Disleksi, bir öğrenme bozukluğu türüdür. Bir öğrenme bozukluğuna sahip olan kişi kelimeleri veya rakamları işleme konusunda problemler yaşar. Bu öğrenme bozukluklarının çeşitli türleri var ve disleksi ise insanların akıllı ve öğrenme heveslisi olsalar da okuma zorlukları yaşamaları için kullanılan terimdir.

Disleksinin Sebebi Nedir?

Disleksi bir hastalık değil. Kişi bu durumla doğar ve genelde aile boyunca da devam eder. Disleksisi olan insanlar aptal veya tembel değiller. Çoğunun ortalama veya ortalama üstü zekası var ve öğrenme problemlerinin üstesinden gelmek için çok çalışıyorlar.

Araştırmalar disleksinin beynin verileri işleme şeklinden dolayı ortaya çıktığını gösteriyorlar. Disleksisi olan insanların beyinlerinin görüntülerinde, disleksi olmayan insanlara göre beynin farklı kısımlarını kullandıkları görülüyor. Bu resimler aynı zamanda disleksi olan insanların okuma sırasında beyinlerinin verimli çalışmadığını gösteriyorlar. Bu nedenle okumak yavaş, zor bir iş gibi görülüyor.

Dislekside Ne Olur?

Çoğu kişi disleksinin insanların harfleri ve numaraları ters yazmalarına sebep olduğunu ve kelimeleri ters görmelerini sağladığını düşünüyor. Tersine çevirmeler gelişimin normal bir aşaması olarak da ortaya çıkabiliyorlar ve birinci veya ikinci sınıfa kadar pek çok çocukta görülüyorlar.

Dislekside temel problem fonemleri tanımlamakta zorlanma. Bunlar konuşmadaki temel seslerdir. Örneğin “yarasa” kelimesindeki “y” sesi bir fonemdir. Bu nedenle ses ve onun harf karşılığı arasındaki bağlantının kurulması, seslerin kelimelere dökümü zorlaşır.

Bu da kısa, benzer kelimelerin tanınmasını veya uzun kelimelerin seslendirilmesini zorlaştırır. Disleksiye sahip bir kişinin bir kelimeyi seslendirmesi çok zaman alır. Kelime okumak daha fazla zaman ve odak gerektirdiği için kelimenin anlamı gözden kaçar ve bu nedenle okuduğunu anlama zayıftır.

Disleksiye sahip olan insanların hecelemekte zorlanmaları şaşırtıcı değil. Ayrıca kendilerini yazılı ve hatta sözlü olarak ifade etmekte zorluk yaşayabilirler. Disleksi bir dil işleme bozukluğudur ve hem sözlü hem de yazılı olarak dilin tüm formlarını etkiler.

Bazı insanlarda disleksinin daha hafif bir formu bulunur ve bu nedenle sözlü ve yazılı dilin diğer kısımlarında daha az problem yaşarlar. Bazı insanlar disleksilerinin üstesinden gelirler ancak bu çok fazla efor ve ekstra iş gerektirir. Disleksi kişi büyüdükçe kendi kendine geçen bir şey değildir. Neyse ki doğru yardım ile pek çok disleksili insan okumayı öğrenebilir. Genelde öğrenmenin farklı yollarını bulurlar ve bu stratejileri tüm yaşamları boyunca kullanırlar.

Disleksiye Sahip Olmak Nasıl Bir Şey?

Eğer disleksiniz varsa, pek çok defa onları görmenize karşın basit kelimeleri okumakta bile sorun yaşarsınız. Muhtemelen daha yavaş okuyacaksınız ve okurken daha fazla efor sarfetmeniz gerekecek. Bir kelimedeki harfleri karıştırmanız da mümkün. Örneğin yalnız kelimesini yanlış olarak okuyabilirsiniz. Ayrıca kelimeler karışırlar ve boşluklar ortadan kalkarlar.

Okuduğunuz şeyi hatırlamakta da zorlanabilirsiniz. Birisi size aynı bilgiyi okursa veya onu duyarsanız daha kolay hatırlayabilirsiniz. Matematikteki kelime problemleri özellikle temel aritmetikte uzmanlaşmanıza rağmen zor olabilirler. Eğer sınıf önünde sunum yapıyorsanız, çeşitli nesneler için doğru kelime ve isimleri bulmakta zorlanabilirsiniz. Hecelemek ve yazmak disleksisi olan insanlar için genelde çok zorludur.

Disleksi Tanısı Nasıl Konur?

Disleksiye sahip olan insanlar genelde bu engellerinin çevresinden dolanırlar ve bu nedenle kimse zorlandıklarını anlamaz. Bu utanç duymayı biraz önleyebilir ancak yardım almak okulu ve okumayı daha kolay hale getirir. Çoğu insan tanısını çocukken alır ancak ergenlik ve hatta yetişkinlik döneminde tanı almak da yaygın.

Bir ergenin ebeveynleri veya öğretmenleri aşağıdaki problemlerin büyük kısmını fark ederlerse disleksiden şüphelenebilirler:

  • normal zekaya rağmen kötü okuma yetenekleri
  • kötü heceleme ve yazma yetenekleri
  • ödevleri ve testleri zaman sınırları içinde tamamlamakta zorlanma
  • nesnelerin doğru isimlerini hatırlamakta zorlanma
  • yazılı listeleri ve telefon numaralarını ezberlemekte zorlanma
  • yönler konusunda problemler veya harita okumakta zorlanma
  • yabancı dil derslerini geçmekte zorlanma

Bu problemlerden bir tanesine sahip olmak kişide disleksi olduğu anlamına gelmiyor. Ancak bu işaretlerden bir kaç tanesini gösteren birisi rahatsızlık için testlere girmeli.

Duyma ve görme testleri gibi fiziksel testler tıbbi problem ihtimalini ortadan kaldırmak için yapılabilirler. Sonrasında bir okul psikologu veya öğrenme uzmanı bazı standart testler kullanarak dil, okuma, heceleme ve yazma yeteneklerini gözlemler. Bazen IQ testi de uygulanabilir. Disleksiye sahip olan bazı insanlar el yazısı veya matematik gibi başka okul yeteneklerinde de sorunlara sahiptirler veya dikkat eksiklikleri veya hatırlama problemleri olabilir. Eğer durum buysa, diğer testler de uygulanabilirler.

Disleksi ile Başa Çıkmak

Disleksi ile başa çıkmak zor olabilse de yardım kaynakları var. Özel eğitim imkanları ve kamu okullarındaki milli eğitim destekli uygulamalar bu konuda yardımcı olabilirler. Disleksisi olan bir çocuk genelde bir eğitimli uzman veya okuma uzmanı ile nasıl okuyup heceleyeceğini öğrenebilir.

En iyi yardım türlerinden birisi kelimelerdeki seslerin farkındalığının arttırılmasını sağlamaktır ve harf-ses karşılıklarının öğretilmesidir. Öğretmen disleksi için özel öğrenme ve uygulama aktivitelerini kullanmalıdır.

Disleksisi olan bir öğrenci ödev ve testleri tamamlamak için daha fazla zamana ihtiyaç duyabilir, dersleri kayda almak isteyebilir veya ders notlarının bir kopyasına ihtiyaç duyabilir. Kelime düzeltme işlevine sahip bilgisayar programları ödevlerde yardımcı olabilirler. Zor derslerde daha büyük öğrenciler için kitapların sesli versiyonları da olabilir. Bilgisayar yazılımları da yazılı şeyleri sesli olarak okuyabilirler. Bu hizmetleri nasıl alacağınızı öğrenmek için ebeveynlerinize, öğretmenlerinize ve öğrenme bozuklukları ile ilgilenen koordinatörlere ulaşın.

Duygusal destek de çok önemli. Disleksisi olan insanlar genelde sıkı çalışmalarına karşın diğer öğrencilere yetişemedikleri için sıkıntı duyarlar. Yaşıtları kadar zeki olmadıklarını hissedebilirler ve problemlerini sınıfta rol yaparak veya komiklikler yaparak gizlemeye çalışabilirler. Başka öğrencilere kendi işlerini yaptırabilirler. Notlarına önem vermiyormuş numarası yapabilir veya okulun aptalca olduğunu düşünebilirler.

Aile ve arkadaşlar da disleksisi olanların aptal veya tembel olmadıklarını anlayarak yardımcı olabilirler ve onların da sıkı çalıştıklarını gösterebilirler. Her bir kişinin spor, drama, sanat, yaratıcı problem çözme veya başka bir konuda kendine özel güçlü yanlarının olduğunu anlamalı ve takdir etmeliler.

Disleksisi olan insanlar akademik veya kariyer tercihlerinde sınırlandırılmış hissetmemeliler. Bazı okullar disleksisi olanlar için özel pozisyonlar açabiliyorlar ve onlara özel öğretmenler, öğrenme yardımları, bilgisayar yazılımları, kayıtlı ödevler veya özel ayarlamalar verebiliyorlar. Disleksisi olan insanlar doktor, politikacı, kurumsal yönetici, aktör, müzisyen, sanatçı, öğretmen, mucit, girişimci veya ne isterlerse olabilirler. Disleksisi olan pek çok ünlü insanın okulda okumakta problem yaşasalar da bu ve başka alanlarda başarılı kariyerleri var.

Koronavirüs ( Covid-19), sizde travma oluşturduysa ve sürekli olarak bu konu ile ilgili yoğun ve süreğen kaygı hissediyorsanız ve  neler yapacağınızı, nasıl baş edeceğinizi bilmiyorsanız bunu birlikte çalışabiliriz. Online terapi almak isterseniz bana bu numaralardan ulaşabilirsiniz.

Uzman Klinik Psikolog Diana Güler
Telefon: 0216 266 24 48 & 0533 086 30 22
Mail: info@dianaguler.com
İnstagram: dianagulerr