Epilepsi Vakfı’na göre epilepsi, dünyada en yaygın karşılaşılan dördüncü nörolojik bozukluk durumunda. Tüm yaşlardan ve kültürlerden insanları etkileyen rahatsızlık, küresel çapta 65 milyon kişide görülüyor.

Epilepsi aslında sadece tek bir rahatsızlığı ifade etmiyor ve benzer semptomları paylaşan bir nörolojik bozukluk spektrumu olduğu da söylenebilir. Nöbetler epilepsinin temel işaretlerinden en önemlisi ve beyin hücrelerinin birbiriyle olan iletişimindeki ani değişimden kaynaklanıyorlar. Bu iletişim değişimi sıradışı sinyallerin üretimine sebep oluyor ve duyularda, davranışlarda, motor hareketlerde ve bilinçte geçici değişimlere sebep oluyorlar.

Epilepsi krizlerinin sebepleri konusunda pek çok bilinmeyen nokta olsa da, tetikleyici unsurların çevresel etkiler, beyin hasarı, genetik yapı gibi unsurlar oldukları belirtiliyor. Epilepsi tedavisi her zaman semptomların şiddeti ve bireylerin farklı tedavilere verdikleri yanıtlar ile belirleniyor. Pek çok vakada epilepsi semptomları nöbet karşıtı ilaçlar ve hayat tarzındaki değişimler ile yönetiliyor.

Epilepsi ve Nöbetlerinin Temel İşaretleri ve Semptomları

Epilepsi sadece farklı tiplerde nöbetlere sebep olmaz, aynı zamanda bunların oluşum frekansları da farklıdır ve bazen diğer sağlık problemlerinin riskini de arttırabilirler. Nöbetler sırasında genellikle bilinç kaybı yaşanır, ruh hali değişir ve duyguları yönetmek zorlaşır, motor fonksiyonlar ve kas kontrolü kaybolur, titreme gibi belirtiler ortaya çıkar. Bu durum bazen düşmelere, yaralanmalara, kazalara, duygusal değişimlere, hamilelik problemlerine ve diğer ikincil problemlere sebep olur.

Nöbetlerin başlangıcı, süreci ve bitişi mevcuttur ve her aşamada farklı işaret ve semptomlar ortaya çıkar. Her hastada nöbetler farklı bir deneyim yaşatabilir.

Nöbetin başlayacağına dair işaretler şu şekilde olmaktadırlar:

• Duygu ve hislerde sıradışı değişimler, dejavu yaşanması
• Garip sesler, tatlar ve görüler gibi duyu değişimleri oluşması
• Görüş kaybı
• Kaygılı hisler
• Sersemlik hissetme
• Baş ağrıları
• Mide bulantısı

Başlamış ve devam eden bir nöbetin işaretleri ise şu şekilde:

• Bilinç kaybı, kafa karışıklığı, unutkanlık ve hafızada boşluklar
• Garip sesler, kokular ve görüler alma
• Görüş kaybı ve parlak ışıklar görme
• Halüsinasyonlar
• Elektrik şoku benzeri karıncalanmalar
• Ruh hali değişimleri, panik, kalp atışı
• Konuşma ve yutkunma zorlukları
• Kas tonusundaki hareketsizlikler, titremeler
• Ellerin, dudakların, gözlerin ve diğer kasların tekrarlayan hareketleri
• Dışkı veya idrarı kaçırma
• Artan terleme
• Cilt renginde beyazlama
• Normal nefes almakta zorlanma

Nöbet sonrasında ortaya çıkan belirtiler ise şu şekildeler:

• Uykululuk hali
• Kafa karışıklığı, hafıza kaybı, sersemlik
• Konuşma, yazma ve görevleri tamamlamakta zorluklar
• Depresif, üzgün, kızgın, kaygılı ve korkulu hissetme
• Baş ağrıları ve mide bulantısı
• Yaralanmalar
• Çok susamış hissetme ya da tuvalete çıkma ihtiyacı hissetme

Epilepsinin Sebepleri ve Risk Faktörleri

Pek çok vakada, epilepsinin kesin sebebi bilinmemektedir. Çocuk olmak ve 60 yaşı aşmak, epilepsi riskini arttıran faktörler arasında. Uzmanlar nöbetlerin merkezi sinir sisteminin elektrik aktivitelerindeki garip değişimlerden kaynaklandığını belirtiyorlar. Bir kişinin epilepsi geliştirme riskini arttıran sebepler aşağıda sıralanıyorlar:

• Beyin hasarı
• Tümör, bunama veya inme gibi beyne zarar veren rahatsızlıklar
• Genetik ve ailede epilepsi hikayesinin bulunması
• Rahimde bebeğin beyin gelişimindeki gariplikler
• Nörotransmitterlerin dengesizliği
• Menenjit, AIDS ve diğer beyne zarar veren enfeksiyonlar
• Yüksek ateş ve bazı ilaçların kullanımı
• Stres, anksiyete, beslenme eksikliği, elektrolit dengesizliği, alkol kullanımı ve uyuşturucu yoksunluğu da risk faktörleri arasında yer alıyor.

Epilepsiyi Yönetmenin 3 Doğal Yolu

Nöbet Tetikleyicileri Azaltın

Her zaman bir nöbeti engellemek mümkün değildir. Ancak bu ihtimali düşürebilecek bazı şeyler de mevcut. Pek çok vakada nöbetleri tetikleyen şu faktörleri ortadan kaldırmalısınız.

• Fiziksel, duygusal stresin ve kaygıların artması, yorgunluk, uykusuzluk. Bunun için stresi azaltmanın ve yönetmenin yollarını bulmalı, iyi dinlenmeli ve uyumalısınız.
• Alkol ve uyuşturucu kullanımı ve bunları bırakınca oluşan yoksunluklar.
• Nöbet engelleyici ilaçların kullanımını atlamak veya ihmal etmek.
• Aşırı ışık, ses, televizyon, ekran, elektronik cihazlar ve bilgisayar etkisi altında kalmak.
• Hamilelik, ergenlik, menopoz gibi hormonal dengesizlikler yaşanan bir dönemde bulunmak.

Ketojenik Diyet

Ketojenik beslenme düzeni, 1920’lerden bu yana doktorların hastaların nöbetlerini kontrol altına almalarını sağlamak için kullanılmaktadır. Ketojenik diyet içerisinde karbonhidratlar çok az miktarda bulunurlar ve bedenin enerji alabilmesi için bol miktarda yağ kullanılır. Protein alımı ise karbonhidrat kadar olmasa da bir miktar kısıtlanır. Bu diyette enerjinin %80’i yağlardan gelirken, %20’si proteinlerden gelir.

Ketojenik diyetin neden epilepsi rahatsızlığına sahip olanlarda etkili olduğu bilinmemektedir ancak kandaki keton miktarını arttırdığı bilinmektedir. Artan keton miktarı, nöbetlerin azalmasına sebep olur. Bu diyette vücut enerji kaynağı olarak yağı kullanır ve karbonhidratlardan gelen glukozu bulamaz. Bu durum ise beyindeki nöronların çalışma şeklini ve iletişimlerini değiştirerek semptomların kontrol edilmesini sağlamaktadır.

Vagus Siniri Uyarımı

Vagus siniri, en uzun kafatası sinirlerinden bir tanesi ve boyundan geçerek karın bölgesine kadar ilerler. Temel işlevi ise beden boyunca sinyaller taşıyarak motor ve duyusal bilgileri iletmektir. Vagus sininiri uyarma üzerine varolan terapilerde, hastanın göğsüne bozuk para kadar büyüklükte bir sinir uyarıcı yerleştirilir ve bu cihaz sayesinde sinirden geçen elektrik enerjisi kontrol edilir. Hasta bir epilepsi krizinin geldiğini fark edecek olursa, bu cihazı aktive edebilir ve nöbete engel olabilir.

Lakin araştırmacılar bu terapinin her hastada çalışmadığını ve hala ilaçlara gerek olabildiğini belirtiyorlar.

Acil Bakım ve Komplikasyonları Önleme

Nöbet geçiren birisiyle birlikte olmak çok korkutucu olabilir, özellikle de bunu ilk defa görüyorsanız. Uzmanlar düşme ve diğer kazalara engel olabilmek için bazı önerilere sahipler. Böylece nöbet geçiren birini hemen güvenlik altına alabilirsiniz.
Eğer birisi nöbet geçiriyorsa şunlara dikkat etmelisiniz:

• Ambulans çağırın veya tıbbi yardım talep edin
• Kişiyi yan yatırın ve kafasının altına bir şey koyun.
• Kişinin titreme ve sallantılarına müsaade edin, onu engellemeye çalışmayın.
• Bileklerinde hastalıklarına dair bir bilgi olup olmadığını kontrol edin.