Empati, bir kişinin kendisini karşısındaki insanın konumda düşünmesi ve bu bakış açısıyla davranmasıdır. O kişinin duygu ve düşüncelerini, yerine koyma yöntemi ile daha iyi anlayabilir. Bu sayede de daha anlayışlı davranılması söz konusu olabilir. Empati, iletişimin gerçekleşmesinde en önemli temel duygulardan biridir.
Empati neden çok önemli?
Empati sahibi olmak; daha iyi ilişkiler kurmaya destek olurken, dünyayı daha zengin bir bakış açısıyla görmeye de yardımcı olmaktadır. Başkalarının neyi, neden yaptığını anlamayı sağlayan empati, cesaret duygusunu da tetiklemektedir. Örnek olarak; 11-12 yaşları arasındaki 900 çocuğun katıldığı bir bilimsel araştırmada; empati düzeyi yüksek olan çocukların, başka birine yöneltilen zorba davranışa karşı harekete geçme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiş. Empatinin gelişmesinde de ailenin rolü elbette ki oldukça büyük. Bencil olmamak, karşısındaki insanı düşünebilmek ve kendini onun yerine koymak, çocukluktan gelen bir eş duyum.
Michigan Üniversite’sinde yapılan bir araştırmaya göre; üniversite öğrencilerinin empati düzeylerinin son 10 yılda oldukça azaldığı belirtilmiştir. Gene aynı dönem yapılan bir bilimsel çalışmaya göre; San Diego State University’de yapılan araştırmada, öğrencilerin narsisizm düzeylerinde de önemli bir artış olduğunu ortaya koymuştur. Günümüzde empati seviyesindeki bu düşüş elbette ki sosyal medya sebebiyle bu denli ortaya çıkıyor. Kitap okuma oranlarındaki düşüş sebebiyle de empati oranı gittikçe azalıyor. Yapılan araştırmalarda yalnızca zevk için edebi eser okuya kişilerin oranında %50 oranında bir azalma tespit edilmiş.
Kitap okumayla empati arasında güçlü bir ilişki var!
Raymond A. Mar’ın, Toronto’da York Üniversitesi’nde yürüttüğü bir bilimsel çalışmaya göre; okul öncesi çağdaki çocukların okuduğu hikaye sayısının başkalarının duygularını anlayabilme yeteneğini belirlediği ifade edilmiştir.
Çocuklarda empati duygusunu geliştirmek için neler yapabiliriz?
Bebeklerle etkileşime geçen çocukların sosyal becerileri ve empati duyguları da kuvvetlenmektedir. Bu sebeple de kardeşi olan çocukların empati konusunda gelişmesini sağlamak daha kolay olmaktadır. Bunun dışında şayet kardeşi yoksa, empati sorumluluğu için hayvan beslemesine izin vermek ve sorumluluklarının farkında olmasını sağlamak da çocuklarda empati duygusunu geliştiriyor.
Klişelerden uzun durun!
Kız ya da erkek çocuğunuz varsa, yalnızca cinsiyeti sebebiyle oyuncak seçimi yapmamalısınız. Erkek çocuğunuz varsa yalnızca araba gibi oyuncaklar almamalısınız. Bebek almaktan da çekinmemelisiniz. Çocuk, bir yetişkininin de model teşkil ettiği bir ortamda oyuncak bebekle oynayarak; bebeği giydirme, besleme, ona bakma gibi duygusal gelişim sağlayacak davranışları sergileyerek, empati duygusunu geliştirebilir. Kız çocuklarına da araba ya da farklı oyuncaklar almak, dünyaya olan bakış açısının gelişmesini sağlayacak ve karşı cins hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlayacaktır.
Oyun oynamak, çocukların hayal güçlerini devreye sokarak farklı kişiliklere bürünmeleri, problem çözmeleri, duygularla baş etme mekanizmalarını test etmeleri, başkalarının bakış açılarından bakmalarına ortam yaratmaktadır. Bu sebeple de oyun oynamak, empati geliştirmede kritik rol oynar. Bunun dışında oyun oynarken çocuklar paylaşmayı, sırayla hareket etmeyi, işbirliğini de öğrenmektedir.
Çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmak, empati duygularının gelişmesine yardım edecektir. Hikaye kitapları okuyan çocukların, empati duygularının daha çok geliştiği tespit edilmiştir. Örnek olarak; çocuğunuzla birlikte resimli kitaplar okuyup, karakterlerin beden dilini, yüz ifadelerini, duygularını birlikte çözümlemek, bu aşamada oldukça faydalı olacaktır. Kitabı okurken ara ara, çocuğun kendisini kahramanın yerine koymasını da isteyebilirsiniz. Örnek olarak, sen olsaydın, nasıl yapardın? Gibi sorularla empati duygusunun gelişmesine destek olabilirsiniz. Çocuğunuzun farklı durumları da anlaması ve bilmesi için artık oynamadığı ya da giymediği giysileri, ihtiyaç sahibi kişilere göndermesine yardımcı olabilirsiniz. Beraber huzurevini ziyaret edebilir ya da birlikte işaret dili öğrenebilirsiniz.
