik olarak tam güneşte veya kısmi gölgede yetiştirilebilir ama toprağının su drenajının çok iyi olması gerekir. Bahçe duvarı gibi koruyucu bir yapı, özellikle sert havalar ve büyük rüzgarlardan korunmasına yardımcı olacaktır.
Işık
Çarkıfelek çiçeğinizin sağlıklı ve çiçek açar halde kalabilmesi için onu tam güneşe veya kısmi gölgeye dikmeniz gerekir. Çok sıcak iklimlerde öğleden sonra biraz gölgede kalması da uygun olur. Genelde gün içerisinde en az dört-altı saat kadar güneş alması gerekir fakat daha soğuk iklimlerde bu süre daha uzun olabilir. Eğer saksıda yetiştiriyorsanız ve kışın içeri almayı düşünüyorsanız, solmaması için onu dolaylı ama parlak ışık alan bir noktaya yerleştirmeniz iyi olacaktır.
Dikim ve Toprak Yapısı
Çarkıfelek çiçeğinizi diktiğiniz toprağın drenajı iyi olmalı ancak zengin ve nemli bir toprak olmalı. Toprağın pH değeri çok önemli değil ve genel olarak nötr veya hafif asidik olabilir. Dikeceğiniz çukura biraz kompost eklemek besin almasına yardımcı olacaktır ve bitkinin dibini malçlamanız ise toprağın su içinde kalmadan nemini korumasına yardımcı olacaktır. Ayrıca malçlama soğuk yerlerde köklerin kışın korunmasına da yardımcı olur.
Çarkıfelek çiçeğinin baharda veya sonbaharda dikimi önemlidir. Duvar dibi gibi korunaklı bir bölgeyi sever. Ayrıca tırmanabileceği bir yapının olması hoşuna gider. Yapılara yapışan kendi uzuvlarına sahip olduğundan bağlamak gerekmez ancak bazen biraz rehberlik etmeniz gerekebilir.
Su
Çarkıfelek çiçeğine diktikten hemen sonra derin sulama vermelisiniz. Bunun ötesinde gelişim döneminde haftada bir iki sulama yeterli olacaktır.
Sıcaklık ve Nem
Çarkıfelek çiçeği sıcak havaları sever ve serin bölgelerde kışın biraz koruma gerekebilir. Bitkinizin ölmesine engel olmak için sıcaklıklar düşerken içeriye almayı düşünebilirsiniz. Onu rüzgardan korunan bir yere dikmeyi de unutmayın çünkü güçlü rüzgarlar saplarına zarar verebilir ve yaprak yanıklarına yol açabilirler. Buna ek olarak nem düzeyinin yüzde 60-85 aralığında olması daha iyi olacaktır.
Gübreleme
Çarkıfelek çiçeği çok beslenen bir bitki olduğundan azot, fosfor ve potasyum bakımından dengeli bir gübre ile düzenli olarak desteklenmelidir. Bahar başında yeni filizler çıkarken gübre verim ve sonrasında sonbahar başına kadar her dört altı haftada bir gübre ile destekleyin.
İç Mekanlarda Yetiştirme
Çarkıfelek çiçeği en iyi dışarıda yetişir ancak kışın soğuk olan bir yerdeyseniz don tehlikesi yaklaştığında içeriye alabilirsiniz. Onu güneye bakan bir odaya yerleştirin. Fakat içeride olduğunda dışarısı kadar iyi gelişmez ve meyve üretmez.
Budama
Çarkıfelek çiçeğinin bakımı gelişim döneminde kolaydır ve ölen çiçekleri kopartmanıza gerek yoktur. Budama genellikle şeklini ve boyutunu kontrol altında tutmak, daha iyi gelişimde olmasını sağlamak ve ölü dalları temizlemek için yapılır.
Budama istenirse yaz sonunda uygulanabilir. Bu bitki yeni gelişimler üzerinde çiçek açar ve bu nedenle her bahar çiçeklenmeyi sağlamak için gelişim dönemi başlamadan önce budamayı unutmamalısınız.
Saksılama ve Yeniden Saksılama
Pek çok bahçeci çarkıfelek çiçeğini saksılarda yetiştirmeyi tercih eder ve bitki bu şekilde yeterince güneş alır, kışın da içeriye alınırsa, mutlu bir şekilde büyür. Buna ek olarak saksıda yetiştirmek kontrolsüz bir şekilde büyümesine engel olacaktır.
Başarılı bir şekilde saksıda yetiştirmek için besin bakımından zengin bir toprak seçmelisiniz ve saksının dibinde de bol miktarda drenaj deliği olmalı. Toprak nemli kalmalı ancak kökler su içinde yüzmemeli. Ayrıca saksıda daha fazla gübreleme gerekecektir çünkü sulama daha sık olduğundan besinler topraktan akar giderler.
Kış Dönemi
Eğer kış için saksısını içeriye alacaksanız hareket ettirmeden önce dallarını 45 cm civarına kadar kısaltın. Muhtemelen yarı uyku haline geçecek ve çok ideal halde görünmeyecektir ancak baharda kendini tekrar toplayacaktır.
Yaygın Hastalıklar ve Böceklenmeler
İklim ne kadar sıcak ve nemli olursa, çiçeğinize o kadar çok saldıran böcek olacaktır. Bunlar arasında bitler, örümcek maytları ve beyaz sinekler bulunuyor. Böcek ilaçları ile bunların üstesinden gelebilirsiniz.
Yaprak lekeleri ise genelde mantar hastalıklarından kaynaklanır. Bitkiniz bundan kurtarmak için etkilenen yaprakları ortadan kaldırın ve gerekirse mantar ilacı kullanın. Kök çürümesi ise drenajı iyi olmayan topraklarda yaygındır.
Çarkıfelek Çiçeğinin Yaygın Problemleri
Çarkıfelek çiçeği çok yoğun bakım istemeyen bir çiçektir ancak çeşitli sebeplerden dolayı sararabilir. Saksıda olduğunda yeterince sulanmazsa veya çok soğuk olursa sararıp solabilir.
Bahçede yetiştirdiğinizde yine sararan yapraklar varsa bu durum toprağın besin değerlerinden kaynaklanabilir. Bu nedenle toprak testi yaptırabilirsiniz. Toprakta boron düzeyi çok yüksek olabilir veya ihtiyacı olan temel besinlerden yoksun olabilir. Eksik olabilecek bazı besinler şöyle:
- Demir
- Magnezyum
- Manganez
- Molibden
- Azot
- Potasyum
- Kükürt
- Çinko