Bağ kurma, ebeveynler ve bebekleri arasında gelişen yoğun bir bağlanmadır. Bu bağ sayesinde ebeveynler bebeklerine karşı yoğun bir sevgi ve şefkat duyar ve onları korumalarını ve bakımını yapmalarını sağlar. Bağ kurma ile ebeveynler gecenin bir yarısı acıkmış olan bebeklerini beslemek üzere uyanır ve bebeğin geniş bir yelpazeye sahip ağlamalarına karşı dikkatli olurlar.
Bilim insanları bağ kurma hakkında hala pek çok şey öğreniyor. Ebeveynler ve çocukları arasındaki güçlü bağların, bebeğin yakın ilişkileri için ilk modelini oluşturduğu ve güvenlik duygusu ve pozitif benlik saygısı geliştirdiği biliniyor. Ayrıca ebeveynlerin, bebeğin işaretlerine verdikleri tepkiler, çocuğun sosyal ve bilişsel gelişimini etkileyebilmektedir.
Bebek için Bağlanma Neden Önemlidir?
Bağlanma, bebek için çok önemlidir. Doğduktan sonra kukla annelere verilen yeni doğmuş maymunlar üzerinde yapılan araştırmalar, kukla anneler yumuşak malzemelerden yapılmış ve bebeğe gerekli besinler sağlanmış olsalar dahi etkileşime girebilecekleri gerçek anneleri olduklarında bebeklerin daha iyi sosyalleştikleri görülmüştür. Anneleri kukla olan bebek maymunların umutsuzluğa kapılma olasılıklar daha yüksek olmuştur. Bilim insanları, insan bebeklerinde de bağ kurma eksikliği olduğunda benzer sorunlar yaşanabileceğini düşünüyor.
Bebeklerin çoğu hemen bağlanmaya hazırdır. Diğer yandan ebeveynler bu konuda duygu karmaşası yaşayabilir. Bazı ebeveynler bebekleriyle hemen bağ kurarken bazıları içinse bu süre daha uzundur.
Bağ kurma bir süreç olduğu için dakikalar içinde gerçekleşmesi gereken, doğumdan sonra belli bir süre sonra gerçekleşmek zorunda olan bir şey değildir. Ebeveynlerin çoğu için bağ kurma, bebeğe günlük olarak bakma sonucu ortaya çıkar. Bebeğinizin ilk gülümsemesini görene ve aniden sevgi ve neşeyle dolduğunuzu anlayana kadar bunun farkına dahi varmayabilirsiniz.
Bebeklerin Bağlanma Yolları
Yeni bebek sahibi olduysanız, bebeğinizi ve onunla nasıl etkileşim kurabileceğinizi anlamanız biraz zaman alabilir. Bebekler, ten temasına tepki vermeye başladıklarında dokunma, erken dönemde bir dil haline gelir. Dokunma, bebeğinizin sağlıklı bir şekilde gelişmesini ve büyümesini desteklemenin yanı sıra hem siz hem de bebeğiniz için sakinleştirici etkiye sahiptir.
- Göz teması, yakın mesafede anlamlı bir iletişim sağlamaktadır.
- Bebekler hareketli nesneler gözleriyle takip edebilirler.
- Bebeğiniz erken dönemde sizin yüz ifadelerinizi ve jestlerinizi taklit etmeye çalışır.
Bebekler ilk iletişim çabalarında insan seslerini tercih eder ve ses çıkarmayı sever. Genelde yalnızca konuşmalarınızı dinlemekten ve yapılan aktiviteleri ve çevreyi açıklamanızdan keyif alırlar.
Bebekle Bağ Kurmak
Bebeğinizle bağ kurmak, bebek bakmanın en zevkli yönlerinden bir tanesidir. Bağ kurmak için bebeğinizi kucağınıza alabilir ve hafifçe sallayabilir veya sevebilirsiniz. Her iki ebeveyn de bebeğe sık sık dokunur ve onu tutarsa bebek, dokunuşlar arasındaki farkı kısa zamanda öğrenecektir. Aynı zamanda her iki ebeveyn yeni doğan bebeği beslerken bebekle ten teması kurma fırsatını yakalayabilir.
Bebekler, özellikle de erken doğanlar ve tıbbi sorunları olanlar, bebek masajına tepki verecektir. Bebekler yetişkinler kadar güçlü olmadıkları için onlara nazikçe masaj yapmanız gerekir. Bebek masajını denemeden önce konuyla ilgili kitaplara, videolara ve internet sitelerine bakmalı ve doğru bir şekilde yapacağınızdan emin olmalısınız. Ayrıca yaşadığınız yerde bebek masajı kursları olup olmadığını da araştırabilirsiniz.
Emzirme ve biberonla besleme, bağ kurma için doğal zamanlardır. Bebekler, annelerinin kokularına ve dokunuşlarına olduğu gibi ebeveynlerinin, onların ihtiyaçlarına karşı duyarlı olmalarına da tepki verir. Komplikasyon gerçekleşmemiş bir doğumda bakıcılar, doğumdan hemen sonra bebeğin uyanık olduğu dönemleri değerlendirmeye çalışır ve bebeğin beslenmesini ve tutulmasını teşvik eder. Bununla birlikte bunu yapmak her zaman mümkün olmadığı için bebek doğar doğmaz hemen gerçekleşecek temas, gelecekteki bağ kurma için şart değildir.
Evlat edinen ebeveynler, bebekleriyle bağ kurma konusunda endişeler duyabilir. Bununla birlikte evlat edinen bebekler ve ebeveynleri, biyolojik ebeveynler ve bebekler arasındaki bağ kadar iyi bağlar kurabilir.
Baba ile Bağlanma
Günümüzde erkekler geçmişe göre bebekleriyle daha fazla zaman geçiriyor. Babalar, bebekleriyle daha yakın temasta olmak için can atıyor olsalar da bağlanma konusunda annenin emzirme sayesinde bebeğiyle daha erken temasa geçmesi şansına sahip olmadıkları için bağlanma daha farklı bir sürece sahiptir.
Bununla birlikte babaların, çocuklarıyla bağ kurmanın anne gibi olmakla ilgili olmadığını anlamalıdır. Çoğu zaman babalar, bebekleriyle farklı etkinlikler paylaşır. Her iki ebeveyn birbirlerini destekleyip teşvik ettiklerinde büyük fayda görürler.
Babaların bebekleriyle erken dönemde bağ kurma aktiviteleri arasında şunlar yer alabilmektedir:
- Doğuma beraber girmek
- Bebeği besleme; gece yarısı bebeği beslemeye ve altını değiştirmeye kalkan baba, bebeğiyle özel bir bağ geliştirebilir
- Bebeğe bir şeyler okuma ya da şarkı söyleme
- Bebeğe banyo yaptırma
- Bebeğin hareketlerini yapma
- Bebeğin çıkardığı sesleri taklit etme (ilk iletişim çabaları)
- Rutin aktiviteler sırasında kanguru kullanma
- Bebeğin, babanın yüzündeki farklı dokuları hissetmesine izin verme
Destek Sistemi Oluşturma
Elbette etrafınızdaki insanlar destekleyiciyse ve ebeveynlik becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olurlarsa bebeğinizle bağ kurmanız daha kolay olacaktır. Uzmanlar bu yüzden bebeğin doğduktan sonra ebeveynlerle aynı odada kalmasını tavsiye ediyor. Bebeğe bakmak başlarda bunaltıcı olabilse de personellerin sağladığı duygusal destek faydalı olabilir ve ebeveyn olarak yeteneklerinize daha fazla güvenmeye başlayabilirsiniz. Erken doğan bebekler ve ebeveynlerin aynı odada kalması her zaman mümkün olmasa da hastane personeli, bebekle bağ kurma konusunda yardımcı olabilir.
Özellikle emziren anneler için yeni doğmuş bebeğe bakmak çok fazla dikkat ve enerji isteyebilir. Ev işleri, yemek hazırlama ve çamaşır yıkama gibi şeylerle meşgul olmazsanız, bebeğinizle bağ kurmanız daha kolay olacaktır. Babaların günlük işlerde ekstra destek sağlamasının yanı sıra duygusal destek sunması da faydalı olacaktır.
Bebeğinizi eve getirdikten sonraki günlerde ve hatta haftalarda aile üyelerinizden ve arkadaşlarınızdan yardım istemekten çekinmeyin. Ancak bu tarz geçiş dönemlerinde etrafta başkalarının olmasından rahatsız oluyorsanız, bu insanlardan evinize yemek getirmelerini ya da dışarıdaki işleri halletmelerini isteyebilirsiniz.
Ebeveyn-Bebek Bağlanmasını Etkileyen Faktörler
Bağlanma, çeşitli nedenlerden dolayı gecikebilir. Ebeveynler, bebeklerinin duygusal ve fiziksel özelliklerini önceden akıllarında oluşturabilir. Bu yüzden bebeğiniz doğduktan ya da onu evlat edindikten sonra gerçeklik ile aklınızda oluşturduğunuz fikri bağdaştırmak için zaman gerekebilir. Bebeğin yüzü, birincil iletişim aracı olduğundan bağlanma ve bağ kurmada önemli bir rol oynamaktadır.
Hormonlar da bağlanmayı etkileyebilir. Bebek doğduktan sonra ilk saatlerde emzirmek bağ kurmada yardımcı olabilirken annede bu sırada pek çok farklı hormon salgılanabilir. Anneler bazen hormonlarının şiddetli olması ya da doğum sonrası depresyon durumunda bebekleriyle bağ kurmakta zorluk çekerler. Anne yorgunsa ve uzun ve zor bir doğumdan sonra acı çekiyorsa yine bağ kurma gecikebilir.
Bebeğiniz yoğun bakımda zaman geçirirse başlarda onunla bir araya gelemeyebilirsiniz. Ancak bebeğinizle bağ kurmanız yine de önemlidir. Hastane personelleri bu konuda size yardımcı olacaktır. Bu arada bebeğinizi izleyerek, ona dokunarak ve onunla konuşarak da birlikte zaman geçirebilirsiniz. Bu sayede bebeğiniz yakın zamanda sizi tanıyacak ve sesinize ve dokunuşlarınıza tepki verecektir.
Hemşireler, bebeğinizi yıkamayı ve beslemeyi öğrenmenize yardımcı olacaktır. Sütünüzü sağıp veriyorsanız, hastane personeli bebeğinizle eve gitmeden önce emzirmeye geçmenize yardımcı olabilir. Bazı yoğun bakım üniteleri ise bebeği eve götürmeden önce annenin odasına aldırma imkanı sunar.
Bağlanma Sorunları
Bebeğiniz ile aranızda bağ hissedemiyorsanız, doktorunuzu ziyaret ettiğinizde bu konuyu danışabilirsiniz. Doğum sonrası depresyon yaşıyor olabilirsiniz. Aynı zamanda bebeğin önemli ve beklenmedik sağlık sorunları olması durumunda da bağlanma gecikebilir. Bağlanma sorunu yalnızca yeni doğmuş bebeğiniz nedeniyle kendinizi yorgun ve bunalmış hissetmeniz de olabilir.
Sorun ne olursa olsun, erken tespit edilmesi önemlidir. Sağlık uzmanları bu konuları ele almaya alışkın oldukları için bebeğinizle bağ kurma konusunda yardımcı olacaklardır.
Diğer yeni ebeveynlerle deneyimlerinizi paylaşmanız da faydalı olabilir. Bunun için yeni doğmuş bebekleri olan ebeveynler için sınıflar olup olmadığını araştırabilirsiniz.
Bağlanma zaman alan karmaşık ve kişisel bir deneyimdir. Sihirli bir formülü yoktur ve zorlamayla olmaz. Temel ihtiyaçları karşılanan bebek, ebeveyniyle olan bağı başlarsa kuvvetli değilse bundan acı çekmeyecektir. Bebeğinizle kendinizi daha rahat hissetmeye başladıkça ve yeni rutininiz daha tatmin edilebilir oldukça bebeğinizi büyütmenin muhteşem yönleri konusunda kendinizi daha güvende hissedeceksiniz.
Kaynak: https://kidshealth.org/en/parents/bonding.html#catlearning
