Çoğu insan bir sorun ortaya çıkana kadar safra kesesine pek dikkat göstermez. Ancak bir problem olduğunda, bu hayli acı verici olabilir ve hemen eyleme geçmek gerekir.

Safra kesesi karaciğerin hemen altında, karın bölgesinin üst sağ kısmında bulunan 10 santimetre uzunluğunda bir organ.

Karaciğer tarafından yağları sindirmek ve bedenin yağda çözünebilen vitamin ve besinleri emebilmesi için üretilen safrayı depolar.

Sağlıklı bir safra kesesinde süreçler ağrısız şekilde devam eder. Ancak safra kesesi doğru şekilde çalışmadığında veya safra yolları tıkandığında, ciddi bir ağrı ve rahatsızlık verir.

Yaygın Sorunlar

Bazı yaygın safra kesesi sorunları şöyle:

Safra Taşları

Safta taşları boyutları değişken katı kolesterol veya pigment kütleleridir.Bu taşlar, yüksek düzeyde yağ ve safranın kristal oluşturmaları ile ortaya çıkarlar. Bu kristaller zamanla birleşebilir ve taşa dönüşürler.
Taşlar bir kum tanesi kadar küçük olabilecekleri gibi golf topu kadar büyük de olabilirler. Belirti verebilir de vermeyebilir de.

Yaygın Safra Kanalı Taşları

Safra, safra kesesinden küçük tüpler vasıtasıyla taşınır ve safra kanalında depolanır. Oradan ince bağırsaklara ilerler. Bazen safra taşları bu safra kanalını tıkayabilirler.

Daha yaygın olarak, bu taşlar yaşamlarına safra kesesinde başlarlar ve daha sonra safra kanalına giderler.
Eğer taş kanalın kendisinde oluşuyorsa buna birincil taş, önceden kesede oluşup ilerlerse ikincil taş adı verilir. Birincil taşlar daha az yaygındırlar ancak enfeksiyon yaratma ihtimalleri daha yüksektir.

Safra Kesesi Kanseri

Safra kesesi taşı çok nadirdir, her sene sadece 4000 ABD vatandaşında görülmektedir. Ancak ortaya çıkarsa vücudun diğer kısımlarına geçebilir.

Safra taşlarının risk faktörleri arasında porselen safra kesesi, kadın olmak, obezite ve ilerleyen yaş bulunmakta.

Safra Kesesi İnflamasyonu

Safra kesesi inflamasyonu safranın keseden çıkamaması sonucunda ortaya çıkar. Safra taşları safranın geçtiği kanalları tıkadığı zaman sıklıkla ortaya çıkar. Tekrar eden akut nöbetler sonucunda kronik hale gelebilir.

Safra kanalı bloke olduğunda safra birikir. Bu fazla safra, safra kesesini rahatsız eder ve şişkinlik ile enfeksiyon ortaya çıkar.

Zaman içinde safra kesesi hasar görür ve tam olarak işlev gösteremez.

Safra Kesesinin Delinmesi

Eğer safra taşları uzun süre tedavi edilmezlerse, safra kesesi delikleri ortaya çıkar. Safra kesesi duvarında oluşan yarıklar enfeksiyonun vücudun diğer kısımlarına geçmesine sebep olarak yaygın bir enfeksiyona sebep olurlar.

Safra Kanalı Enfeksiyonu

Eğer safra kanalı tıkanırsa, bu da enfeksiyona sebep olabilir. Erken keşfedilirse tedavi edilebilir ancak gözden kaçarsa hayatı tehdit eden bir enfeksiyona dönüşebilir.

Safra Kesesi Disfonksiyonu veya Kronik Safra Kesesi Hastalığı

Safra kesesi nöbetlerinin tekrar etmesi safra kesesine kalıcı hasar verebilir. Bu da kesenin yaralanmasına sebep olur.
Bu durumda belirtileri tespit etmek zorlaşır. Belirtiler arasında karında doluluk hissi, hazımsızlık, artan gaz ve ishal bulunabilir.

Safra Kesesinin İnce Bağırsağı Tıkaması

Bu nadir bir rahatsızlık ancak ölümcül olabilir. Safra taşları ince bağırsaklara geçerse ve onu tıkarsa, tıkanmanın açılması için acil bir ameliyat gerekebilir.

Safra Kesesi Apsesi

Bazen safra kesesi taşı problemi olanlarda safra kesesinde iltihap gelişir. Bu durum karında ciddi bir ağrı yaratır ve tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Diyabet hastaları, bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar ve obezite olanlar bu komplikasyonda daha yüksek riske sahipler.

Porselen Safra Kesesi

Porselen safra kesesi, zaman içerisinde kesenin kas duvarlarında kalsiyum birikimi sonucu oluşur. Bu da onları sertleştirir, kesenin fonksiyonlarını sınırlandırır ve safra kesesi kanseri riskini arttırır.

Safra Kesesi Polipleri

Polipler genelde iyi huylu oluşumlardır ve genelde bir soruna veya belirtiye sebep olmazlar. Ancak büyük boyutlarda olanların alınmaları gerekir.

Belirtiler

Safra kesesi problemlerinin genel belirtileri şöyle:

Karnın orta veya sağ üst kısmında ağrı: Çoğu zaman, safra kesesi ağrısı gelir ve gider. Ancak kese ağrıları şiddetli, düzenli veya düzensiz olabilir. Safra kesesi ağrısı genelde göğüs ve sırtta da ağrılara sebep olur.

Bulantı ve kusma: Tüm safra kesesi problemleri bulantı ve kusmaya sebep olabilirler. Uzun vadeli safra kesesi hastalıkları ve bozuklukları bulantıya sebep olan uzun vadeli sindirim problemlerine sebep olabilirler.

Ateş veya titreme: Bu vücudun enfeksiyon sinyalidir. Diğer safra kesesi belirtilerinin yanında ateş ve titreyerek üşüme, enfeksiyona işaret edebilir.

Bağırsak hareketlerinde değişim: Safra kesesi sorunları genelde bağırsak davranışlarını değiştirir. Düzenli, açıklanamayan ishal kronik safra kesesi hastalığının bir işareti olabilir. Açık renkli veya beyaz dışkı safra kanalındaki problemlere işaret eder.

İdrarda değişim: Safra kesesi problemleri yaşayanların idrarı normalden daha koyu renk olabilir.

Sarılık: Safra sıvısı bağırsaklara ulaşamadığında sarılık ortaya çıkabilir. Bu sorun genelde karaciğerdeki bir sorun ya da safra kanalındaki tıkanmadan kaynaklanır.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Safra kesesi belirtilerine sahip olan herkes tıbbi yardım almalı. Orta düzeyde kendi kendine geçen bir ağrının aciliyeti yoktur ancak bu tip ağrılara sahip olanların bir ara doktorlarıyla görüşmek üzere randevu almaları önerilir.

Eğer belirtiler çok ciddiyse ve şunlar mevcutsa hemen doktora ulaşmalı:

• 5 saat içinde geçmeyen sağ üst karın ağrısı
• Ateş, kusma ve bulantı
• İdrar ve bağırsak hareketlerinde değişim

Bu belirtilerin kombinasyonu ciddi bir enfeksiyon veya inflamasyon işaretidir.

Safra Kesesi Diyeti

Geçmişte düşük yağlı beslenmenin safra taşların tedavisi veya en azından önlenmesinde etkili olabileceği düşünülüyordu.

Ancak son zamanlardaki yeni kanıtlardan dolayı bu düşünce kenara itildi. Yeni kanıtlar çok hızlı şekilde çok fazla kilo vermenin safra taşlarının boyunu büyütebildiğini gösteriyor.

Dengeli bir beslenme safra taşlarını tedavi etmeyecektir ancak genel sağlığın korunmasına yardımcı olacaktır ve bu da safra taşlarının ağrılarının kontrol altına alınmasını sağlayabilir.

Ulusal Diyabet, Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü şunları öneriyor:

• fasulye, nohut, meyve, tam tahıllar ve sebzeler gibi yüksek lifli gıdalar tüketmek
• şeker alımını ve karbonhidratları azaltmak
• sağlığa iyi gelen yağları tüketmek, örneğin balık yağı ve zeytinyağı

Tanı

Eğer doktor hastada safra kesesi sorunlarından şüphelenirse, muhtemelen şunları uygulayacaktır:

• Safra kesesinin görüntülenmesi: Ultrason veya bilgisayarlı tomografi yöntemleriyle safra kesesi görüntülenebilir. Böylece taşlar kontrol edileceklerdir.
• Safra kanalı incelemesi için testler: Bu testler, taşların kanallarda tıkanma yaratıp yaratmadığını görmek için boyayla yapılırlar. MRI, HIDA taramaları ve ERCP uygulanabilir.
• Kan testleri: Doktorlar kan testleri ile enfeksiyon, inflamasyon işaretlerine göz atarlar.

Tedavi

Safra taşları tedavi edilebilir durumdalar. Bu taşlar belirti vermiyorlarsa hemen tedavileri gerekmez ancak gelecekteki safra kesesi problemlerinin bir işareti olurlar. Ancak belirti veren ve enfeksiyon oluşturan safra problemlerinin hemen tedavi edilmeleri gerekir.

Tedavi seçeneklneri arasında safra kesesinin ameliyatla alınması, taşların kırılması için ilaç verilmesi ve enfeksiyonlar için antibiyotikler bulunuyor.

California San Francisco Üniversitesine göre, safra kesesi çıkarma ameliyatı en yaygın yapılan ameliyatlar arasında.

Laparoskopik safra kesesi alımı en yaygın yöntem. Bu prosedürde cerrah ufak bir video kameraya sahip olan bir tüpü karın içerisine sokar ve kamera ile bedenin içerisinden anlık görüntü alınır.

Monitörde görüntüleri büyük şekilde gören cerrah, safra kesesini dikkatli şekilde alır. Pek çok safra kesesi alınması işlemi bu şekilde yapılıyor. Bu tip ameliyatların büyük kısmında hastalar aynı gün eve gidebiliyorlar.

Bazı kişilerde ise açık ameliyat gerekli olabilir. Açık ameliyat sırasında safra kesesini almak için 10-12 cm genişliğinde bir karın kesiği atılır.

Bu operasyonlar genellikle safra kesesinin fazla enfeksiyon veya inflamasyondan dolayı laparoskopik şekilde alınamaması halinde uygulanırlar. Sonrasında 1 hafta kadar hastanede kalmak gerekebilir. Eğer hasta, ameliyatı tolere edemeyecek düzeyde hastaysa, safra kesesi ciltten sokulan bir tüp vasıtasıyla çekilebilir.

Önleme

Safra kesesi problemleri tamamen önlenebilir olmasalar da, hastalar taş geliştirme ve diğer enfeksiyon risklerinin azaltılabilmesi için adım atabilirler.

Şu bireylerde risk her zaman daha fazla:

• kadınlar
• yaşı 40’tan ilerde olanlar
• ailesinde safra kesesi problemi olanlar
• yerli ve meksikalı amerikalılar
• obezitesi olanlar

Eğer riski yüksek grupta yer alıyorsanız, şunlardan kaçınmalısınız:

• hızlı kilo verme
• kalorisi yüksek ancak düşük lifli beslenme
• fazla kilo alımı

Sonuç Olarak

Safra kesesi problemlerini çözmek genelde çok zor değil. Safra kesesinin alınması veya enfeksiyonun tedavi edilmesi sonrasında uzun vadeli komplikasyonlar pek olası değil. Safra kesesi olmayanlar da iyileştikten sonra normal, sağlıklı bir şekilde yaşamlarına devam edebilirler.