E vitamini, yağda çözünebilen ve pek çok yiyecekte bulunan bir besindir. E vitamini vücutta antioksidan görevi görür ve hücreleri, serbest radikallerin neden olduğu hasardan korumaya yardımcı olur. Serbest radikaller, vücudumuz gıdaları enerjiye çevirdiğinde ortaya çıkan bileşenlerdir. Ayrıca sigara dumanı, hava kirliliği ve güneşten gelen ultraviyole ışınları gibi çevresel faktörler nedeniyle de serbest radikallere maruz kalmak mümkündür.

Vücudun bağışıklık sistemini desteklemek ve bu sayede bakteriler ve virüslerle savaşmak için de E vitaminine ihtiyacı vardır. E vitamini kan damarlarının genişlemesine ve damarların içinde kanın pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olur. Hücreler, E vitaminini birbirleriyle etkileşime girmek ve pek çok önemli fonksiyonu yerine getirmek için de kullanmaktadır.

E Vitamini Nelerde Var?

E vitamini almanın en iyi yolu genelde takviyeler değil, yiyecekler olmaktadır. E vitamini bakımından zengin yiyecekler tükettiğiniz zaman herhangi bir eksikliğiniz varsa bunu karşılamanız mümkün olabilir.

Buğday tohumu yağı

20 mg’lık yemek kaşığı kadar buğday tohumu yağında günlük ihtiyacınızın yüzde 135’i kadar E vitamini bulunmaktadır. Bu yağı, diğer yemeklik yağlarının çoğunun yerine kullanabilirsiniz. Bununla birlikte buğday tohumu yağını yüksek sıcaklıklarda pişirmek, vitamin içeriğinin azalmasına neden olabilir. Fındık, badem ve aspir yağında da E vitamini bulunsa da bu yağlardaki E vitamini, buğday tohumu yağında bulunanın dörtte biri kadar olmaktadır.

Badem

Yaklaşık 23 tane bademde 7,3 mg E vitamini bulunmaktadır. Bu ise günlük ihtiyacınızın yarısını karışlamanıza yardımcı olur. Badem yemenin obezite ve kalp hastalığı riskini azaltma da dahil olmak üzere çeşitli sağlık faydalarıyla ilişkili olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır.

Ay çekirdeği

Çekirdeklerin pek çoğu E vitamini bakımından zengin olsa da ay çekirdeği bu konuda ön plana çıkmaktadır. Smoothie, mısır gevreği ya da salataya ekleyeceğiniz 30 g ay çekirdeği, günlük ihtiyacınızın yarısı olan 7,4 mg E vitaminini karşılamaktadır. Ayçiçek yağında ise çekirdeğin tümünde bulunan E vitamininin yalnızca üçte biri olsa da E vitamini bakımından harika bir kaynaktır.

Çam fıstığı

Badem, E vitamini bakımından en zengin kuruyemiş olsa da iki yemek kaşığı çam fıstığı 3 mg E vitamini almanızı sağlayacaktır.

Avokado

Avokado potasyum, omega-3 ve K ile C vitamini gibi besinler bakımından zengin bir kaynaktır. Yarım avokadoda günlük E vitamini ihtiyacınızın yaklaşık yüzde 20’si bulunmaktadır. Mango ve kivide de E vitamini bulunsa da bunlardaki vitamin miktarı, avokadodan biraz daha azdır. Bununla birlikte kuruyemiş alerjiniz varsa bu üç meyve mükemmel seçimler olacaktır.

Fıstık ezmesi

Yer fıstığı ile yer fıstığı ezmesi E vitamini bakımından zengindir. İki yemek kaşığı kadar fıstık ezmesi ile günlük ihtiyacınızın yüzde 18’ini karşılayabilirsiniz. Yer fıstığından en iyi şekilde faydalanmak için ek koruyucular ya da şeker bulundurmayan ürünler alın ya da evde kendi fıstık ezmenizi yapın.

Balık

Balık, hem fiziksel hem de bilişsel sağlık bakımından temel besinler olan omega-3 yağ asitleri bakımından mükemmel bir kaynaktır. Araştırmalara göre E vitamini kendi başına sağladığı faydaların yanı sıra vücutta omega-3’ün etkilerini korumaya ve desteklemeye de yardımcı olabilir. E vitamini bakımından zengin balıklar arasında bir dilimde 4 mg olmak üzere Atlantik somonu ile bir dilimde 2 mg olmak üzere gökkuşağı alabalığı yer almaktadır.

Kırmızı dolmalık biber

Tatlı biberler, çeşitli besinlere sahiptir. Araştırmalar, kırmızı dolmalık biberin vitamin ve mineral bakımından özellikle güçlü olduğunu göstermektedir. Orta büyüklükte bir çiğ biberde yaklaşık olarak 2 mg E vitamini bulunmakla birlikte biber pişirildiği zaman bu miktar yarı yarıya azalmaktadır.

E Vitamini Faydaları

Bir antioksidan olarak E vitamini genellikle yıllar içinde oksidatif stres nedeniyle hücrelerde meydana gelen hasar ile savaşmasıyla ünlüdür. Bu nedenle E vitamininin yaşlanmayla ilişkili olarak ortaya çıkan kalp hastalıkları, diyabet, Alzheimer hastalığı ve kanser gibi sağlık sorunlarını yavaşlatabildiği ya da önleyebildiği düşünülmektedir. E vitamininin aynı zamanda cilt üzerine uygulandığında da yaşlanma sürecini yaşlandırdığı düşünülmektedir.

E vitamininin sağlık üzerinde sağladığı bazı faydalar şu şekilde olmaktadır:

Gebelik komplikasyonları

E vitamini, kan basıncının aniden yükselmesi sonucu ortaya çıkan bir komplikasyon olan preeklampsi riskinin azaltılması amacıyla gebeliğin son dönemlerinde doktorlar tarafından reçete edilmektedir. Bununla birlikte E vitamininin bu konuda fayda sağladığını gösteren kanıtlar bulunmamaktadır.

Sinir sistemi hastalıkları

E vitamini, beyin ve vücuttaki sinir hücreleri arasındaki elektrik sinyali iletimine yardımcı olmaktadır. Bu nedenle E vitaminin Alzheimer hastalığı ve epilepsi gibi sinir sistemi hastalıklarının tedavisine yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

Bazı araştırmalar, Alzheimer hastası olan hastalarda hafıza kaybını önleme konusunda E vitamininin fayda sağladığını gösterse de hastalığın ilerlemesini ya da belirtilerin düzelmesini engellediğini gösteren kanıtlar bulunmamaktadır.

E vitamini takviyelerinin faydalı olabileceği sorunlar arasında şiddetli E vitamini eksikliği sonucu ortaya çıkan ataksi gösterilebilir. Ataksinin tedavisinde E vitamini takviyeleri standart olarak yer almaktadır.

Göz hastalıkları

E vitamini, göz sağlığı açısından çok önemlidir ve retina, kornea ve uveanın (gözün pigment bulunan kısmı) kendi kendisini onarmasına yardımcı olur. E vitamini takviyelerinin yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan katarakt riskini azaltmasıyla ilişkili olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Bununla birlikte aşırı miktarda E vitamini almak, retinis pigmentosa hastalarının görme kaybını hızlandırabilmektedir.

Karaciğer rahatsızlıkları

E vitamini, karaciğer rahatsızlıklarını tedavi edemese ya da önleyemese de ilerlemelerini yavaşlatmaya yardımcı olabilmektedir. E vitamini, kronik hepatit B türlerinin bazılarının tedavisinde de yardımcı olabilmektedir.

Kalp hastalıkları ve kanser

E vitaminin kalp hastalıklarını ya da kanseri azaltabileceğine dair düşünceler olsa da bunlar genellikle kanıtlanmamıştır. Bununla birlikte sağlıklı bir beslenme düzeninin bir parçası olarak yeteri kadar E vitamini almanın, kalp krizi ya da kalp rahatsızlıklarından ölme riskini azaltması mümkün olabilir. Kanserle ilişkili olarak ise çoğu araştırma E vitamininin kanser konusunda faydası olmadığını ve hatta bazı durumlarda zararlı olabileceğini göstermektedir.

E Vitamini Cilde Faydaları

E vitaminin cilde sağladığı faydalar şu şekilde olmaktadır:

Lipid bariyerini korur: E vitamini, cildinizdeki lipidlerin korunmasını sağlar. Bu da cildinizin koruyucu tabakasının bozulmamış kalmasını sağlar. Cilt bariyerinin bozulmamış olması ise cildin nemini kaybetmesine ve kurumasına yol açan ufak çatlakların kapanmasına yardımcı olabilir.

Cildin nemli kalmasını sağlar: E vitamini, cilt hücrelerinizdeki nemin daha uzun süre kalmasını sağlar.

Cildi iyileştirir: E vitamininin en önemli faydası, yanık ve yaraları yaklaşık yüzde 50 daha hızlı bir şekilde iyileştirmeye yardımcı olmasıdır. E vitamini, ansitoksidandır ve ciltteki güneş yanıklarını ve her türlü tahriş ve yaralanmaları iyileştirir. Ayrıca cildin nem tutma kapasitesini arttırır. Aynı şekilde yaşlanma karşıtı kapasitesini de arttırır.

Antioksidan görevi görür: E vitamini, antioksidan olması sayesinde zararlı serbest radikalleri geçersiz hale getirir ve yağ oksidasyonunu azaltarak siyah noktaları önler. Gözeneklerde sertleşen ve kapalı kalan yağ, oksidasyon nedeniyle koyu renkli olur ve E vitamini bu sürecin yavaşlatılması konusunda yardımcı olabilir.

Cildi pürüzsüzleştirir: E vitamini içeren ürünler, çevresel faktörlere maruz kalan cildin iyileşmesini sağlar. Bu ürünler, kirlilik ve güneş hasarı nedeniyle meydana gelen tahriş sonrası cildinizin pürüzsüzleşmesine ve rahatlamasına yardımcı olur.

Güneşten korur: E vitamininin güneşe karşı koruyucu faydaları da bulunmaktadır. C ve E vitaminleri, güneş kreminin altına uygulandıkları zaman yalnızca güneş kremi sürülmesine göre çok daha fazla koruma sağlar.

E Vitamini Eksikliğinde Görülen Hastalıklar

E vitamini pek çok yiyeceğin içinde bulunduğundan dolayı altta yatan bir sağlık sorunu olmadığı sürece E vitamini eksikliği görülmesi nadir bir durumdur.

E vitamini eksikliği olduğunu gösteren belirtiler arasında şunlar bulunmaktadır:

  • Yürümede ya da koordinasyonda zorluk
  • Kas ağrısı ya da zayıflık
  • Görüşte bozukluklar
  • Genel olarak iyi hissetmemek

E vitamini eksikliği, altta yatan bir sağlık sorunu sonucu ortaya çıkmış olabilir. Vücudun yeteri kadar E vitamini alamamasına neden olan bazı hastalıklar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

  • Kronik pankreatit
  • Kolestaz
  • Kistik fibrozis
  • Primer biliyer siroz
  • Crohn hastalığı
  • Kısa bağırsak sendromu

E vitamini eksikliği, bazı durumlarda ataksi olarak bilinen genetik hastalığın sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu rahatsızlık, nörolojik temellidir ve kas kontrolü ile koordinasyonunu etkilemektedir.

Günlük E Vitamini İhtiyacı

E vitaminini takviye olarak kullanacaksınız, günlük 15 mg’ın güvenli ve etkili olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte kişide E vitamini eksikliği varsa günlük dozun 60 ila 75 mg’a kadar yükseltilmesi gerekebilir. Bu dozların üzerinde olan tüm dozlar kısa süreli tedavilerde ve doktor gözlemi altında kullanılmalıdır.

E vitamini takviyeleri genelde yumuşak jel kapsüller halindedir. Piyasada satın alabileceğiniz E vitamini takviyeleri genelde iki türde bulunmaktadır: D alfa tokoferol (doğal) ve DL alfa tokoferol (sentetik). Her ikisi de benzer bir şekilde çalışmakla birlikte DL alfa tokoferol’ün kanda aynı yoğunluğa ulaşması için iki katına ihtiyaç duyulmaktadır.