Patella, yani diğer adıyla diz kapağı, tibia ve femur ile birlikte diz eklemini oluşturan üç kemikten bir tanesi. Bu kemiklerin hepsinin yüzeylerinin dokunduğu belli noktalarda kıkırdak doku katmanı bulunur. Buna ek olarak diz kapağı bir tendon ile çevrilmiştir. Bu tendon quadricep kasını diz ekleminin altındaki kaval kemiğine bağlar.

Diz kapağı fonksiyonel olarak önemlidir çünkü diz ekleminin kalkıklığını arttırır. Mekanik bir bakış açısıyla baktığımızda, diz kapağı bacak uzatma sırasında diz ekleminin gücünün %30 artmasını sağlar.

Belirtiler

Diz kapağı ile alakalı problemlerde genellikle kapak çevresinde ağrı vardır. Bu belirtiler sıklıkla merdivende yürüme (özellikle aşağı doğru), fazla oturma veya diz çökme gibi belli aktiviteler sırasında fark edilirler.

Diz kapağı problemleri eğitimli bir doktor tarafından fizik muayene sırasında fark edilebilriler. Bazen diz kapağındaki ağrı bireyin tarifi için biraz zorlu olabilir. Belirtiler genelde diz kapağı çevresinde ortaya çıkarlar ancak insanlar bu ağrıları dizin içlerinde, hatta dizin arkasında hissedebilirler.

Sebepleri

Dizlerde problemlere sebep olan ve ağrı yapan yaygın bir kaç problem mevcut:

  • Koşucu dizi: En yaygın bozukluklar arasında bulunuyor. Diz kapağının altındaki kıkırdak dokunun tahriş olmasından kaynaklanıyor.
  • Prepatelllar bursit: Dizin ön kısmındaki şişlik ve inflamasyondur. Özellikle uzun süreler boyunca diz çöken bahçecilik gibi işlerle uğraşanlarda yaygın görülür.
  • Patellar subluksasyon: Dengesiz diz kapağı de denilen bu rahatsızlıkta, diz kapağı kaval kemiği üzerindeki oyuntusunu eşit şekilde takip etmez ve ağrı yapar.
  • Diz kapağı çıkığı: Diz kapağı oyuntusundan tamamen çıktığında buna diz kapağı çıkığı denilir. Yerinden çıkarsa tekrar oraya yerleştirilmesi gerekir.
  • Patellar tendon yırtılması: Bu ciddi bir sakatlıktır ve diz kapağını kaval kemiğine bağlayan tendonda yırtılma olması ile ortaya çıkar. İyileşme 4-6 ay sürer ve spora dönmek daha da uzun sürebilir.

Ne Zaman Doktoru Görmeli?

  • Diz ağrısı 48 saatten daha fazladır sürüyorsa veya çok ağrılıysa
  • 48 saatten fazla şişkinlik varsa veya aniden şişkinlik oluştuysa
  • Sakatlık sırasında dizden bir patlama sesi geldiyse
  • Diz dengesizse ve ağırlık taşıyamıyorsa
  • Diz fiziksel olarak deforme olduysa
  • Diz hareket sırasında kilitleniyorsa

Teşhis

Fizik muayene sırasında bazı testler ve hareketler ile diz kapağının arkasındaki kıkırdağa baskı yapılır ve böylece bunun ağrı belirtisini tetikleyip tetiklemediği gözlenir.

Diz problemlerinin teşhisinde kullanılan yaygın yöntemler arasında röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi ve MRI bulunuyor.

Eğer doktor diz enfeksiyonundan şüphelenirse, inflamasyonun tespiti için kan testi yapılabilir. Ayrıca dizden sıvı alınarak laboratuvarda incelenebilir.

Tedavi

Farklı diz kapağı problemlerinin teşhisi sonrasında tedavi çeşitlilik gösterebilir ancak takip edilebilecek bazı genel kurallar var. Daha fazla bilgi ve diz kapağı problemlerinin teşhisi için doktorunuzu görmeniz önemli.

  • Dinlenme: Sakatlanmış dizin dinlenmesini sağlamak inflamasyonun azalması için önemli. Cross egzersizler şekilde kalmanıza yardımcı olabilirler. Aktivitelere geri döndüğünüzde bunu aşama aşama yapmalısınız.
  • Buz uygulaması: Dizdeki inflamasyonu azaltmak için dize buz uygulayın. Buz ile cildiniz arasında bir bez parçası veya havlu olsun ve buzu sakat bölgeye 15 dakikadan fazla uygulamayın.
  • Anti-inflamatuvar ilaçlar: Nonsteroid inflamasyon karşıtı ilaçlar inflamasyon konusunda yardımcı olurlar ve diz kapağı problemi ile bağlantılı ağrıların bir kısmının hafiflemesini sağlarlar.
  • Diz kapağı stabilizasyonu: Çıkma veya dengesizlik gibi bir diz kapağı probleminiz varsa, diz kapağını dengeye getirmek için bir kaç ameliyat seçeneği mevcut.
  • Fizik terapi: Diz ekleminin çevresindeki kasların gücünü dengelemek için fizik terapi çok önemli. En önemlisi de quad ve hamstring kas gruplarının dengeli ve esnek olmalarının gerekmesi.
  • Artroskopik ameliyat: Diz kapağı problemlerinde ameliyat nadiren gerekli olsa da, geleneksel tedaviler ile daha iyi sonuçlar alınmıyorsa bu da bir seçenektir.
  • Patellar yüzeylendirme: Diz kapağının değiştirilmesi için cerrahi seçenekler var. Pek çok insan tüm diz kapağının değiştirilmesini istese de, sadece eklem kısmının değiştirilmesi de mümkün.