Diyaliz nedir, Kimlerin ihtiyacı vardır?

Diyaliz, böbrekleri iflas eden insanlar için uygulanan bir tedavidir. Böbrekleri iflas edenlerde bu böbrekler kanı olması gerektiği gibi filtreleyemezler. Bunun sonucunda atıklar ve toksinler kan akışında birikirler. Diyaliz böbreklerinizin işini yapar, kandaki fazla sıvıları ve atık ürünleri alır.

Kimlerin Diyalize İhtiyacı Vardır?

Böbrek iflasına veya son evre renal hastalığa sahip olan insanların diyalize ihtiyacı vardır. Yüksek tansiyon, diyabet, lupus gibi rahatsızlık ve hastalıklar böbreklere hasar verebilir ve böbrek hastalıklarına yol açabilirler.

Bazı insanlarda böbrek problemleri bilinen bir sebep olmadan gelişirler. Böbrek iflası uzun vadeli bir rahatsızlık olabilir veya ağır bir hastalık ile yaralanmadan sonra aniden ortaya çıkabilirler. Bu tip bir böbrek rahatsızlığı iyileşme sürecinde düzelebilir.

Böbrek hastalığının beş aşaması vardır. Beşinci evrede uzmanlar böbrek iflası noktasında olduğunuzu belirtirler. Bu noktada böbrekler normal işlevlerinin %10-15’ini yerine getiriyor olurlar. Canlı kalmak için diyalize veya böbrek nakline ihtiyacınız olabilir. Bazı insanlar nakil bekleme sürecinde diyaliz olurlar.

Böbrekler Ne İşe Yararlar?

Böbrekleriniz üriner sistemin bir parçasıdırlar. Bu iki fasulye şekilli organ kaburgaların hemen altında bedenin iki yanında bulunurlar. Kandaki toksinleri filtrelerler ve filtrelenmiş, besin bakımından zengin kanı salarlar.

Atıklar ve fazlalık sular idrarı oluştururlar ve böbrekten mesaneye giderler. Böbrekler tansiyonun yönetimine de yardımcı olurlar.

Diyaliz Türleri Nelerdir?

İki tür diyaliz vardır:

• Hemodiyaliz
• Peritoneal diyaliz

Hemodiyaliz Nedir?

Hemodiyalizde bir makine bedeninizden kanı alır, onu yapay bir böbrekten geçirir ve sonrasında temiz kanı bedeninize döndürür. Bu 3-5 saatlik süreç hastanede veya diyaliz merkezinde uygulanır.

Evde hemodiyaliz de mümkündür. Haftada 4-7 defa uygulanması gerekebilir. Uyurken evde hemodiyaliz de yapabilirsiniz.

Hemodiyalizden Önce Ne Olur?

Hemodiyalize başlamadan önce kan akışına daha kolay erişim için küçük bir cerrahi operasyon geçirirsiniz. Şunlar uygulanabilirler:

• AV fistula: Cerrah kolunuzdaki arter ve damarı bağlar.
• AV graftı: Eğer arter ve damar bağlanamayacak kadar kısaysa, cerrah bir graft kullanarak onları bağlar.

AV fistula ve graftı bağlantığı arter ve damarın genişlemesini sağlar ve diyalize erişim daha kolay olur. Ayrıca kanın bedene giriş ve çıkışı daha kolay olur.

Eğer diyalizin daha hızlı olması gerekiyorsa, uzman boyun, göğüs veya bacak damarlarınıza ince bir tüp bağlayabilir.

Fistula veya graftın enfeksiyon kapmaması için yapmanız gerekenler de anlatılacaktır.

Hemodiyaliz Sırasında Ne Olur?

Hemodiyaliz sırasında diyaliz makinesi şunları yapar:

• Kolunuzdaki damardan kan alır.
• Kanı diyaliz filtresinden geçirir, atıkları diyaliz solüsyonuna taşır. Bu temizleyici sıvıda su, tuz ve diğer katkılar bulunur.
• Filtrelenmiş kan farklı bir iğne ile tekrar bedeninize döner.
• Cihazlar ile tansiyon ölçümü ve kanın akış hızı gözlemlenir.

Hemodiyalizden Sonra Ne Olur?

Bazı insanlarda hemodiyalizden sonra veya esnasında düşük tansiyon görülebilir. Bulantı, sersemleme ve bayılma görülebilir.

Hemodiyalizin diğer yan etkileri şöyledir:

• Göğüs veya bel ağrısı
• Baş ağrısı
• Ciltte kaşıntı
• Kas sancıları
• Huzursuz bacak sendromu

Peritoneal Diyaliz Nedir?

Peritoneal diyalizde karın dokusundaki ince kan damarları diyaliz solüsyonu yardımıyla kanı filtrelerler. Bu solüsyon su, tuz ve diğer katkıları barındıran bir temizleyici sıvıdır.

Bu diyaliz türü evde uygulanır ve iki şekilde uygulanabilir:

• Otomatik peritoneal diyalizde bir makineden yardım alınır.
• CAPD adı verilen diyaliz ise manuel olarak uygulanır.

Peritoneal Diyalizden Önce Ne Olur?

Peritoneal diyalize başlamadan üç hafta önce küçük bir operasyon geçirirsiniz. Cerrah yumuşak, ince bir boruyu göbeğinizden geçirir ve peritoneum bölgesine sokar. Bu boru orada daima kalır.

Evde nasıl yapacağınız ve enfeksiyonu nasıl önleyeceğiniz anlatılır.

Peritoneal Diyaliz Sırasında Ne Olur?

Peritoneal diyaliz sırasında şunlar olur:

• Boru, Y şekilli bir tüpün bir ucuna bağlanır. Bu tüp diyaliz solüsyonuna sahip bir torbaya bağlıdır. Solüsyon tüpten akar ve karın boşluğunu doldurur.
• Sonrasında torba boşaldığında tüp çıkarılır.
• Borunun ucu kapatılır.
• Diyaliz solüsyonu atıkları emerken ve bedendeki fazla sıvıları alırken normal aktivitelerinize devam edersiniz. Bu süreç 60-90 dakika sürer.
• Borunun ucu açılır ve Y şekilli tüpün diğer ucunu kullanarak sıvının boş torbaya akması sağlanır.
• Bu adımlar günde dört defaya kadar uygulanırlar. Gece karnınızda solüsyon ile uyursunuz.

Bazı insanlar peritoneal diyalizi gece yapmayı tercih ediyorlar. Otomatik peritoneal diyalizde kullanılan bir makine sayesinde sıvının siz uyurken bedeninize girip çıkması sağlanabilir.

Peritoneal Diyalizden Sonra Ne Olur?

Karnınızdaki sıvı biraz şişkin hissetmenize sebep olabilir. Rahatsızlık verebilir ancak ağrılı değildir. Karnınız sıvı ile doluyken biraz daha belirgin olabilir.

Hemodiyalizin Potansiyel Risk ve Komplikasyonları Nelerdir?

Bazı insanlar AV fistula veya graftı ile sorun yaşarlar. Enfeksiyon olabilir, kan akışı kötüleşebilir veya yara dokusu veya pıhtı nedeniyle tıkanma olabilir.

Nadiren de olsa diyaliz iğnesi kolunuzdan çıkabilir veya tüp makineden çıkabilir. Kan sızıntısı tespit sistemleri tıbbi ekibi bu konuda uyarır. Makine sorun düzelene kadar kapanır. Bu sistem sizi kan kaybına karşı korur.

Peritoneal Diyalizin Potansiyel Risk ve Komplikasyonları Nelerdir?

Bazı insanlarda borunun çevresinde deri enfeksiyonu oluşabilir. Ayrıca karın bölgesinde bakteri girmesi sonucunda enfeksiyon oluşabilir. Ateş, karın ağrısı, bulantı ve kusma olabilir.

Karındaki boru ve sıvı dolu karnın pompalanması nedeniyle karın kasları zamanla zayıflayabilirler. Fıtık gelişebilir. Bu rahatsızlık ince bağırsak gibi organların karın kaslarının arasından çıkmaları sonucunda oluşur. Göbek deliği çevresinde veya kasık bölgesinde bir kitle hissedebilirsiniz. Doktor fıtığı cerrahi olarak onarabilir.

Peritoneal diyalizde bedeniniz diyaliz solüsyonundan bir şeker türü olan dekstroz alır. Zamanla bu fazla şeker kilo alımına sebep olabilir.

Diyaliz Gören Birisi Uzun Vadede Nasıl Olur?

Diyaliz ile 10-20 sene yaşamak mümkün. Uzun vadeli görünüm yaşınıza, genel sağlığınıza, böbrek iflasının sebebine ve diğer faktörlere bağlıdır. Eğer böbrek nakli olursanız, yeni böbreğiniz çalışmaya başladığında diyalizi bırakabilirsiniz.