“Sigara, sağlığa zararlıdır” sözü artık bir özdeyiş halini almıştır. En küçüğümüzden en büyüğümüze herkes bu sözü ezbere bilir. Ancak buna rağmen özellikle ülkemizde genç, yaşlı, kadın, erkek, hatta çocuklarda bile sigara kullanımı yaygın. Sigaranın vücutta hangi olumsuzluklara, sağlığımızda nasıl zararlara yol açtığı üzerine çok fazla söz söylemek mümkün. Ancak sigara özellikle hamilelik ve emzirme dönemlerinde hem anne adayına hem de bebeğe çok ciddi zararlar vermekte, bu bakımdan kadın doğum uzmanları, bebek doktorları ve aslında tüm doktorlar tarafından sigara kullanılmamasının altı çizilmektedir. Bu bağlamda emzirme döneminde annenin içtiği sigara süte geçer mi, sigara içen annelerin bebekleri bu durumdan nasıl etkilenir gibi soruların yanıtları özellikle merak ediliyor.

Sigarada bulunan zararlı maddeler anne sütüne de nüfus ediyor mu?

Sigara nefes yoluyla alındığından, sigara içen kişilerin tüm organlarına, hücrelerine sigaradaki zararlı maddeler ulaşıyor. Annenin hem genel sağlığı hem de özellikle solunum sistemi, akciğerleri sigaranın olumsuz etkilerinden zarar görüyor. Bu bağlamda en basit haliyle düşündüğümüzde kaliteli nefes alamayan annenin kaliteli ve yeterli miktarda süte sahip olması da çok mümkün görünmüyor. Hatta sigara kullanan annelerin sütlerinin kullanmayanlara göre daha kısa sürede tükendiği, bebeği doyurmaya yetmediği de biliniyor. Sigaranın içerdiği zararlı maddeler, anne sütünün kalitesini de olumsuz etkilediği için bebek çok daha erken bir dönemde emmeyi bırakır, sigara içen anneler bebek ilk 6 ayı doldurmadan ek gıdaya geçmek durumunda kalırlar.

Ancak sigaradaki zararlı maddelerin anne sütüne geçip geçmediği sorunsalında ise, anne kendisi sigara içmese bile, sigara içilen bir ortamda bulunduğunda bile zararlı maddeler anne sütüne geçmekte, sütün kalitesini düşürmektedir.

Hatta hamilelik döneminde sigara kullanan anne adaylarının bebeklerinin nikotin bağımlısı olarak dünyaya geldiği, bu maddeye maruz kalmadığında da yoksunluk çektiği bilinmektedir.

Emzirme döneminde sigara içmenin zararları

  • Sigara, anne sütünün kalitesini azaltır.
  • Anne sütünün miktarı azalır.
  • Annenin genel sağlık durumu olumsuz etkilendiği için bebek de olumsuz etkilenir.
  • Sigara içen annelerde sigaranın içindeki zararlı kimyasallar bebeğe geçer.
  • Anne sütünün içindeki vitamin, mineral ve faydalı bileşenler azalır.
  • Sigara içen annelerin sütlerinin besin değeri azalır.
  • Sigara, annenin iştahını kestiği için, anne yeterli beslenemez, bebek de ihtiyaç duyduğu sütü alamaz.
  • Bebekte başta solunum yolları olmak üzere pek çok sorun ortaya çıkar.
  • Bebekte zihinsel, fiziksel gelişim daha yavaş olur.
  • Bebek alması gereken oranda kilo alamaz, bebeğin boyu yeterince uzamaz.
  • Bebek, daha sık hastalanır.
  • Bu konuda çok net bir bilimsel veri olmasa da, emzirme döneminde annesi sigara içen bebeklerin büyüdüğünde sigara bağımlısı olma ihtimalinin daha yüksek olduğu düşünülmekte.

Emzirme döneminde sigara kullanan annelerin bebeklerinde görülmesi muhtemel sorunlar

  • Huzursuzluk ve sebepsiz ağlama nöbetleri,
  • Sık sık kusma, ishal,
  • Uykusuzluk, deliksiz uyuyamama,
  • Bir türlü geçmek bilmeyen gaz sancısı,
  • Sütün tadının değişmesi, bozulması dolayısıyla bebeklerin emmeyi reddetmesi, erken dönemde sütten kesilmesi ve daha pek çok sorun sigara kullanan annelerin bebeklerinde görülebilir.

Emzirme döneminde sigara içmeye devam eden annelere tavsiyeler

Hamilelik ve emzirme döneminde sigaranın anneye ve bebeğe zararlı olduğunun altını çizdik. Ancak sebep her ne olursa olsun emzirme döneminde sigarayı bırakamayanların da “madem sigara içerken emzirmek zararlı, o zaman ben bebeği emzirmeyeyim” diye düşünerek bebeği mama ve ek gıdalarla beslemeye yönelmesi çok yanlış bir tutum olacaktır. Zira eğer emzirme döneminde sigarayı bırakabilmek hiç mümkün olamıyorsa, günlük içilen sigara sayısını azaltmak en doğrusu olacaktır. Örneğin günde 10 tane sigara içen kişi günlük 5 sigaraya düşürürse hem göreceği zarar hem de bebeği etkileme oranı azalacaktır.

Aynı bağlamda içilen bir tane sigaranın anne sütündeki olumsuz etkisinin 3 saat içinde yarıya düşebildiği bir gerçektir. Bu açıdan anne hem içtiği sigara sayısını yarıya düşürür hem de öncelikle tam olarak doyuncaya kadar bebeğini emzirir ve ardından sigarasını içerse bebeğin göreceği zarar bir tık da olsa azalacaktır. Zira bebek tam olarak doyduğunda bir süre boyunca süt istemeyecek ve o süre içinde de sütteki zararlı madde de azalacaktır. Bu bakımdan sigara içtikten sonraki ilk 2 saat içinde annelerin bebeğini emzirmemesini öneriyoruz.

Bebeğin pasif içici olmaması çok önemlidir!

Emzirme döneminde ya da sonrasında annenin sigara içmiyor olması bebek için en sağlıklı ve doğru olan durumdur. Ancak en az bunun kadar önemli bir durum da bebeğin yanında hiç kimsenin sigara içmemesi, sigara içilen ortamlarda bebeğin bulundurulmamasıdır. Zira sigara dumanına maruz kalan bebekler, başta solunum yolları hastalıkları olmak üzere sayısız rahatsızlıkla karşı karşıya gelmekteler. Özellikle de pasif içiciliğin bebeklerin akciğerlerine verdiği zararın, hasarın bir telafisi bulunmuyor.

Özellikle de bebeğini emzirirken aynı anda da sigara içen annelerin bebeklerinin sağlıklı olma gibi bir şansları yok. Zira bebek hem annenin içtiği sigaranın dumanına maruz kalıyor, o havayı soluyor hem de sigaranın içindeki zararlı maddeler anne sütüyle birlikte direkt olarak bebeğe geçiyordur. Özellikle bu şekilde bir sigara kullanımından uzak durulmalıdır. Bu bağlamda;

  • Bebeğin bulunduğu ya da sonradan da olsa bulunacağı ortamlarda asla sigara içilmemelidir.
  • Bebeğin sonradan getirileceği ortamlarda sigara içildiyse ortam kesinlikle çok iyi havalandırılmalıdır.
  • Anne, baba ya da bir aile bireyi sigara kullanıyorsa evin her hangi bir yerinde, kapalı ortamda değil, bahçe, balkon gibi açık ortamlarda sigara kullanmalıdır.

Emzirme döneminde sigara kullanan annelerin bebeklerinde ya da pasif içici olan bebeklerde görülmesi muhtemel sorunlar

  • Astım, bronşit, zatürre gibi solunum yolları hastalıkları,
  • Akciğer sorunları,
  • Kalp ve damar hastalıkları,
  • Ani bebek ölümleri görülebilir.

Sigara kullanan annelerin emzirmeyi bırakması yanlış olur!

Hamilelik ve emzirme dönemlerinde sigara kullanımının hem anne hem de bebeğe zararlı olduğundan bahsettik. Ancak bir annenin sigarayı bırakmak istememesi ya da bırakmayı başaramaması dolayısıyla bebeğine süt vermekten vazgeçmesi ise çok büyük bir hata olacaktır. Sigara içen annelerin sütlerinin tadı her ne kadar değişiyor olsa da, bebeğe sağladığı faydalar azalıyor olsa da anne sütü mucizevi düzeyde olumlu etkileri olan bir besindir. İlk 6 aylık süre içinde anne sütünden daha yararlı her hangi bir besin yoktur. Bu bakımdan bebeğin sağlığını değil de sigarayı tercih etmek, bebeği mamalarla beslemek bebek için kötülük olacaktır. Eğer anne, emzirme döneminde sigarayı bırakamıyorsa mümkün olduğunca azaltmayı denemeli ve tıbbi bir gerekçe olmadığı sürece bebeği emzirmekten vazgeçmemelidir. Zira anne sütünün en az kaliteli hali bile hazır mamalardan çok daha değerli bir içeriğe sahiptir.