Dünya genelinde her yıl binlerce insanın maruz kaldığı gıda alerjisi, rutin hayatınızı olumsuz etkileyebilmektedir. Bazı alerjiler küçük semptomlara neden olurken bazıları da şiddetli reaksiyonlara neden olabilmektedir. Peki gıda alerjisi nedir ve bu sorun ile yaşamanın en iyi yolları nelerdir derseniz gelin hep beraber inceleyelim….

Gıda Alerjisi Nedir?

En genel anlamı ile bağışıklık sisteminizin bazı gıdalara anormal tepki vermesi ile ortaya çıkar. Reaksiyon belirtileri ise hapşırma ve burun akıntısından anafilaksiye kadar devam etmektedir.

Anafilaksi; nefes almayı bozarak vücudu şok duruma sokan, bu bağlamda da potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir tepkidir. Bu da demek oluyor ki; gıda alerjisi çok da hafife alınacak bir durum değildir!

Günümüzde halen gıda alerjisinin bilinen bir aktif tedavisi maalesef yoktur. Fakat reaksiyonu önlemenin en iyi yolu; alerjik olduğunuz gıdalardan kaçınmanızdır. Bununla birlikte gıda alerjenlerinden kaçınarak, ortaya çıkan alerjik reaksiyonları hızlı bir şekilde tanıyıp yöneterek oluşabilecek ciddi sağlık sorunlarını önleyebilirsiniz. Peki nasıl mı? İşte gıda alerjinizle başa çıkmanıza yardımcı olacak ipuçları…

  • Gıda Etiketlerini Okuyun!

Yapıla araştırmalara göre; alerjisi olan bireyler gıda etiketlerini genellikle yanlış okumaktadır. Aslında yasaklı olan 160 gıda bulunmasına rağmen ABD’deki Gıda Alerjen Etiketleme ve Tüketicinin Korunma Yasası (FALCPA), en yaygın 8 alerjenik gıdayı vurgulamaktadır.

Vücutta en fazla alerjik etki gösteren 8 gıda ise;

  • Süt
  • Yumurta
  • Balık
  • Kabuklu deniz ürünleri
  • Fındık
  • Yer fıstığı
  • Buğday
  • Soya ve soya fasulyesidir.

FALCPA’ya göre; bu 8 gıdadan herhangi birini veya bunlardan türetilen proteini içeren herhangi bir bileşenin ‘başlıca gıda alerjeni’ olarak tanımlanması zorunludur.

Gıda etiketlerindeki alerjenler ise 3 yolla tanımlanır;

  1. İçerik adı; örneğin ‘süt’ alerjen adı iken ‘ayran’ içerik adında yer alabilir.
  2. Etiketlerde içerik adının ardından bir gıda alerjeni ‘peynir altı suyu’ yani süt; ‘lesitin yani soya; ‘un’ yani buğday olarak algılanmalıdır.
  3. ‘İçerir ifadesi’; içindiler kısmında ‘süt, soya e buğday içerir veya içerebilir ifadesine dikkat edilmelidir.

Bu bağlamda pastaneden pasta gibi etiketsiz bir ürün alırken her zaman dikkatli olmalısınız!

  • Çapraz Temastan Kaçının!

Çapraz temas, bir alerjenin, alerjeni içeren bir gıdadan, alerjeni içermeyen bir gıdaya istemeden aktarılması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bir alerjen eğer başka bir yiyeceğe doğrudan veya dolaylı olarak uygulanırsa, çapraz temas meydana gelebilmektedir.

Gıda alerjisi olan bireyler, alerjen olmayan gıdaların alerjenik gıdalarla potansiyel çapraz temasından ve ilgili gıdalar arasındaki çapraz reaktivitesinden kesinlikle haberdar olmalıdır.

Siz de bazı ipuçlarıyla çapraz temastan kaçınabilirsiniz:

Mutfağınızda buzdolabınızdaki, dondurucunuzdaki ve kilerinizdeki tüketemeyeceğiniz tüm gıdaları çıkarın!

Bütün tencereleriniz, ocak ve fırın dahil tüm pişirme aletlerini sabun ve su ile temizleyin!

Eğer evde birkaç yaşıyor iseniz kendinize ait ayrı yemek pişirme alanı yaratın!

Farklı yemekler pişirilecek ise önceliği alerji yapmayacak yiyeceklere verin!

Her öğünden sonra masa ve tezgâhı sabun ve su ile temizleyin!

Çapraz temastan kaçınmak adına asla yiyeceklerinizi paylaşmayın!

Dışarıda yemek yerken alerjiniz olduğunu belirtip bu duruma uygun yemek sipariş verin!

 

  • Belirtilerinizi Tanıyın!

Özellikle anafilaksi gibi bir gıda alerjisi yaşıyorsanız vücudunuzdaki belirtileri ve semptomları tanımanız çok önemlidir. Unutmayın ki bir reaksiyonu erken tespit etmeniz hayatınızı kurtarabilir…

Gıda alerjilerin vücuttaki reaksiyon şekilleri aşağıdakiler gibi olabilir;

Cilt; kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen, kırmızı yumrular, deri altında şişme, döküntü

Göz; kaşıntı, gözyaşı, kızarıklık, göz çevresinde şişlik

Üst solunum yolu; burun akıntısı, hapşırma, burun tıkanıklığı, ses kısıklığı, kuru öksürük, kaşıntı

Alt solunum yolu; göğüste sıkışma, hırıltılı solunum, nefes darlığı, öksürük

Ağız; dilde, damakta veya dudakta şişme, kaşıntı

Gastrointestinal; mide bulantısı, reflü, kusma, ishal, karın ağrısı, kanlı dışkı

Kardiyovasküler; hızlı veya yavaş kalp atışı, baş dönmesi, bayılma, düşük tansiyon, bilinç kaybı

Anafilaksi semptomlarının tanınması ise biraz zor olabilir. Genellikle gıdaya maruz kaldıktan sonra tedaviyle veya tedavisiz iyileşen tek bir reaksiyon; 8 ila 72 saat arayla meydana gelen iki reaksiyon veya saatlerce hatta günlerce sürebilen uzun süreli bir reaksiyon olarak ortaya çıkabilir.

Unutmayın ki; yiyeceklere maruz kaldıktan sonra birkaç dakika ile birkaç saat içinde aşağıda listelenen üç durumdan herhangi birini yaşıyorsanız, muhtemelen bir anafilaktik dönemle karşı karşıyasınız demektir…

  1. Cildinizin, burnunuzun, ağzınızın veya gastrointestinal sisteminizin nemli mukozal dokuda sorun, solunum bozukluğu veya kan basıncında ani düşüş, kafa karışıklığı veya bilinç kaybını içeren herhangi bir semptom.
  2. Kurdeşen, kaşıntı, dil veya dudaklarda şişme, nefes almada zorluk, kan basıncında düşüş, karın krampları veya kusma.
  3. Zayıflığa veya bayılmaya neden olan kan basıncında ani bir düşüş.

Anafilaktik bir reaksiyon meydana geldikten sonra mümkün olan en kısa sürede tedavi etmek için ise kas içi epinefrin enjeksiyonu kullanılmalıdır.

Adrenalin Oto Enjektör Kullanımını Öğrenin!

Anafilaksi, epinefrin (adrenalin olarak da bilinir) ile tedavi edilebilir. Epinefrin, alerjik reaksiyondan birkaç dakika sonra enjekte edildiğinde en iyi sonucu verir ve boğaz şişmesini, solunum bozukluğunu ve düşük tansiyonu hızla tedavi eder.

Epinefrin kullanımındaki herhangi bir gecikme ise 30-60 dakika içerisinde anafilaksiden ölüme dahi sebep olabilir. Bu sebeple oto enjektör kullanımını kesinlikle öğrenmeli ve her zaman yanınızda taşıyarak çevrenizdeki bireylere de bu durumu belirtmelisiniz.

 

Sağlıkla kalın…

 

Yüksek Gıda Mühendisi

Merve Karataşlı