Depremler, yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkarlar. Kırılmaların neden olduğu yeryüzünün sarsılması olayına ise deprem denir.

Hepimizin çok korktuğu ve can kaybına varan hasarlara yol açabilen depremlerde hem deprem öncesinde ve sonrasında hazırlıklı olmak hem de deprem sırasında dikkatli davranmak gerekiyor. Hazırlıklı ve dikkatli olmak depremde can kayıpları ve yaralanmalar yaşanmaması adına büyük önem taşıyor.

Deprem hakkında öncelikle şunların farkında olmanız yararlı olacaktır:

  • Depremler her yerde meydana gelebilir, nerede ve ne zaman gerçekleşeceğini bilmenin imkanı yoktur. Ancak özellikle fay hattı bulunan bölgeler deprem konusunda daha riskli yerlerdir.
  • Depremden önce herhangi öncül bir uyarı işareti yoktur. Yani depremi olmadan önce bilmenin bir yolu yoktur.
  • Deprem ile birlikte yollar hasar görebilir ve yangın çıkabilir.
  • Bulunduğunuz ülkeye ve bölgeye bağlı olarak tsunamiler, toprak kaymaları ve çığ gerçekleşebilir.

Deprem Olması Durumuna Karşı Hazırlıklı Olmak için Yapmanız Gerekenler

Depremin ne zaman geleceğini ve şiddetini daha önceden bilemeyeceğimiz için yapmamız gereken depremin olma ihtimaline karşı hazırlıklarımızı tamamlamış olmaktır. Bu nedenle depremin olma ihtimaline karşı yapmanız gerekenler şu şekilde olmaktadır:

  • Bütün aile bireylerinin uygulayacağı bir deprem planı oluşturun. Kendinizi deprem olması durumuna karşı hazırlayın ve yapmanız gerekenler listesinde bulunanların hepsini gerçekleştirdiğinizden emin olun.
  • Aile bireylerinin farklı yerde bulunmaları ihtimaline karşı ailenizin nerede toplanacağına yönelik bir yer belirleyin.
  • Deprem sonrası arayabileceğiniz ya da sizi arayabilecek olan, yaşadığınız şehirden başka bir yerde yaşayan bir arkadaşınızı ya da akrabanızı belirleyin ve olası deprem durumunda irtibata geçin.
  • Evinizdeki her odada sağlam olan eşyaların neler olduğunu tespit edin. Bunlar sağlam bir masa ya da kolon olabilir.
  • Evinizdeki deprem sırasında tehlikeli olabilecek alanları belirleyin. Tehlikeli olabilecek eşyalar arasında pencereler, aynalar, sabitlenmemiş ve sallanan eşyalar olabilir.
  • Aile üyeleriyle birlikte deprem tatbikatları yapın ve bu tatbikatlar sırasında kendinizi güvene almaya çalışın.
  • Acil durumlarda çok faydalı olabileceği için mutlaka ilk yardım kursu alın.
  • Acil numaraların yazılı olduğu küçük bir rehber hazırlayın.
  • Evinizdeki gazın, suyun ve elektriğin hasar oluşması durumunda nasıl kapatılacağını bilin.
  • Ağır eşyaları, sallanan eşyaları, ağır tabloları ve aynaları mutlaka sabitleyin.
  • Tehlikeli olan ve alev alabilecek olan sıvıları kapalı alanlarda saklayın.
  • İlk yardım çantası, radyo, el feneri, pil, düdük, ilaç, kıyafet, bozulmayacak gıdalar ve içeceklerin bulunduğu bir çanta hazırlayın.

Deprem Sırasında Genel Olarak Yapılması Gerekenler

Deprem olduğunu anladığınız an kendinizi koruma altına almanız gerekiyor. Böyle bir durumda acilen şunları yapmanız gerekmektedir:

  • Araç içerisindeyseniz hemen yavaşlayın ve el freninizi çekip yol kenarında durun.
  • Depreme yatarken yakalandıysanız yüzünüzü yatağa dönün ve yastık yardımıyla boynunuzu ve başınızı koruma altına alın.
  • Dışardaysanız yıkılma tehlikeleri olduğu için binalardan uzak durun.

Deprem Sırasında Bina İçinde Güvende Olmanın Yolları

  • İlk iş olarak neredeyseniz orada kalın ve elleriniz ile dizlerinizin üzerine çökün.
  • Ardından başınızı ve boynunuzu kollarınızla koruyun. Eğer etrafta sağlam bir masa varsa altına doğru sürünerek ilerleyin ve yıkılmayacağına ve üzerine bir şey düşerse taşıyabileceğinize eminseniz altına sığının. Ancak yakınlarda sığınabileceğiniz bir yer yoksa da bulunduğunuz odadaki kolonun yanına doğru sürünün. Kendinizi korumaya çalıştığınız bu süre içerisinde dizlerinizin üstünde kalarak hayati organlarınızın yaralanmaması için dikkatli olun.
  • Sığındığınız masa gibi bir eşya var ise onu tek elinizle tutun ve onunla birlikte ilerleyebiliyorsanız ilerleyin. Sığınacak bir yer bulamadıysanız da ellerinizle başınızı ve boynunuzu korumaya devam edin. Eğer oturma pozisyonundaysanız ve yere çökme imkanınız yoksa oturduğunuz yerde başınızı ve boynunuzu ellerinizi sararak korumaya çalışın.
  • Kırılacak eşyalardan ve pencerelerden uzak durun.
  • Kendinizi korumaya çalıştığınız süre boyunca deprem bittikten sonra ne yapacağınıza dair kafanızda bir plan oluşturun.
  • Bulunduğunuz binadaki çıkış noktalarını düşünün ve deprem bittiğinde nereye ilerleyeceğinize karar verin.

Tekerlekli sandalye ya da yürüteç kullanıyorsanız şunları yapmanız gerekecektir:

  • Tekerleklerinizin kilitli olduğundan emin olun. Deprem bitene kadar yerinizde kımıldamamaya çalışın.
  • Başınızı ve boynunuzu kollarınızla, yastıkla, kitapla ya da o an çevrenizde ne bulabiliyorsanız onunla korumaya alın.
  • Deprem bitene kadar bu pozisyondan çıkmayın ve sallantının durmasını bekleyin.

Deprem Sırasında Hareket Halinde Olan Bir Aracın İçindeyseniz Yapmanız Gerekenler

  • Deprem olurken hareket eden bir araç içerisindeyseniz aracı durdurun ve güvenli olabilecek bir yere çekin. Bu alanın binalardan, köprülerden uzak olmasına dikkat edin ve sallantı bitene kadar yerinizden ayrılmayın: Sarsıntıların bittiğini düşünüyorsanız hasarlı olan yollardan ve köprülerden kaçının.
  • Depreme araç tünel içindeyken yakalandıysanız ve tünelin bitmesine daha çok varsa aracınızı durdurun ve inin. Aracı yanına yatarak düşebilecek parçalardan korunun.
  • Kapalı bir otoparkta iseniz yine aracınızdan inin ve yanına uzanın. Çünkü araç içinde beklerken büyük parçaların düşmesi durumunda tehlikeli olabilir. Bu nedenle aracın yanına sığınmak sizi olası yaralanmalardan kurtaracaktır.

Deprem Sırasında Kaçınmanız Gereken Davranışlar

Deprem olurken yapmanız gereken şeylerin yanında yapmamanız gerekenler de büyük önem taşıyor.

  • Öncelikle deprem sırasında dışarı koşmamanız gerekir. Bunun yerine kendi güvenliğinizi sağlamanız ilk etapta daha önemlidir.
  • Evdeyseniz kapı girişlerinde durmayın. Kapı girişleri sizi uçan ve düşen nesnelerden korumayacaktır.
  • Telefon aramaları yapmayın. Bunun yerine mesaj atın. Büyük bir deprem sonrası herkesin aile bireylerine ya da arkadaşlarına ulaşma isteği çok doğaldır. Ancak telefon araması yapmaktansa durumunuzu mesajla bildirmek telefon şebekelerinin çalışmasında yardımcı olacaktır. Çok fazla kişi aynı anda arama yapmaya çalıştığında sistem komple çöküyor ve kimse istediği kişiye ulaşmayı başaramıyor. Aramalarınızı kısıtlı tutar ve mesaj yoluyla haber vermeyi ya da almayı tercih ederseniz deprem sonrası acil yardıma ihtiyacı olan kişiler yardıma ulaşmakta sorun yaşamayacaklardır. Bunun yanında elektrikler gittiyse telefon şarjınızı hemen tüketmemek acil durumlar açısından daha faydalı olacaktır.
  • Aynı şekilde acil bir durum yaşamıyorsanız 112 Acil’i aramayın. Gerçekten ihtiyacı olan kişilerin yardıma zamanında ulaşabilmesi bakımından 112 Acil’in çok acil olmayan durumlar dışında meşgul edilmemesi gerekir.

Deprem Sonrası Yapılması Gerekenler

Depremi atlattıysanız ardından yapmanız gereken şeyler de büyük önem taşıyor. Eğer yaralanma gibi bir durumunuz olmadıysa deprem sonrası şunları yapmanız gerekmektedir:

  • Yaralılar varsa onlarla ilgilenin. Durumu ciddi olanlar o an için tehlike içinde değillerse yerlerinden oynatmayın. Yangın ve diğer acil durumlar dışında telefon araması yapmamaya özen gösterin.
  • Yangın, kimyasal sızıntılar ve yıkıntılara karşı etrafınızı kontrol edin.
  • Su, gaz ve elektriği mutlaka kontrol edin. Bir hasar görürseniz bunları tamamen kapatın.
  • İçinde olduğunuz binanın hasar alan ve çatlamış yerleri varsa kontrol edin.
  • Yemek ve su stoğunuzu kontrol edin.
  • Acil durumlarda su ihtiyacınızı gidermek için erimiş buz kalıplarını ya da konserve sebzelerin sularını içebilirsiniz.
  • Bina içinde kibrit, çakmak ve mum yakmayın.
  • Felaket anında iletişim araçlarından en güvenli olanı radyodur. Bu nedenle radyonuzu açarak haberleri ve depremzedelere verilecek olan talimatları dinleyin. Size ne söyleniyorsa onu yapmaya dikkat edin.
  • Acil durumlar olmadığı sürece araç kullanmayın. Sokakları acil durum yaşayan araçlar için boş bırakın.
  • Eğer yaşadığınız yer ahsar almışsa sığınabileceğiniz başka yerler bulun.
  • Deprem sonrası komşularınızla birlikte çalışın. Panik yapmayın ve yardım gereken konularda birbirinize yardımcı olun.
  • Artçı şoklara hazırlıklı olun. Gerekli olduğu takdirde bulunduğunuz yeri boşaltmak için plan yapın. Alanı terk ediyorsanız arkanızda aile üyeleri ya da alanı araştırmaya gelecek olan kişiler için not bırakın. Eldiven kullanın ve güvenli ayakkabılar ve kıyafetler giymeye özen gösterin.

Yıkıntı Altında Kalınması Durumunda Yapılması Gerekenler

Deprem olduktan sonra yıkıntı altında kaldıysanız yapmanız gerekenler hem sizi bulmaya çalışanların işini kolaylaştıracak hem de sizin bu durumdan en az zararla kurtulmanızda yardımcı olacaktır.

  • Böyle bir durumda sakin olmanız her ne kadar zor olsa da paniklememeye çalışıp ne yapabileceğiniz konusunda düşünmeniz gerekiyor.
  • Eğer ki hareketleriniz kısıtlıysa ve kolay hareket edemiyorsanız sizi zorlayacak hareketler yapmaya çalışmayın ve arama-kurtarma ekiplerinin yardımını bekleyin.
  • Yorgun düşmemek için kendinizi boşa yoracak hareketlerden kaçının.
  • Kurtarma ekiplerinin sizin kısılıp kaldığınızdan haberlerinin olması için el ve ayaklarınızla sesler çıkarmaya çalışın. Bunun için kalorifer peteklerine ya da zemine vurabilirsiniz.
  • Sesinizi kullanarak da kurtarma ekiplerinin sizi bulmasını sağlayabilirsiniz. Ancak bunu kontrollü bir şekilde yapmaya dikkat edin. Sesinizin kısılma ihtimaline karşı sesinizi dikkatli kullanmaya çalışın.