Gut hastalığı basit bir anlatımla; ürik asitin kanda birikerek kristalleşmesi durumudur. Bu durumda da ağrı ve şişlik olur, kişi rahatsızlık hisseder. Bu hastalık ani, şiddetli ağrı, kızarıklık ve çoğunlukla ayak başparmağı tabanındaki eklemdeki hassasiyet şikayetleri ile kendini gösteren bir eklem hastalığıdır. Kadınlara kıyasla erkeklerin gut hastalığına yakalanma riski daha yüksek olsa da, kadınlar da menopoz sonrasında gut hastalığına daha eğilimli bir hale gelirler.

Gut hastalığı atakları genellikle aniden ortaya çıkabiliyor. En sık bahsi geçen durum, geceleri ayak parmaklarının tabanında patlamaya benzer bir hisle kişi uykudan uyanır. Guttan etkilenen bölgede; aşırı sıcaklık ve şişlik de oluşabiliyor.

Bu hastalıkta ürik asit kristali vücuttaki soğuk bölgelerde toplanma ve yerleşme eğilimini gösteriyor. Bundan dolayı da vücutta ısının düşük olduğu ayak başparmakları ve ayaklar, gut hastalığından daha kolay etkileniyor. Aslında genel olarak bu hastalıktan eklemlerin daha çok etkilendiğini söylemek mümkündür.

Gut hastalığının belirtileri nelerdir?

Gut hastalığı genellikle geceleri aniden belirti verir, şikayete yol açar. Bu belirtiler ataklar şeklinde ortaya çıkar. Özellikle ilk atak oldukça şiddetlidir, eklemlerde şişmeler ve dayanılmaz ağrı meydana gelebilir. Bu bakımdan öncelikle ayak başparmağında ağrı ve şişme olur, o esnada parmak çok hassastır, hatta kızarıp morarabilir. Ataklar geldiğinde kişi hareket etmekte zorlanabilir. Genellikle gece ve sabaha karşı şiddetlenen ağrı kişiyi uykusundan uyandıracak kadar güçlüdür. Bununla birlikte bazı gut hastalarında atak geçirmeden önce ilk belirtiler; eklem bölgelerinde yanma, uyuşma ve kaşınma şeklinde ortaya çıkabiliyor. Bu belirtiler uyarı özelliğindedir, atağın birkaç saat sonra meydana gelebileceğinin habercisi olabilir.

Gut hastalığı tanısı nasıl konur?

Hastalığın ilk atağı gerçekleştikten sonra, şikayet görülmese de hastalık ilerlemeye devam eder. Ancak kişi doktora gittiyse yapılacak olan kan tahliliyle kandaki ürik asit miktarının yüksek olduğu saptanır. İlk atak ile ikinci atak arasında bazen epey zaman geçebilir. İlk atağın ardından doktora başvurulmazsa şikayetler devam edecek, kişinin günlük hayatı oldukça olumsuz etkilenecektir. İlerleyen dönemde eklemlerde biriken kristaller nedeniyle kişinin hareket etme kabiliyeti kısıtlanacak, bazı şekil bozuklukları oluşacak ve eklemler görevlerini yerine getiremeyecektir.

Gut  hastalığı nasıl tedavi edilir?

Gut hastalığı; herkeste aynı şekilde gözlenmez ve herkes bu hastalıktan aynı şekilde etkilenmez. Şöyle ki; yaşamı boyunca sadece bir defa gut atağı geçirip bir daha geçirmeyen kişiler olduğu gibi, sıklıkla bu ataklara maruz kalıp hastalığın kronikleştiği kişiler de vardır.

Gut hastalığı tedavisinde diyet ve ilaç kullanımı en yaygın tedavi yöntemidir. Erken dönemde teşhis edilen ve doğru tedavi gören kişiler gut ataklarından ve eklemlerde oluşabilecek hasarlardan kısa sürede kurtulabilirler. Fakat hasar gören eklemlerin tekrar eski haline dönmesi çoğunlukla söz konusu olmaz. Tedavide şişlik, ağrı ve iltihap gideren ilaçlar ve kanda ürik asit düzeyini dengeleyen ilaçlar kullanılmaktadır. Özellikle de altını çizmek gerekiyor ki; gut hastaları alkolden uzak durmalı, bol su ve sıvı tüketmelidir.

Çok sık olmasa da bazı durumlarda gut hastaları ameliyat edilebilir. Gut hastalığı 10 yıldan uzun süre tedavi edilemediyse, ilaç ve sağlıklı beslenme yeterli etkiyi göstermediyse ameliyat edilir. Özellikle de ürik asit kristalleri enfeksiyona, ağrıya, basınca ve eklemlerin deforme olmasına sebep olmuşsa ameliyat en doğru çözüm olacaktır.

Gut hastaları nasıl beslenmeli?

Gut hastalığının ortaya çıkmasının en önemli sebeplerinden birisi sağlıksız beslenmedir. Hal böyle olunca da bu hastalıktan kurtulabilmek, hastalığın yol açtığı hasarı onarabilmek için de belli bir diyet uygulamak gerekiyor. Aksi halde sadece ilaç kullanarak tam olarak tedavi olmak mümkün değildir.
Gut hastalığı kişide böbrek taşı oluşumuna, koroner arter ve hipertansiyon oluşumuna yol açar. Bu bakımdan gut hastalığı hem yol açtığı şikayetler hem de ciddi hastalıklara zemin hazırlaması bakımından çok önemli ve tehlikeli bir rahatsızlıktır. Gut hastalığında uygulanacak diyet hastalığın komplikasyonların azaltılması ve ortadan kaldırılması, ilaç kullanımının azaltılarak ilaçların yan etkilerinden korunulabilmesi için de büyük önem taşır.

Gut hastalığı diyetinde; peynir çeşitleri, tahıl ve tahıl ürünleri, pirinç, kuruyemişler, meyveler ve pek çok sebze tüketilebilmektedir. Ancak bu diyetin en önemli ayağı su tüketiminin artırılmasıdır. Gut tedavisi gören kişi günde 2, 5 litre su içmelidir.

Gut hastaları neleri yememeli?

Gut hastaları; dil, böbrek, karaciğer, kalp, işkembe gibi sakatatları hiç tüketmemeliler. Hem beyaz hem de kırmızı eti ise sadece haftada ya da 10 günde 1 kez tüketmelidir. Bununla birlikte balık ve diğer deniz ürünleri, fasulye, mercimek, ıspanak bezelye ve baklagiller ise tüketilmemelidir. Ancak bu hastalara özellikle yasak olanlar ise bira ve şarap gibi tüm alkollü içkiler, kuşkonmaz, mantar ve mayalı yiyeceklerdir.

Gut hastalığında kimler risk altındadır?

  • Her hangi bir aile bireyinde gut hastalığı olanlar,
  • Aşırı kilolu, obez olanlar,
  • Çok fazla alkol tüketenler,
  • Çok sık diyet yapanlar,
  • Ağır metallerle oluşan kronik zehirlenme yaşayanlar,
  • Böbrek hastalığı olanlar,
  • Yüksek tansiyon hastaları,
  • Tiroit bezi az aktif olanlar,
  • Sedef hastaları,
  • Anemi hastaları,
  • Bazı kanser türleri,
  • Bazı ilaçları (diüretikler, salisilat içeren ilaçlar, Niacin, Siklosporin, Levodopa) kullananlar gut hastalığına yakalanmak konusunda risk altındadırlar.