Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Konvansiyonu, çocukların haklarının korumayı kabul etmiş ülkeler tarafından imzalanmış önemli bir anlaşmadır.
Bu konvansiyonda çocukların kim oldukları, hakları ve yönetimlerin sorumlulukları anlatılır. Tüm haklar birbirleriyle bağlantılı ve eşit derecede önemlidirler ve çocuklardan alınamazlar.
Aşağıda bu anlaşmanın çocuklar için olan basite indirgenmiş versiyonu mevcut.
Çocuğun Tanımı
18 yaşın altında olan tüm bireyler.
Ayrımcılık Yoktur
Tüm çocuklar kim olursa olsunlar, nerede yaşarlarsa yaşasınlar, hangi dili konuşurlarsa konuşsunlar, hangi dine inanıyor olurlarsa olsunlar, düşünceleri, görünümleri, cinsiyetleri, engelleri, maddi durumları ne olursa olsun, ebeveyn veya ailelerinin kim olduklarına ve neye inandıklarına bakılmaksızın bu haklara sahiptirler. Hiç bir çocuk herhangi bir sebepten adaletsizliğe maruz kalmamalıdır.
Çocukların Faydasına Olmalı
Yetişkinler karar aldıklarında, bu kararlarının çocukları nasıl etkileyeceğini düşünmelidirler. Tüm yetişkinler çocukları için iyi olanı düşünmeliler. Yönetimler çocukların ebeveynleri tarafından veya gerekliyse başka yetişkinler tarafından korunduğu ve bakıldığından emin olmalılar. Yönetimler insanların çocuk bakımı konusunda iyi iş çıkardıklarından emin olmalılar.
Hakları Gerçekleştirebilmek
Yönetimler ülkelerindeki tüm çocukların bu anlaşmadaki haklardan faydalanabilmelerinden sorumludurlar.
Çocuğun Gelişiminde Ailenin Rehberliği
Yönetimler ailelerin ve toplulukların çocuklarına büyürken rehberlik etmelerine ve böylece onların da haklarını en iyi şekilde kullanmayı öğrenmelerine izin vermelidir. Çocuk büyüdükçe daha az rehberlik gerekli olur.
Hayatta Kalma ve Gelişim
Her çocuğun hayatta kalmaya hakkı vardır. Yönetimler çocukların mümkün olduğunca iyi şekilde hayatta kalıp geliştiğinden emin olmalılar.
İsim ve Vatandaşlık
Çocuk doğduğunda kayıt edilmeli ve yönetim tarafından resmen tanınan bir adı olmalı. Çocuğun bir vatandaşlığı olmalı. Mümkünse çocuk ebeveynlerini bilmeli ve onlar tarafından bakılmalı.
Kimlik
Çocuğun kendi kimliğine sahip olma hakkı vardır. Bu resmi kayıtta ismi, vatandaşlığı ve aile ilişkileri bulunmalıdır. Kimse bunu onlardan almamalı ama olursa yönetimler çocukların kimliklerini geri almalarına yardımcı olmalılar.
Aileleri Birlikte Tutmak
Çocuklar ebeveynleri tarafından kötü bakıma maruz kalmadıkça, örneğin şiddet görmedikçe veya ilgisiz bırakılmadıkça ebeveynlerinden ayrılmamalıdır. Ebeveynleri birlikte yaşamayan çocuklar çocuğa zarar gelmediği sürece ikisiyle de iletişimde olmalılar.
Farklı Ülkelerdeki Ebeveynler ile İletişim
Eğer çocuk ebeveynlerinden farklı bir ülkede yaşıyorsa, yönetimler çocuğun ve ebeveynlerinin seyahatlerine izin vererek birlikte kalmalarına izin vermeliler.
Kaçırılmaktan Korunma
Yönetimler çocuğun yasadışı şekilde ülke dışına çıkarılmasına engel olmalılar. Örneğin birisi tarafından kaçırılmak veya diğer ülkedeki ebeveyn tarafından alıkonulmak.
Çocuğun Görüşlerine Saygı Duymak
Çocukların onları etkileyen konularda görüşlerini serbestçe açıklama hakları vardır. Yetişkinler çocuğu dinlemeli ve ciddiye almalılar.
Düşüncelerini Serbestçe Paylaşmak
Çocukların öğrendiklerini, düşündüklerini ve hissettiklerini yazma, konuşma, çizme veya başkalarına zarar vermeyen diğer yöntemler ile serbestçe paylaşma hakları vardır.
Düşünce ve Din Özgürlüğü
Çocuklar kendi düşüncelerini, görüşlerini ve dinlerini seçebilirler ancak bu başkalarının haklarına engel olmamalı. Ebeveynler çocuğu büyürken yönlendirerek bu haklarını doğru kullanmalarını sağlayabilirler.
Buluşma ve Gruplara Katılma
Çocuk gruplara ve organizasyonlara katılabilir ve başkaları ile görüşebilir. Bu sırada başkalarına zarar vermemesi tek kriterdir.
Gizliliğin Korunumu
Her çocuğun gizlilik hakkı vardır. Yasalar çocuğun gizliliğini, ailesini, evini, iletişimini ve itibarını korumalıdırlar.
Bilgiye Erişim
Çocukların internetten, radyodan, televizyondan, gazetelerden, kitaplardan ve diğer kaynaklardan bilgi alma hakları vardır. Ebeveynler zararlı olmayan bilgileri aldıklarından emin olmalılar. Yönetimler medyanın farklı kaynaklardan bilgiler paylaşmasını ve çocukların anlayabilecekleri dillerde sunmalarını cesaretlendirmeliler.
Ebeveynlerin Sorumluluğu
Ebeveynler çocuğu yetiştirmekten sorumlu temel insanlardır. Çocuğun ebeveynleri yoksa, başka bir yetişkin bu sorumluluğu alır. Bu bireyler her zaman çocuk için en iyisini düşünmeliler. Yönetimler onlara yardımcı olmalılar. Çocuğun iki ebeveyni varsa, ikisi de çocuğu büyütmekten sorumludur.
Şiddetten Korunma
Yönetimler çocukları şiddetten, istismardan ve ihmalden korumalılar.
Ailesiz Çocuklar
Kendi ailesi tarafından bakılamayan tüm çocukların çocukların dinine, kültürüne, diline ve diğer öğelerine saygı duyan insanlar tarafından doğru yetiştirilme hakkı vardır.
Evlatlık Çocuklar
Çocuk evlat edinildiğinde, en önemli şey onun için en iyisini yapmaktır. Çocuk kendi ülkesinde doğru şekilde bakılamazsa, başka bir ülkeden evlat edinilebilmeli.
Mülteci Çocuklar
Başka bir ülkeye artık geldiği yerde yaşamak güvenli olmadığı için mülteci olarak giden çocuklar, o ülkede doğmuş çocuklar gibi koruma ve yardım almalılar.
Engelli Çocuklar
Engeli bulunan çocuklar toplum içerisinde mümkün olan en iyi hayatı yaşamalılar. Yönetimler engeli olan çocukların önündeki tüm engelleri kaldırmalılar ve böylece bağımsız ve topluma aktif şekilde katılan bireyler olmalarını sağlamalılar.
Sağlık, Su, Gıda ve Çevre
Çocukların en iyi sağlık bakımında, içecek temiz suya, sağlıklı gıdalara ve temiz bir çevreye hakları vardır. Tüm yetişkinler ve çocuklar nasıl güvende ve sağlıklı kalacaklarına dair bilgi sahibi olmalılar.
Çocuğun Yerleşiminin Gözden Geçirilmesi
Bakım, koruma ve sağlık için evinin dışına yerleştirilmiş olan her çocuğun durumu düzenli kontrol edilmeli ve bulunduğu yerin onun için en iyisi olduğu garanti altına alınmalı.
Sosyal ve Ekonomik Yardım
Yönetimler fakir ailelerin çocuklarını destekleyici önlemler almalılar.
Gıda, Giyinme ve Güvenli Ev
Çocukların gıdaya, kıyafetlere ve güvenli bir yaşam alanına ihtiyaçları vardır ve böylece en iyi şekilde gelişebilirler. Yönetimler bunu sağlayamayan aile ve çocuklara yardımcı olmalılar.
Eğitime Erişim
Her çocuğun eğitim hakkı vardır. İlkokul ücretsiz olmalıdır. Ortaokul ve daha yüksek eğitim düzeyleri her çocuğa açık olmalıdır. Çocuklar mümkün olduğunca ileri düzeye kadar okumak için cesaretlendirilmelidirler. Okullardaki disiplin çocuğun haklarına saygı duymalı ve şiddete başvurmamalı.
Eğitimin Amacı
Çocuğun eğitimi kişiliğinin, yeteneklerinin tamamen gelişimini sağlar. Kendi haklarını anlamayı öğrenebilir, başkalarının haklarına, kültürlerine ve farklılıklarına saygı duymayı öğrenir. Huzur içinde yaşayabilir ve çevreyi koruyabilir.
Azınlık Kültürü, Dil ve Din
Çocukların kendi dillerini, kültürlerini ve dinlerini yaşadıkları ülkenin çoğu bunları kullanmasa bile kullanmaya hakkı vardır.
Dinlenme, Oyun, Kültür, Sanat
Her çocuğun dinlenmeye, rahatlamaya, oyuna ve kültürel veya yaratıcı aktivitelere katılma hakkı vardır.
Zararlı İşlerden Korunma
Çocuklar eğitimleri, sağlıkları veya gelişimleri için kötü veya tehlikeli olan işleri yapmaktan korunmalılar. Eğer çocuk çalışıyorsa, güvenlik ve adil ödeme hakkı vardır.
Zararlı Uyuşturuculardan Korunma
Yönetimler çocukların zararlı uyuşturucuları alma, yapma, taşıma ve satmasına engel olmalılar.
Cinsel İstismardan Korunma
Yönetimler çocukların cinsel olarak istismar edilmelerine engel olmalılar. Bunlar arasında cinsel istismar, para karşılığı onları cinsel ilişkiye zorlama, onun cinsel fotoğraf ve videolarını çekme gibi şeyler vardır.
Çocuk Ticaretini Önleme
Yönetimler çocukların kaçırılmadıklarından ve satılmadıklarından emin olmalılar. Ayrıca başka ülkelere veya yerlere taşınarak istismar edilmemeliler.
Hapisteki Çocuklar
Yasalara karşı gelen çocuklar öldürülmemeli, işkence görmemeli, eziyet görmemeli, sonsuza kadar hapse konulmamalı veya yetişkinler ile aynı hücrelerde kalmamalılar. Hapishane her zaman en son seçenek olmalı ve süresi olabildiğince kısa olmalı. Hapishanedeki çocukların hukuki yardım alma ve ebeveynleri ile iletişimde kalma şansı olmalıdır.
Savaşlarda Korunma
Çocukların savaşta korunma hakkı vardır. 15 yaşından küçük olanlar orduya katılamaz ve savaşta yer alamazlar.
İyileşme ve Tekrar Entegrasyon
Çocuklar yaralandıklarında, ihmal edildiklerinde, kötü muamele gördüklerinde ve savaştan etkilendiklerinde yardım alma hakları vardır. Böylece sağlık ve saygınlıklarını koruyabilirler.
Yasalara Karşı Gelen Çocuklar
Yasalara karşı gelmekle suçlanan çocukların hukuki yardım alma ve adil yargılanma hakları vardır. Bu çocukların toplumun iyi bireyleri olmaları için pek çok çözüm vardır. Hapishane sadece en son çözüm olmalıdır.
Çocuklar İçin En İyi Yasa Geçerlidir
Eğer bir ülkenin yasaları çocukların haklarını bu anlaşmadan daha iyi koruyorsa, o yasalar kullanılmalıdırlar.
Herkes Çocuğun Haklarını Bilmelidir
Yönetimler çocuklara ve yetişkinlere bu anlaşmadan bahsederek herkesin haklarını bilmesini sağlamalılar.
Anlaşma Nasıl İşler?
Anlaşmanın 43 ve 54’üncü maddeleri arasında yönetimlerin, Birleşmiş Milletler’in ve diğer örgütlerin çocukların haklarından faydalanmalarını nasıl sağlayabileceklerinden bahsediliyor.
