Çocuğunuzun edebiyatla ilk tanışıklığı sizin seçtiğiniz kitaplarla gerçekleşir, dolayısıyla doğru seçim ve yararlı içerik çok önemlidir. Erken yaşlarda harika kitaplarla tanışmış olan çocuğunuzun sonraki yıllarda iyi kitaplarla büyüme olasılığı artar. Akıllıca kitap seçmenin birkaç yolu vardır. Öncelikle, çocuğunuzun yaşına ve ilgi odağına göre; kitap, dergi, CD’ler ve diğer çeşitli materyaller seçmeye çalışmalısınız. Sonrasında ise seçtiğiniz kitapları inceleyeceksiniz. Devlet ve halk kütüphanelerinde bulunan çocuk edebiyatı için ayrılmış bölümlere de bakıp fikir sahibi olabilirsiniz. Ayrıca çocuğunuz öğretmeniyle konuşmayı ihmal etmeyin.
Yaş Grubuna Göre Kitap Seçmek
Emekleyenler ya da Yürümeye Yeni Başlayanlar:
Çok küçük çocuklar, basit nesnelerin parlak renkli resimleriyle ilgilenmeyi severler. Kabartılı nesneler, meyveler ve hayvanların dikkat çekici resimlerinin bulunduğu kitapları tercih etmelisiniz. Bebekler o yaşlarda iyi dinleyicilerdir ve basit metinleri güzel ritimlerle birleştiren kitaplara gayet iyi yanıt verebilirler. Yazısız kitaplar ise bebekleri görsel ve zihinsel olarak teşvik eder ve kendi hikayelerini yaratmaya teşvik eder. Küçük bebeğiniz için tahta kitapları veya bez kitapları da tercih edebilirsiniz. Pratiktirler ve yırtılmayacakları için kullanışlı olabilirler. Özetle: Bebeğin dikkatini parlak nesneler ve güzel ritimli kitaplar daha çok çekecektir. Bu tarz kitaplar tercih etmelisiniz.
Okul Öncesi veya Anaokul Dönemi: Anne Kaz, kreş hikayeleri ve tanıdık nesneleri ve deneyimleri tasvir eden kitaplar bu yaş grubundaki çocuklar için eğlenceli olacak.
Okul öncesi veya anaokulu dönemindeki çocuklar, hafif yoğunluktaki metinleri iyi ritim ve etkili tekrarlama yöntemiyle öğrenmeyi severler. Ayrıca, açılır kapanır, hareket ettirilebilecek veya şaşkınlık yaratabilecek oyuncak benzeri kitaplarla yapıcı bir öğrenime koordine olabilirler. Kitaplarda hafif metinler olmasına dikkat edin ve kitapların tekrarlama yöntemiyle öğrenebilecekleri nesne veya varlıkları içermesine özen gösterin.
Okul Öncesi Dönem (5-8 Yaş): Bazı çocuklar daha anasınıfına gitmeden okumayı öğrenebilir. Aslında çoğu birinci sınıfta öğrenir. Çocuğunuzla birlikte okumak için, güçlü öykü kurguları ve karakter gelişimine sahip resimli kitapları seçin. Çocuğunuzun kendi başına, bağımsız olarak okuyabilmesi için; günlük hayatına yakın, tanıdık olacak kelimeleri kullanan basit hikayeler içeren kitaplar seçin. Bazı çocuk kitabı yayıncıları genelde “kolay okuyucular” olarak adlandırılan, bağımsız okuyucuların hoşlandığı kitaplar üretir. Üçüncü sınıf öğrencileri genellikle birazı karmaşık hikayeleri anlayabilir.
Kelimeler, nispeten tanıdık olmalı ve seyrek olarak zorlu kelimeler içeriyor olmalıdır. Birinci sınıflar için birçok bilgilendirici kitap yayınlandı. Kurgu olmayan bu kitaplar, çocukların ilgi duyduğu konular hakkında okumalarını ve karmaşık konular hakkındaki meraklarını keşfetmelerini teşvik eder.
İleri Yaştaki Çocuklar (9 yaş ve üstü)
Bir kitap seçerken çocuğun kişilik özelliklerini ve kişisel tercihlerini göz önünde bulundurun.
Çocuğunuz ile seçim yapabilirsiniz ya da özel ilgi alanına giren bilgilendirici bir kitap veya roman seçin.
Göz Önüne Alınması Gereken Kriterler
Çocuk kitaplarını seçerken bu beş soruyu bir kılavuz olarak kullanın:
1.Çocuğum için doğru mu? Çocuğunuza özellikle neyin çekici geleceğini en iyi siz bilirsiniz. Sadece bir şeyin ödülü olarak kitap seçmemeniz gerekir. Çocuğunuzun benzersiz kişiliğini göz önünde bulundurun.
2.İllüstrasyonlar iyi yapılmış mı? Canlı, net görüntüler 4-8 yaş arası çocuklar için zorunluluktur ve görüntüler hikayeye uygun olduklarında daha etkilidir. Sözsüz kitaplar da, dil gelişimi için harika bir kaynaktır ve çocuğunuzun illüstrasyonları; hikaye ilerledikçe yorumlamasını gerektirir.
3.Hikaye iyi yazılmış mı? Yaşa uygun dil ilk aranacak kriterdir. Dil yaratıcı, zengin ve zorlayıcı olmalıdır. Yeni ve zor kelimeleri öğrenerek, öykü bağlamından anlamlar çıkarabilirse harika olur.
4.Metin bilgilendirici ve canlı mı? Bir kitabı kapağına veya yazarına göre yargılamamalısınız. Bir yazar bir konuda bilgili olsa bile, çocuklara hitap edebilen açık ve ilgi çekici bir şekilde iletişim kuramayabilir.
5. Kitabın teması zamansız ve kalıcı mıdır? Çocuklar ve yetişkinler, zamanını kendileri tespit edebilecekleri temalardan hoşlanırlar. Bu hayal dünyasını geliştirir.
Ebeveynler İçin İpuçları
Çocuğunuzun uygun okuma materyali bulmasına yardımcı olmak, rehberliğiniz ve desteğinizi gerektirir. Çocuğunuz için kitap seçerken aşağıdakileri dikkate alın:
• Bir kitap seçin ve çocuğunuzun ilk birkaç sayfasını çevirmesini sağlayın. Çoğu zaman, çocuğunuz çok fazla metin olup olmadığını veya sözcüklerin çok büyük olup olmadığını söyleyebilir.
• Çocuğunuzun iki veya üç favori kitabını göz önüne alın. Bu standarda göre, diğer kitapları karşılaştırın. En sevdiği kitaplardan biraz daha kolay veya biraz daha zor olan birkaç tane seçmekten çekinmeyin.
• Konunun çocuğunuzun yaşı veya olgunluk düzeyi için uygun olup olmadığını belirleyin. Görgü, matematik, savaş veya cinsellik gibi kavramları öğrenmeye hazır olmayabilir.
• Çocuğunuzun ilgisini çekecek kitapları seçin. Kamyonlardan sıkılıyorlar mı veya dinozorlara hayran oluyorlar mı? Çocuğunuzu heyecanlandıracak materyalleri seçmeye çalışın.
Sonuç Olarak: Çocuğunuza Kitap Seçmek Dikkat ve Özen Gerektirir
Yayıncılar bazen kitabın kapağında, kitabın uygun olduğu yaş düzeyi veya sınıf seviyesini belirtmektedir. Çocuğunuz seviyesinden ve yaşından yüksek bir kitap seçmekten kaçının. Bir kitap çocuğun okuma kabiliyetinin ötesinde ise, şimdilik ona siz okuyun, ilerleyen yaşlarda çocuk tarafından okunabilir. Konusu 9 yaş üstü bir çocuğa uygun olan resimli kitaplarla karşılaşabilirsiniz. Bunu almanızın sakıncası olmaz, zira güzel resimli bir kitaptaki ilginç bir hikaye, çocuğa tekrar tekrar eğlenmek için estetik bir deneyim sunar. Bazı çocuk kitapları klasiktir ve herkesin okuma deneyiminin bir parçası olmalıdır.
Klasik hikayeler, ailenin birlikte yüksek sesle okuduğu mükemmel seçimlerdir. Bazı çocuklar için çağdaş ve güncel kitaplar klasik bir kitaptan daha dikkat çekicidir. Çocuğunuzun okuma zevkini önemseyin ve zorla klasik kitapları okutmaya çalışmayın. Mutlaka zevkine hitap edecek kitapları seçin. Sonuç olarak, raftaki bir kitabın güzel sayılması için en lüks veya en pahalı kitap olması gerekmez. Bir kitap, insan zihninde ve ruhunda sınırsız bir yatırım yaratacaktır. Özenli bir dikkatle seçmeniz gerektiriyor.
