Gıda Zehirlenmesi Nedir?

Herhangi bir gıdadan kaynaklanan rahatsızlıkların tümü genellikle gıda zehirlenmesi olarak adlandırılır; bayatlamış, bozulmuş, kirli ortamlarda üretilmiş veya içindeki bir madde artık bakteri üretmeye başlamış olan yiyeceklerin tüketilmesi sonucunda ortaya çıkar. Gıda zehirlenmesi aynı zamanda; bir yiyeceğin aşırı ve sürekli tüketiminden de kaynaklanabilmektedir. Gıda zehirlenmesinin en yaygın belirtileri mide bulantısı, kusma ve ishal sayılabilir.
Oldukça rahatsızlık verici ve vücudu hırpalayıcı olmasına rağmen, gıda zehirlenmesi olağandışı ve geçmeyecek bir rahatsızlık değildir. Çok sık rastlanan bir durumdur. Ülkemizdeki acil servislere günde en az bir kere gıda zehirlenmesi vakası geldiğini öngörebiliriz.

 

Gıda Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Genellikle gıda zehirlenmesi olduğunuzu farkedemeyebilirsiniz. Çünkü belirtiler, enfeksiyonun kaynağına bağlı olarak değişebilir. Belirtilerin ortaya çıkması için gereken süre de enfeksiyonun kaynağına bağlıdır ve belirtilerin ortaya çıkması 1 saatten 28 güne kadar değişebilir. Yaygın gıda zehirlenmesi vakaları tipik olarak aşağıdaki semptomlardan en az üçünü içerir:

  • İshal
  • Kusma
  • Mide Bulantısı
  • Baş Ağrısı
  • Ateş Yükselmesi
  • İştah Azalması
  • Mide Krampları
  • Soğuk Soğuk Terlemeler

Hayati tehlikeleri bulabilecek gıda zehirlenmesi belirtileri ise şunlardır:

Üç günden uzun süren ishal durumu
38.5 dereceden daha yüksek ateş
Kanlı idrar
Görme ya da konuşmada güçlük
Vücudun susuz kalması (Dehidrasyon)
Vücudun susuz kalmasına bağlı ağız kuruluğu ve yutma zorluğu

Bu belirtilerden herhangi biriyle karşı karşıya kalmanız durumunda muhakkak bir doktora görünmeniz gereklidir.

 

Gıda Zehirlenmesine Neden Olan Şey Nedir?

Çoğu gıda zehirlenmesi aşağıdaki üç sebebe bağlıdır:

1.Bakteriler

Bakteriler, gıda zehirlenmesinin en yaygın nedenidir. Gıda zehirlenmesi deyince akla ilk olarak Koli Basili, Listeria ve Salmonella bakterileri gelir. Bu bakteriler, tüm Dünyada ciddi gıda zehirlenmesi vakalarının en büyük suçlusudur. Amerika’daki bir Hastalık Kontrol Merkezinin yaptığı araştırmaya göre; yılda yaklaşık olarak 20 bin kişi hastaneye yatacak kadar ağır olmak üzere, toplam 1 milyon gıda zehirlenmesi ve salmonella enfeksiyonu vakası görülmektedir.

2.Parazitler

Parazitlerin yol açtığı gıda zehirlenmesi, bakterilerin neden olduğu gıda zehirlenmesi kadar yaygın değildir, ancak gıda yoluyla yayılan parazitler genellikle çok tehlikelidir. Toksoplazma, gıda zehirlenmesi vakalarında en çok görülen parazittir. Genellikle kedilerin tuvalet kaplarından ve kedi kumundan bulaşır. Parazitler, sindirim sisteminizde yıllarca farkedilmeden ve insana farkedilebilir herhangi bir rahatsızlık vermeden yaşayabilirler. Ancak, zayıflamış bağışıklık sistemine sahip insanlarda ve hamile kadınlarda, bu parazitler başa bela olmaya başlayabilirler.

3.Virüsler

Gıda zehirlenmesine bazen bir virüs de neden olabilir. Norovirüs ya da Norwalk virüsü olarak bilinen ve her yıl 19 milyon gıda zehirlenmesi vakasına sebebiyet veren bu virüs, nadiren de olsa ölümcül olabilir. Sapovirüs, rotavirüs ve astrovirüs gibi virüsler benzer semptomlara sebep olsa da daha az karşılaşılır. Ayrıca Hepatit A virüsü de, yiyecek yoluyla bulaşabilir ve ciddi bir gıda zehirlenmesine neden olabilir.

 

Peki Yiyecekler Nasıl Oluyor da Gıda Zehirlenmesine Sebep Oluyor?

Patojen denilen organizmalar, insanların yediği hemen her türlü yemeğin içinde bulunan maddelerdir ve yeterli pişirme sıcaklığı, tabağınız önünüze gelmeden önce gıdanın içindeki patojenleri genellikle öldürür. Fakat çiğ yenilen veya yeterince pişmeyen gıdalar, gıda zehirlenmesine sebep olur, çünkü pişirme sürecinden geçmezler ya da maruz kaldıkları ısı içerisindeki patojenleri öldürmeye yetmez.

Bir başka olasılık da; dışarıda hazırlanan gıdalarda, dışkıda bulunan organizmalar bulunabilir. Bu durum çoğunlukla yemek hazırlayan kişilerin ellerini yıkamamasından kaynaklanır.
Hayvansal gıdalar olan; et, yumurta ve süt ürünlerinde de sıklıkla bakteri veya parazit görülebilir. En çok karşılaşılan başka bir zehirlenme sebebi ise; sudur. Şebeke suları ya da içme suları fark etmez, su bünyesinde çok fazla organizma barındırır. Sizin de tahmin edebileceğiniz gibi suda bulunan bir toksin madde kolaylıkla kişilere taşınabilir ve hızla yayılır.

Kimler Gıda Zehirlenmesi Riski Taşır?

Herkes gıda zehirlenmesi yaşayabilir. İstatistiksel olarak konuşursak, neredeyse herkes hayatında en az bir kez gıda zehirlenmesi yaşar. Ancak bazı kişiler daha fazla risk altında olabiliyorlar. Bağışıklık sistemi zayıflamış ve otoimmün sisteminde çatırdamalar yaşayan herkeste enfeksiyon riski artar, bu da gıda zehirlenmesine davetiye çıkarmak gibi bir şeydir aslında.

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki; hamilelik vücudu savunmasız bırakabilir. Enfeksiyon kapma riski hamilelikte daha da artar. Bu yüzden hamilelerin yediklerine, içtiklerine daha çok dikkat etmesi gerektiği bir şehir efsanesi değil, bir gerçektir.
Gıda zehirlenmesinin savunmasız gördüğü kişilerin başında çocuklar ve yaşlı insanlar vardır. Çocuklar koşup oynarken takip etmesi zordur. Bağışıklık sistemleri yetişkinler kadar gelişmiş olmadığı için de çocuklar risk altındaki grubun aslında çoğunluğunu oluştururlar. Ve aklınıza gelemeyecek yerlerden mikrop kapabilirler. Yaşlı insanlarda ise vücut artık her organizmaya hızlı tepki verememeye başladığından bağışıklık sistemi yavaşlar, güçsüzleşir.

 

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Bahsedilen belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız ve şiddeti azalmıyorsa doktora görünmelisiniz. Doktorunuz belirtilerinize dayanarak gıda zehirlenmesinin türünü teşhis edebilir, Şiddetli durumlarda, gıda zehirlenmesinden sorumlu olan sebebi belirlemek için kan tahlilleri, dışkı testleri ve yediğiniz yiyeceğe test yapılabilir. Doktorunuz gıda zehirlenmesinin bir sonucu olarak ekstradan bir sıvı kaybı yaşayıp yaşamadığınızı değerlendirmek için de bir idrar tahlili isteyebilir.

 

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Gıda zehirlenmesi genellikle evde tedavi edilebilir ve çoğunlukla 3-4 gün içinde çözülür.
Gıda zehirlenmesi yaşıyorsanız, düzgün şekilde su tüketmeye devam etmek çok önemlidir. Elektrolit içeriği yüksek spor içecekleri bu konuda yardımcı olabilir. Meyve suyu ve hindistan cevizi suyu karbonhidratları geri yükleyebilir ve halsizlik hissini azaltabilir.

Gıda zehirlenmesi yaşıyorsanız; sindirim sistemini tahriş edebilecek içeceklerden kaçının. Papatya, nane ve karanfil gibi yatıştırıcı otlar içeren çaylar mideyi sakinleştirebilir. Mide bulantısı ve kusma için doktorunuzun tavsiye ettiği ilaçları da kullanabilirsiniz.
Unutmayın ki; bağışıklık sisteminiz mikropları kusma ve ishal yoluyla atmaya çalışıyor, ekstradan ilaç kullanıp kusmayı ve ishali baskılamak her zaman yararlı olmayabilir, başka bir ciddi rahatsızlığı maskeleyebilir. Mutlaka doktorunuza danışın.

Gıda zehirlenmesi olan kişiler için bol miktarda dinlenmek de önemlidir. İstirahat edin, bol sıvı tüketin ve midenizi rahatsız edecek hareketlerden ve gıdalardan uzak durun.