Evlerimizin sadece sabahları çıkıp akşamları iş çıkışında geri gelince, biraz zaman geçirip uyuduğumuz alanlar olmadığını Covid-19 ile daha çok anlamış olduk.
Yaşam alanlarımızı, bizi hayata hazırlayan ,motive eden ,güvende ve huzurlu hissettiren, kendimizi şımarttığımız alanlara dönüştürmek önce kendimizi tanımaktan ve güzel kararları cesaretle almaktan geçiyor .
Bakabileceğinizi düşünüyorsanız, bugün kendiniz için güzel bir karar alın ve evinizde kendi ‘Egzotik Bitkisel Çaylarınızı’ yetiştirmeye başlayın !
Önce İlk çayınızı nasıl alırsınız ?
Yabani bir çay ağacının gölgesinde oturmuş ,içme suyunuzu yaktığınız ateşte kaynatırken ,bir esintiyle ağaçtan birkaç yaprağın su kaynayan kaba düşmesinin melankolisiyle mi ? Yoksa biraz daha dramatik olan Çin’e yapılan bir yolculuk sırasında 9 yıl boyunca meditasyon yapacağınıza söz verip sonra istemeden uykuya daldığı için öfkelenerek göz kapaklarını yere atmasıyla ,toprağa temas ettikleri yerde göz kapağı şeklinde yaprakları olan ilk çay ağacının kök salmasıyla mı ?
Melankoliyle ise Çin Tıbbının yaratıcısı olduğu inanılan imparator Shennong un tarihteki ilk çay efsanesi ,dramatik ise Hintlilerin anlattığı Buddha ‘nın tarihteki ilk çay efsanesi
Efsanelerin arkasındaki gerçek ne olursa olsun çayın yüzyıllardır hayatımızın tercih edilen bir içeceği olduğunu Çin’de M.Ö 2737 yılına kadar giden sözlük kayıtlarında geçmesinden anlıyoruz .Zaman içerisinde Çin’den Mısır’a ,Avrupa’ya derken bütün dünyaya yayılmış bugünlere gelmiş.
6.yüzyılın sonuna kadar tıbbi bir içecek olarak düşünüldüğünü hesaba katarsak aslında tarihte, iyileştirici şifalı içecek özleri olarak 6000 yıl öncesinen Mezopotamya’dan geldiği ve M.S 1.yüzyılda Yunanlı Dioscorides’in çay olarak değilde otlar ve baharatların kullanımı şeklinde belgeleri olduğu biliniyor .
Nerelerden gelmiş olursa olsun şimdiki zamanda sadece istediğimiz kendi doğallığıyla büyümüş bitkilerin çayını demleyip yudumlarken vermek istediği gerçek tadını ve şifasını sunabilmesi. Bunun için kendi doğallığında büyümesi ,büyürkende öğretecek olması ve bizim enerjimizi de içine alması da ayrı bir denge oluşturacaktır .
Ve eğer her anlamda tadını çıkarabileceğiniz bir bahçeniz olsun isterseniz , yazının devamını okuyarak bitkisel çay bahçesinizin hazırlıklarına başlayabilirsiniz.
Unutmayın bu bahçe renkler, kokular tatlar ve iç huzurunuzun sesi ile 5 duyunuzu aktif çalıştıracak bahçenizi dış mekanda kuracak iseniz , sinek kuşları ve kelebekler bahçenizin ilk ziyaretçileriniz olacaktır.
Ve işin başka güzel tarafı çay bahçenizin hasadını yaptıktan sonra kurutarak, harmanlayarak ve dileğiniz gibi paketleyerek bahçenizin bereketini en sevdiklerinizle paylaşacağınız sıcacık hediyelere de dönüşebilecek olması.
Bunun için geniş bir alana ihtiyacınız yok ve en güzelide elinizden, sürecine tanık olarak enerjinizle büyüyecek ,organik oluğunu bildiğiniz çayı yudumlayacak olmanız .
İyi çay bitkilerinin anahtarı iyi topraktır ve
iyi toprağın anahtarı ph,drenaj(doku) ve besinlerdir.
1.Toprak PH Belirleme
Bir toprak ph ölçeri ile toprağınızın ne kadar asidik olduğunu kesin bilebilirsiniz veya ph belirlemenin halk arasında başka pratik yöntemleri de vardır kullanacağınız bitki çayları bahçenizin toprağından aldığınız aynı iki örneği ,ayrı iki kavanoza koyun ve bunları suyla karıştırın çamurlu çözelti oluşsun, sonra ayırdığınız bir kavanoza karbonat diğerine biraz sirke dökün. Çözelti karbonattan sonra köpürüyorsa asidik ,sirkeden sonra kabarcıklar ve tıss sesi duyarsanız alkalidir ve sirkede ekleseniz ,karbonatta ekleseniz reaksiyon olmazsa nötr dür.
Toprak asidik ise ph seviyesi 7’nin altında alkali ise 7’nin üstünde demektir. Bitkisel çaylar genellikle 6.5 ila 7 nötr ile hafif asidik aralığında bir ph tercih eder.Eğer kullanacağınız toprağınız asidik ise öğütülmüş kireçtaşı hafif tozlanması toprağı dengeleyecektir veya toprak alkali ise hindistan cevizi lifi gibi organik maddeler toprağı bitkilere uygun olan dengeye getirir.
2.Toprak Yapısı ve Besin Maddeleri
Önemli olan ikinci madde toprak yapısı ve içerdiği besin maddeleridir. Bunu test etmek için bahçenizde kullanacağınız toprağı nemlendirip bir avuç alın ve onu kartopu yapar gibi sıkın. Kartopu oluşursa ve ardından başparmağınızı bastırınca ufalanırsa bu iş için iyi bir toprağınız var demektir. Top oluşmuyor parmaklarınızın arasından dökülüyorsa muhtemelen kumlu bir toprağınız vardır . Parçalanmayı reddeden ağır katı yığın oluşuyorsa fazla killi toprağınız var demektir.
Toprağınızın yapısı kumlu veya killi ise sizde mükemmel bir organik bahçeniz olsun istiyorsanız çoğu bahçe merkezinden de temin edebileceğiniz ‘organik kompost torbalarını’ kullanmanız toprağınıza güçlü bir takviye olacaktır.
3.Drenaj
Drenajda( drenaj :fazla suyun akması,tahliye olması) kendi yetirştireceğiniz bitki çayları bahçesinin özel bir detayıdır ,ister yerde ister saksıda olsun ,oluşturacağınız bahçe toprağının suyu drene etmesi bitkilerin sağlığı açısından yardımcı bir faktördür. Saksıda yetiştirecekseniz altında deliği olması ve sizin dikimden önce deliğin alanını hafif çakıl ile doldurmanız ve üzerine toprağı eklemeniz yeterli olacaktır .Dış mekanda bahçenizin bir köşesinde yetiştirme alanı oluşturacaksanız yerden iki santimetre yüksekliğinde kuvars kumu ve çakıl drenajı oluşturmanız yeterlidir.
Bahçenizi konumlandırıken günde en az 4 ile 6 saat güneş alır bir alan seçtiğinizden emin olun çünkü çoğu bitkinin güneşe ihtiyacı vardır. Örneğin çaylarınızı saksılarda yetiştirmeyi planlıyorsanız güneşli bir pencere seçip bitkilerinizi kışın içeriye daha uygun bir yere alabilirsiniz.
Bitki Çayı Bahçenizi Tasarlamak
Uygun bir yer seçtikten,toprağı işledikten ve drenajını kontrol ettikten sonra
Çay bahçenizin nasıl görünmesini istersiniz
Eski sandıkların içinde mi konumlandıracaksınız ?
Terakota saksılarda mı ?
Bahçenizin bir köşesini mi ayırdınız ?
Yoksa ahşap saksılarla dikey bir çay bahçesi mi
oluşturacaksınız kendinize ?
Veya www.aysetolga.com okuyucuları için tasarladığımız bahçeyi mi uygulayacaksınız ?
Bunları ve daha aklınıza evinizin konumu ile alakalı gelecek olan birçok seçeneğin içinden kendiniz için olan en uygun içinize sinen seçeneği seçtikten sonra bilmeniz gereken
Eğer saksılı sistemlerde oluşturacaksanız çay bahçenizi saksınızın minimum 35-40 cm derinliğinde olması, bahçenizin uzun ömürlü olması açısından etkili olur .
Bahçenizin bir köşesini ayırdıysanız, ayırdığınız yerin kenarlarını 15-20 cm veya kafanızdaki düzene göre yükseltmek (mesela belki alanınız varsa 45 cm yükseltip kenarına bir kenarlıkla oturum alanı oluşturmak istersiniz) ve alanınızın büyüklüğüne göre bitki yatakları aralarında rahat yürüyüp çaylarınız ile ilgilenmek ve onları hasat etmek için rahat alanlar bırakabilirsiniz .
Bitkileri dikerken ,aşağıda verilen büyüklüklerini hesaplayıp aralarında 50-60cm lik büyüme alanları bırakın ,bitkilerinizi eğer saksılıklarda yetiştirmeyi planlıyorsanız toprak seviyesini saksıdan 5-6 cm aşağıda tutmayı unutmayın.
Bahçenizi bireyselleştirmek için uygun kapsayıcı bir alanına bahçenizin ismini içeren bir samimi tabela düşünebilirsiniz örneğin ‘ Jardin De Nini Egzotik Çaylar Bahçesi ‘ gibi ve tasarladığınız alana bir bitkilerinizin latince ,türkçe adlarını veya sizin bildiğiniz ve söylemek istediğiniz şekilde hitaplarıyla ,onlara küçük etiket pankartları oluşturarak onları gören bir başkasının da bahçenizi tanımasını sağlamış olursunuz .
Şimdi Gelelim
Yetiştireceğiniz Bitkisel Çayları Seçmeye
1.Fesleğen
Bitki Ailesi : Lamiaceae
Tür : Ocimum basilicum
Türkçe adı : Fesleğen ,Kraliyet Otu
Menşei : Hindistan
Yükseklik : 25cm -65cm arasında
Çiçeklenme : Haziran-Eylül arasında
Fesleğen uçucu yağlar içeren,baharat ,süs bitkisi ,çay ve tıbbi bir bitki olarak yetiştiriliyor günümüzde .Dona pek tahamülü olmayan bu bitkiyi ona göre konumlandırabilirsiniz.İç mekanlarda radyatörlerin üzerindeki noktalar ısıtma döneminde bu bitki için uygun değildir,bitkinin kurumasına neden olabileceğini ve fesleğen yapraklarının sert güneşte püskürtme sulamaya karşı hassaslaşabileceğini unutmayalım.
Hasat yaparken yaprakları tek tek koparmayın, dala zarar vermeden yaprak çiftinin 1 yada 2 cm yukarısından kesin böylece sürgünler büyümeye devam edecektir.
Tatlı fesleğen baharatlı karanfil aromasıyla yapraklarının sindirimi desteklediği söylenir bu da fesleğeni yemek sonrası çayı için iyi bir seçenek yapar.
2.Papatya
Bitki Ailesi : Asteraceae
Tür : Matricaria recutita
Türkçe adı : Papatya ,Mayıs Papatyası
Menşei : Asya -Avrupa
Yükseklik : 50cm -75cm arasında
Çiçeklenme : Mayıs-Ekim arasında
Papatya için yarı gölge veya güneşli alanlar tercih edilebilir ,kuraklığa dayanıklı bir bitkidir ancak uzun süreli kuraklık döneminde sulanması gerekir.
Hasat zamanı geldiğinde, yani çiçekleri toplama zamanında (ilkbahar ve sonbahar en çok çiçeklenme dönemidir)çiçekler elle ve bitkiye zarar vermeden toplanmalıdır ve toplanacağı günün güneşli,rüzgarsız bir gün olması, topladığımız zaman içinde olan uçucu yağın buharlaşmamasını sağlar. Papatya çayı ,papatya çiçekleriyle demlenir ve farkedin ne kadar doğalsa o kadar hafif bir elma kokusu alabilirsiniz çiçeklerinden .Papatya çayını demleme süreniz arttıkça çayın acı hale geldiğini görebilirsiniz ,genel olarak yatmadan önce tercih edilir çünkü uykuyu ve sakin vücut halini teşvik eden bir çaydır.
3.Lavanta
Bitki Ailesi : Lamiaceae
Tür : Lavandula angustifolia
Türkçe adı : Lavanta,İngiliz Lavantası
Menşei : Akdeniz Bölgesi
Yükseklik : 30cm -100cm arasında
Çiçeklenme : Haziran-Ağustos arasında
Lvanta soğuğa dayanıklıdır ,koyu renkli kokulu çiçeği ile 50 cm lik yüksekliğe kadar ulaşır yarım daire formunda büyür ,yaz ortasında mavimsi morumsu çiçekler üretir. Gümüş ve yeşil renkli aromatik yaprakları vardır,drenajı iyi olan topraklarda ayrıca performans gösterir .Odunsu hale gelmesini önlemek için baharda dipten budama yapabilirsiniz . Çiçek tomurcuğunda yağ konsantrasyonu en yüksektir, tomurcuklardan ve çiçek başlarından hasat edip kurutma işleminden sonra ,çay yapabilirsiniz. Egzotik bir tadı olan bu çayı, tarihte çoğu kez uykusuzluk ve sinirliliği tedavi etmek için kullanmışlar .
4.Limon Melisa
Bitki Ailesi : Lamiaceae
Tür : Melissa officinalis
Türkçe adı : Melisa Otu ,Limon Otu,Oğul Otu
Menşei : Avrupa ve Akdeniz Bölgesi
Yükseklik : 70cm -150cm arasında
Çiçeklenme : Haziran-Ağustos arasında
Limon melissa ,sıcak iklimlerde yarı gölgede ve diğer iklimlerde kısmen güneşli alanlarda performans gösterir ,bu bitkinin çayı en iyi taze koparmışken kullanabilirsiniz .Yağışı sever ,istilacı bir türdür,soğuğa dayanıklıdır .Sulanmayı sever ancak aşırı sulanması da bitkiye zarar verebilir. Çaylarınızı iç mekanlarda ve saksılarda yetiştirecekseniz en az 4 saat güneş alan havadar bir alan olmasına dikkat edin ve toprağa ponza taşı eklerseniz işinizi kolaylaştırmış olursunuz.
Bu bitkinin çayının zihin ve kalbi neşelendirdiği 17.yüzyılın İngiliz bitki uzmanları kayıtlarından günümüze kadar gelmiştir.Hem çiçekler hem yapraklarda keskin bir narenciye aroması mevcuttur .Çiçeklerini çaylarda kullanmanın yanı sıra salata ve meyvelerde de kullananlar da vardır .
5.Adaçayı
Bitki Ailesi : Lamiaceae
Tür : Salvia officinalis
Türkçe adı : Adaçayı
Menşei : Anadolu
Yükseklik : 60cm -120cm arasında
Çiçeklenme : Haziran-Ağustos arasında
‘ Salvia ‘ kelimesi ‘İyi Olmak’ anlamına gelen Latincede ‘salvere’den gelmektedir.900 den fazla adaçayı türü vardır. Güneşli alanları nemli toprakları sever .Saksıda yetiştirmeyi planladığınız adaçayınız varsa toprağınıza %10 oranında torf eklemeniz işinizi kolaylaştıracaktır.
Çay bahçenizin adaçayına ayırdığınız bölümünde,belirtilen türün dışında farklı adaçayı türlerini de deneyebilirsiniz ‘Salvia officinalis purpurascens ‘ mor-gri yapraklı adaçayı gibi. Adaçayı’nın çay olarak tüketildiğinde dişil enerjiyi arttırdığı en bilinen özelliğidir. Kurutuğunuz adaçayını yaprağını evinizde işyerinizde, hafifçe yakarsanız ve üzerine üfleyip beyaz dumanın çıkmasına izin verirseniz ,olduğunuz alandaki negatif enerjileri temizlemiş de olursunuz eski bir Kızılderili inanışına göre .
6. Ekinezya
Bitki Ailesi : Asteraceae
Tür : Echinaciea purpurea
Türkçe adı : Ekinezya ,Kirpi Otu
Menşei : Kuzey Amerika
Yükseklik : 30cm -120cm arasında
Çiçeklenme : Eylül ve Temmuz
Ekinezyanın kısmi güneşli alanlarda büyüme performansı artar ancak günde en az 4 saat güneş ışığına ihtiyaç duyar .Devamlı ıslak kalan ve çamurlu toprağı pek sevmez o yüzden toprağın iyi drenajı ekinezya için önemlidir. Kuraklığa dayanıklıdır. Ekinezya güzel çiçekleri ve kök,yaprak, çiçeklerinden yapılan çayları için üretilen ,soğuk algınlığı, nezle ,grip ve bağışıklık sistemine iyi gelen bir en az çiçekleri kadar leziz çayıdır.
7.Biberiye
Bitki Ailesi : Asteraceae
Tür : Rosmarinus officinalis
Türkçe adı : Biberiye
Menşei : Akdeniz
Yükseklik : 60cm -130cm arasında
Çiçeklenme : Nisan Ağustos arasında
Sıcağı ,güneşi sever ,dona karşı dayanıklı değildir ,hava sıcaksa topraktaki nemi sevebilir, çok kokulu olan iğneye benzer yaprakları yumuşaktır ve sizin için çok amaçlı kullanımı olabilir ,salatalarda ,kokteyllerde ,yemeklerde gibi çok amaçlı kullanabileceğiniz bir bitkidir.Çayını yaparken yaprağı kurutmadan da çayını yapabilirsiniz ,kurutarak da içilebilir. Migren baş ağrılarını tedavi etmek için özellikle biberiye çayı önerilir.
Kurutma İşlemi
Gıda kurutucusu ile kurutmanız seçeneklerden hızlı olan ancak bu organik sistemin ritmine ayak uyduramayan yöntemdir birazda ,eğer evde kendi ellerinizle yetiştirdiğiniz ,gözünüz gibi baktığınız bir çay bahçeniz olacak ise asıl seçeneğiniz ,ikinci seçenek olması daha çok bahçenizin ruhunu yansıtacaktır diye düşünüyorum o seçenek de hepimizin bildiği ‘bitkilerinizi çeşitlerine göre demetler yapıp ‘ birbirine değmeyecek şekilde yukarıdan aşağıya doğru sallanırarak asmanızdır ,astığınız her demetin üzerine adını etiketlemeyi unutmayın kuruduktan sonra hangisinin hangisi olduğunu karıştırmamak için ,yeterince kuruduktan sonra bitkileri kapalı nemden ve güneş ışığından uzak bir alanda kapalı bir kapta saklamanız aromasının uzun süre kalmasını sağlayacaktır.
Elinize sağlık,afiyet olsun şimdiden .
www.aysetolga.com Okuyucuları İçin Tasarladığımız Bahçe
Bitkisel Çay Bahçesi Tasarımı Jardin de Nini
