İşletmelerin beklenenden önce açılması nedeniyle koronavirüse karşı kendimizi her zamankinden daha fazla korumalıyız. Bunun için sosyal mesafeye önem vermeli, maske takarak hem kendimizi hem de diğer insanları korumalı ve sosyal hijyene dikkat etmeliyiz. Ancak sadece bunları yapmak yeterli olmayabilir. İnsanların toplandığı her yer mikropların üremesi için müsait alanlardır. Hastalığa yakalanma ihtimalinizi minimuma indirgemek istiyorsanız evinizi günlük olarak dezenfekte etmelisiniz. Evinizi nasıl dezenfekte edeceğinize yönelik olarak bu rehberden yararlanabilirsiniz.

Evinizde neler gizleniyor?

Siz de pek çok insan gibi bu günlerde muhtemelen sizin ve ailenizin eve getirdiği mikropların daha fazla farkındasınızdır. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’nin (CDC) söylediğine göre kendinizi ve ailenizi korumanın en iyi yollarından bir tanesi ellerinizi yıkamaktır. Ancak diğer patojenler ile birlikte koronavirüs de giysilere, ayakkabılara, cep telefonlarına, çantalara, cüzdanlara ve çok daha fazlasına tutunabilir. Bu ise virüslerin, sizin ve ailenizin sıkça dokunduğu yüzeylerde barınabildikleri anlamına gelmektedir. Hatta mikropların evinizde en çok nerelerde gizlendiğini öğrendiğinizde çok şaşıracaksınız.

ABD Ulusal Hijyen Vakfı (NSF) tarafından yapılan bir araştırmada, mikrop toplama konusunda banyonun değil de mutfağın en tehlikeli alan olduğu ortaya çıktı. Salmonella ve E. coli de dahil olmak üzere koliform bakterileri mutfak bezlerinde, lavaboda, tezgahta ve kesme tahtasında barınabiliyor. Yani farkında olmadan mutfağınızda, evinizin başka yerlerinden daha fazla bakteri bulunuyor olabilir. Yine aynı araştırmaya göre mikroplar nemli ve sıcak çevreyi sevdikleri için bulaşık süngerleri ve kahve hazneleri evdeki en mikroplu 10 bölge arasında bulunuyor.

Evde en kirli olan ikinci bölge ise banyo. Klozet, diş fırçasının tutacak yeri, musluk ve havlular mikropların en fazla barındığı yerler olarak karşımıza çıkıyor. Şimdi birlikte evinizde mikrop barındırmamak için günlük olarak neler yapmanız gerektiğini konuşacağız.

Önce temizlik

Koronavirüs yüzeylerde üç güne kadar canlı kalabildiği için temizlik yaparken ya da evinizi dezenfekte ederken lastik ya da tek kullanımlık eldivenler giymeniz çok önemlidir. Tekrar kullanılabilen eldivenler tercih ediyorsanız bunları koronavirüse yönelik olarak yaptığınız temizlik işleminden sonra başka amaçlar için kullanmamalısınız.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), koronavirüsün canlı kalabildiği sürelerin şu şekilde olduğunu söylüyor:

  • Plastik ve paslanmaz çelik üzerinde 72 saate kadar
  • Bakırda 4 saate kadar
  • Kartonda 24 saate kadar

Daha da önemlisi DSÖ’ye göre yüzeylerde yaşayan koronavirüs evdeki dezenfektanlar ile yok edilebiliyor. Ancak masa, kapı tutacağı, ışık düğmeleri, musluk, tuvalet ve lavabo gibi yüzeyler son derece kirli olabildiği için bu yüzeyleri öncelikle deterjan ve su ile temizlemek gerekiyor.

Dezenfekte etmek ve temizlemek arasındaki fark nedir?

Dezenfekte etmek ile temizlemek aynı şey değildir. Temizleyerek mikropları ve kiri, su ve sabun ile ortadan kaldırabilirsiniz ancak onları öldürmezsiniz. Ancak dezenfekte ettiğinizde ise yüzeyleri temizlemezsiniz ancak doğru ürünler kullanarak onları öldürürsünüz. Yüzeyleri temizledikten sonra dezenfekte ederek enfeksiyonun yayılma riskini azaltabilirsiniz.

ABD Çevre Koruma Ajansı onaylı dezenfektanlar

ABD Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre koronavirüsler, zarflı virüs olarak bilinmektedir. Yani uygun dezenfektanlar kullanıldığında bu virüsler öldürülmesi en kolay olan virüslerdir. Uygun dezenfektanlar kullanmak, Kovid-19’un yayılmasını engellemek ve azaltmak konusunda çok önemlidir. EPA tarafından onaylı olan bazı dezenfektanlar şunlardır:

  • Dezenfektan mendiller ve spreyler dahil olmak üzere Clorox ürünleri
  • Çeşitli yüzey temizleyiciler, konsantreler ve mistler de dahil olmak üzere Lysol ürünleri
  • Yüzey mendilleri dahil olmak üzere Purell ürünleri

Dezenfekte ederken eldivenlerin yanı sıra ürünleri kullanırken ürünü nasıl kullanacağınıza yönelik olarak üretici firmanın yazdığı talimatları okuduğunuzdan emin olun. Ayrıca kimyasallar ile dezenfeksiyon yaptığınız zaman ortamı havalandırdığınızdan emin olun.

Düzgün bir şekilde nasıl dezenfeksiyon yapabilirsiniz?

Dökülen şeylerden ya da kirden dolayı yapışkan hale gelmiş olan yüzeyler dezenfeksiyondan önce deterjan ve su ile temizlenmelidir. Sonrasında dezenfektan kullanılmalıdır.

Sık sık dokunulan şu yüzeyleri günlük olarak dezenfekte etmelisiniz:

  • Tezgah ve masa üstleri
  • Çalışma masaları ve sert yüzeyli sandalyeler
  • Buzdolabı tutacakları ve kesme tahtaları
  • Mutfak dolaplarının tutacakları
  • Kapı kolları ve ışık düğmeleri
  • Lavabo, musluk ve klozet
  • Telefonlar, tabletler ve dokunmatik yüzeyler
  • Uzaktan kumanda ve klavyeler

Bunlara ek olarak evinizde mikropların barınabileceği sıcak ve nemli alanları yıkayın ve dezenfekte edin:

  • Süngerler ve bezler (Bezleri her gün sıcak suda yıkayın)
  • El havluları (Günlük olarak değiştirin)
  • Kahve hazneleri

Dezenfektan mendiller kullanmak

Konu dezenfeksiyon olduğunda ıslak mendiller, kullanım açısından oldukça kolay ve uygundur. Bu mendiller, bakteri ve virüslerin neredeyse yüzde 100’ünü öldürmenin yanı sıra polen, toz akarları ve evcil hayvan kepekleri gibi alerjiye neden olan şeyleri de neredeyse yüzde 100 ortadan kaldırmaktadır. Bu mendiller elektronikler üzerinde kullanmak için de güvenli ve etkilidir.

Mendilleri kullanırken yüzeyi nemlendirecek kadar yeterli ve yeni mendilinizin olduğundan emin olun. Yüzeyin dört dakika boyunca nemlenmesini sağladıktan sonra yüzeyi kurumaya bırakın. Kullandığınız dezenfektan mendilleri çöpe atın.

Çamaşır suyu bulunan solüsyon kullanın

En az 1000 ppm sodyum hipoklorit bulunduran seyreltilmiş çamaşır suyu solüsyonları, kullanım için uygun olan yüzeylerdeki mikropları ve virüsleri öldürmenizde işe yarayabilir. Bu solüsyonları kullanmadan önce üreticinin yazdığı talimatları okuyun. Ayrıca kullandığınız ürünün son kullanma tarihinin geçmediğinden emin olun.

  • Çamaşır suyu kullandığınız solüsyonun en az bir dakika boyunca yüzeye temas ettiğinden emin olun.
  • Uygulama sırasında ve sonrasında odayı havalandırmayı unutmayın.
  • Ev tipi çamaşır suyunu sirke, amonyak ya da diğer temizleyiciler ile karıştırmayın.

Dezenfeksiyon solüsyonunu şu şekilde hazırlayabilirsiniz:

  • Yaklaşık 4 litre suya 1/3 ölçekte çamaşır suyu koyun.
  • Alternatif olarak 1 litre suya 4 çay kaşığı çamaşır suyu da ekleyebilirsiniz.

Dezenfeksiyon için doğal solüsyonlar kullanmak

EPA’dan onaylı dezenfektanlar Kovid-19’a karşı en iyi savunmayı sağlamaktadır. Ancak sert kimyasallar kullanmaktan hoşlanmıyorsanız ve çevre konusunda daha duyarlı olan dezenfektanlar kullanmak istiyorsanız timol içeren doğal ürünler kullanabilirsiniz.

Not: Bazı esansiyel yağlar koronavirüs gibi patojenlere karşı etkili olmakla birlikte bütün patojenlere karşı etkili değildir. Örneğin, karanfil yağı salmonella ve E. coli bakterilerine karşı etkili olarak savaşırken zatürreye neden olan bakterilere karşı etkili değildir.

Timol nedir?

Timol, kekik yağında bulunan bir bileşendir. Böcek ilaçları, hayvan kovucular, mantar ürünleri, tıbbi dezenfektanlar ve hatta virüsler ve tüberküloz ile mücadele etmekte kullanılır. Ayrıca gıdalarda ek tatlandırıcı, parfümlerde, ağız yıkama sularında ve kozmetiklerde kullanılabilmektedir. Timolün bu kadar alanda kullanılmasının nedeni antimikrobiyal özelliğinden kaynaklanmaktadır. EPA da timol içeren bazı ürünleri sıraladığı bir liste hazırladı. Ancak timol kullanarak kendi ev yapımı dezenfektanınızı elde etmeniz de mümkündür.

İçerik

  • 2 bardak saf su
  • 20 damla kekik esansiyel yağı
  • ¼ bardak sitrik asit (toz)

Talimatlar

  • Tüm bileşenleri plastik spreyli bir şişede karıştırın.
  • Solüsyonu kullanmadan önce iyice çalkalayın ve yüzeylerin üzerine sıkın.
  • Solüsyonun birkaç dakika yerleşmesini bekleyin ve bez ile kurulayın.

Evet, bir gün için yapmanız gereken tüm bu dezenfeksiyon çok fazla görünebilir. Ancak koronavirüsün bulaşıcılığına bakarsak evinizi mikroplardan uzak tutmak ve ailenizi güvende tutmanız için bunları yapmanız gereklidir. Ayrıca bunları yaparak Kovid-19’un yayılma hızını yavaşlatma konusunda üstünüze düşeni yerine getirmiş olacaksınız.