Dikkat eksikliği ve hiperaktive belirtileri

Konsantrasyon zorluğu, ani hareketler, fazla enerji ve oturmanın imkansız olması dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun yani DEHB’nin en önemli belirtileri arasındadır. Pek çok çocuk bu bozukluk tanısını almaya devam etmektedir ve oranlar da artmaktadır ancak uzmanlar bunun sebebini bilmiyorlar.

DEHB Belirtileri Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Belirtiler genelde 7 yaş gibi ortaya çıkarlar ancak ergenlik dönemi ve sonrasında da herhangi bir anda belirebilirler. Çocuklarda tedavi edilmediğinde, belirtiler okulda ve evde davranış problemlerine sebep olurlar. Çocuğun oturması ve konsantre olması gerektiğinde bu durum DEHB’li çocuklarda neredeyse imkansız haldedir ve neticesinde öğrenme zorlukları, okulda geri kalma, çok fazla risk alma gibi sorunlar ortaya çıkar.
Yetişkinlerde de bu rahatsızlık bir problemdir. Bu nedenle bireylerin odaklanmaya zorlanmaları yerine anksiyetelerini azaltma, konsantrasyonlarını arttırma ve streslerini azaltma yönünde bir tedavi uygulanmalıdır. DEHB’de genelde odaklanmada ve hafızada düşük bilişsel fonksiyonlar vardır depresyon belirtileri de buna eşlik edebilir.

DEHB Belirtileri

Çocuklarda, ergenlerde ve yetişkinlerde ortaya çıkan en belirgin belirtiler şu şekildedirler:
• Oturamama, yerinde duramama
• Kolayca sıkılma ve dikkatin dağılması
• Dinlememe, ne söylendiğine kulak vermeme
• En basit talimatları takip etmekte bile zorlanma
• Zayıf hafıza
• Eşyaları kaybetme eğilimi
• Hızlı ve yersiz konuşma
• Görevleri tamamlamakta zorlanma
• Yetersiz organizasyon becerileri
• Sabırsızlık
• Genel huzursuzluk
• Anksiyete
• Uykusuzluk
• Duygusal sallantılar
• Duygusal patlamalar
• İnsanlara, durumlara ve çevresel faktörlere karşı düşük tolerans
• Sinirlenme eğilimi
• Dik başlılık
• Dengesiz kişisel ilişkiler

DEHB’li bireylerin bağımlılıklara da daha eğilimli olduklarını gösteren araştırmalar mevcuttur.

DEHB Belirtilerini Daha Kötü Hale Getiren Besinler

Şeker

Enerji içecekleri dahil olmak üzere şekerlendirilmiş içecekler tüketenlerin hiperaktivite risklerinde %66 artış olduğu görülmektedir. Araştırmacılar çocukların bu tip içeceklerden uzak tutulmaları gerektiğini belirtiyorlar. Şeker ve şekerli ürünler yetişkinlerde de problemler yaratabiliyorlar ve bu nedenle hiperaktivite ve dikkat bozukluğu eğilimi olanların şekerden uzak kalmaları gerekiyor.

Gluten

Bazı araştırmalarda gluten doğrudan Çölyak hastalığı ve DEHB ile bağlantılıdır. Uzmanlar, glutensiz bir beslenme düzenini takip eden DEHB’li bireylerin davranışlarında dikkat çekici iyileşmeler tespit etmişlerdir. Unutmamak gerekir ki, bireyler çölyak hastası olmadan da gluten hassasiyetine sahip olabilirler ve bu nedenle bu durum dikkatlerden kaçabilir. Dolayısıyla ekmek, makarna, işlenmiş gıdalar ve tüm tahıllı gıdalardan uzak durmak gerekir.

Pastörize Süt Ürünleri

Okul öncesi dönemde olup da DEHB belirtileri gösteren çocuklarda pastörize ve kutulu süt ürünleri 10 hafta boyunca beslenme listesinden çıkarıldığında, belirtilerde iyileşme görülmüştür.

Eğer çocuğunuzda süt ürünleri tükettikten sonra belirtiler kötüleşiyorlarsa, bu ürünleri onun beslenmesinden çıkartmanız gerekiyor. Sütün içindeki A1 kazein maddesi glutene benzer reaksiyonlar oluşturur ve bu nedenle onu tüketmemek gerekir. Bunun yerine kazein içermeyen keçi sütü beslenmeye dahil edilebilir.

Gıda Renklendiriciler

Gıdalara eklenen renklendiriciler son 50 yılda katlanarak arttılar ve bu ürünlerin kullanımı ile davranış bozuklukları arasında ilişkiler görülebilmektedir. Bu renklendiriciler neredeyse tüm işlenmiş gıdalarda, sodalarda, etlerde, peynirlerde, vitaminlerde ve diş macunlarında bulunuyorlar. Dolayısıyla yapay renklendiricilerden çocuğunuzu uzak tutmanız gerekiyor.

Kafein

Kafein ve alkol tüketiminin ergenlerde sinirlilik ve şiddet eğilimi doğurduğunu gösteren çalışmalar mevcut. Bu nedenle ergenler ve yetişkinlikler, bol şekerli, kafeinli ve uyarıcılar içeren enerji içeceklerinden uzak durmalılar.

Maya Özütleri

Maya özütleri çeşitli soslar içerisinde kullanıldıkları gibi tek başlarına da satılıyorlar. Bu ürünler özellikle salata soslarında ve diğer baharatlı soslarda bol bulunuyorlar. Ancak bu maddeler dopamin miktarını azaltırlar ve beynin ödül mekanizmasında işlev göstere dopamin sistemi bozulduğunda, davranış bozuklukları da ortaya çıkabilir.

Nitritler

İşlenmiş, konserve gıdaların neredeyse hepsinde nitrit bulunur ve bu madde huzursuzluk, kaygılı ruh hali belirtiler ortaya çıkarır, DEHB belirtilerini daha kötü hale getirir. Ayrıca bu maddeler tip-1 diyabet ve kanser ihtimalini de arttırır.

Yapay Tatlandırıcılar

Aspartam, sakkarin, sukraloz, benzen ve diğer yapay tatlandırıcılar, ciddi yan etkilere sahiptirler. Bunlar arasında kanser, obezite, kalp ritminde artış, kısırlık, sersemlik, baş ağrıları ve hafıza kaybı bulunmaktadır.
Dolayısıyla hayatınızdan şekeri çıkartırken onun yerine yapay tatlandırıcılar koymanız doğru bir tercih olmaz. Bal, pekmez ve diğer doğal tatlandırıcıları denemeniz daha doğru olacaktır.

Soya

Soya dünyanın en alerjen gıdalarından bir tanesidir ve pek çok bireyde solunum bozukluklarına varan belirtiler ortaya çıkartabilir. Ayrıca tiroid ve hormon dengesini de bozabilir. Bu durum DEHB’li bireylerin belirtilerini daha kötü hale getirebilir.
Bunun yanında DEHB’li bireyler genel olarak besin alerjisine sahip oldukları tüm gıdalardan da uzak durmalılar.

DEHB Belirtilerini İyileştiren Gıdalar

Yüksek Proteinli Gıdalar

Organik kırmızı ve beyaz et, yumurta, balık ve ham süt ürünlerinden hazırlanmış bol proteinli bir beslenme düzeni, DEHB diyetinin en önemli parçaları arasında yer almaktadır.

Demir Zengini Gıdalar

Düşük demir düzeyi, yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu ve zihinsel bozukluklar, sinirlilik hali, zayıf hafıza, kas zayıflıkları ve sızdıran bağırsak sendromu ile ilişkilidir. Demir bakımından zengin bir beslenme düzeni bu nedenle DEHB sahibi bireyler için önemlidir. Karaciğer, siyah fasulye, ıspanak ve yumurta sarısında bol miktarda demir bulunur.

B Vitaminli Gıdalar

B6 vitamini beyin fonksiyonları için önemlidir ve dopamin ile serotonin üretiminde kullanılır. Yapılan araştırmalar onun DEHB’li bireylerde davranışların iyileşmesini sağladığını da göstermiştir. Özellikle taze deniz balıklarında, serbest gezen tavuk ve hindilerde, organik beslenmiş dana etlerinde, pişmiş ıspanakta, tatlı patateste ve fındıkta bol miktarda bulunur.

Beyaz Et

Temel amino asitlerden olan triptophan, vücudun protein sentezi ve serotonin düzeyleri için önemlidir ve DEHB’li bireylerin serotonin düzeylerinde genelde dengesizlikler mevcuttur. Bu nedenle bu amino asidi sağlıklı pişirilmiş organik beyaz etlerden alabilirsiniz.

Probiyotikli Gıdalar

Yoğurtta ve kefirde bol miktarda probiyotik bulunur ve DEHB’li bireylerin diyetlerinde kesinlikle bulunmalıdırlar.

Yumurta

Yumurtalar kaliteli proteinlerin en büyük kaynakları arasında yer alırlar ve her bir yumurtada 7 gram protein bulunur. Bunun yanında temel amino asitler ve omega-3 yağ asitleri bakımından da zengindirler. Özellikle organik yumurta tüketimi önemli.

Omega-3 İçeren Gıdalar

Taze deniz balıklarında bulunan omega-3, çocuklarda ve yetişkinlerde doğrudan bilişsel yetenekleri etkiler. Klinik araştırmalarda düşük omega-3 düzeyleri ile davranış ve öğrenme bozuklukları arasında ilişkiler tespit edilmiştir.