Trombosit düşüklüğü, trombositopeni olarak adlandırılır. Trombositler, kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan renksiz kan hücreleridir. Kan damarı yaralanmalarında topaklanma ve tıkama ile kanamayı durdurur. Trombositopeni genellikle lösemi veya bağışıklık sistemi problemi gibi ayrı bir bozukluğun bir sonucu olarak ortaya çıkar. Ya da bazı ilaçları almanın bir yan etkisi olabilir. Hem çocukları hem de yetişkinleri etkiler.

Trombositopeni hafif olabilir ve birkaç belirti veya semptoma neden olabilir. Nadir durumlarda, trombosit sayısı o kadar düşük olabilir ki, tehlikeli iç kanama meydana gelir. Tedavi seçenekleri ise mevcuttur.

Trombosit Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir?

Trombositopeni belirtileri ve semptomları arasında şunlar olabilir:

• Kolay veya aşırı morarma (purpura)
• Genellikle alt bacaklarda, kırmızımsı mor leke (peteşiler) döküntüsü olarak görülen yüzeysel kanama
• Uzun süreli ve kesilmeyen kanama
• Diş etleri veya burun kanaması
• İdrarda veya dışkıda kan
• Olağandışı ağır adet kanamaları
• Yorgunluk
• Büyümüş dalak
• Sarılık

Ne zaman doktora görünmek gerekir?

Endişe verici herhangi bir uyarı işareti varsa doktorunuzdan randevu alın. Durmayan kanama, tıbbi bir acil durumdur. Bölgeye baskı uygulamak gibi olağan ilk yardım teknikleriyle kontrol edilemeyen kanamalarla karşılaşırsanız derhal yardım alın.

Trombosit Düşüklüğü Neden Olur?

Herhangi bir sebepten dolayı, kan trombosit değerinin normalin altına düşmesi durumunda durum trombositopeni olarak adlandırılır. Normalde, dolaşımdaki mikrolitre cinsinden kan başına 150.000 ila 450.000 trombosit vardır. Her bir trombosit yaklaşık 10 gün yaşadığı için, vücudunuz kemik iliğinizde yeni trombositler üreterek trombosit tedariğini sürekli yeniler.

Trombositopeni kalıtsal olabilir veya bir dizi ilaç veya sorundan kaynaklanabilir. Nedeni ne olursa olsun, dolaşımdaki trombositler aşağıdaki işlemlerden bir veya daha fazlası sebebi ile azalır:

• Plateletlerin dalakta hapsedilmesi,
• Trombosit üretiminin azalması veya
• Trombositlerin tahrip edilmesinin artması.

Kapana Kısılmış Trombositler

Dalak, karnınızın sol tarafında, göğüs kafesinin hemen altında bulunan yumruk büyüklüğünde küçük bir organdır. Normalde dalağınız enfeksiyonla savaşmaya çalışır ve istenmeyen maddeleri kanınızdan ayırır. Genişlemiş bir dalağın (bir dizi bozukluğun neden olabileceği) çok fazla trombosit barındırması, dolaşımdaki trombosit sayısında azalmaya neden olabilir.

Trombosit Üretiminin Azalması

Trombosit kemik iliğinizde üretilir. Eğer üretim düşükse, trombositopeni gelişebilir. Trombosit üretimini azaltabilecek faktörler şunlardır:

• Lösemi
• Bazı anemi türleri
• Hepatit C veya HIV gibi viral enfeksiyonlar
• Kemoterapi ilaçları
• Ağır alkol tüketimi

Bazı sorunlar, vücudunuzun trombositleri ürettiğinden daha hızlı kullanmasına veya yok etmesine neden olabilir. Bu kan dolaşımınızda trombosit sıkıntısına yol açar. Bu sorunlar aşağıdakiler olabilir:

• Gebelik: Gebeliğin neden olduğu trombositopeni genellikle hafiftir ve doğumdan hemen sonra gelişir.
• İmmün trombositopeni: Lupus ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklardan kaynaklanır. Vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla trombositlere saldırır ve yok eder. Bu durumun kesin nedeni bilinmese de buna idiyopatik trombositopenik purpura denir ve daha çok çocukları etkiler.
• Kandaki bakteriler: Kan (bakteriyemi) ile ilgili ciddi bakteriyel enfeksiyonlar trombosit tahribatına yol açabilir.
• Trombotik trombositopenik purpura: Bu, çok sayıda trombositin kullanıldığı, küçük kan pıhtılarının vücudunuzda aniden ortaya çıkmasıyla oluşan nadir bir durumdur.
• Hemolitik üremik sendrom: Bu nadir görülen hastalık trombositlerde keskin bir düşüşe, kırmızı kan hücrelerinin tahrip olmasına ve böbrek fonksiyonunun bozukluğuna neden olur. Bazen çiğ veya az pişmiş et yemekten elde edilebilecek bir bakteriyel Escherichia coli (E. coli) enfeksiyonu ile ilişkili olarak ortaya çıkabilir.
• İlaçlar: Bazı ilaçlar kanınızdaki trombosit sayısını azaltabilir. Bazen bir ilaç bağışıklık sistemini karıştırır ve trombositleri yok etmesine neden olur. Örnekler arasında heparin, kinin, sülfa içeren antibiyotikler ve antikonvülsanlar sayılabilir.

Komplikasyonlar Nelerdir?

Trombosit sayısı mikrolitre başına 10.000 trombosit altına düştüğünde tehlikeli iç kanama meydana gelebilir. Nadir olsa da, şiddetli trombositopeni beyin kanamasına neden olabilir ve bu ölümcül olabilir.

Teşhis

Doktorunuz trombositopeni olup olmadığını belirlemek için aşağıdaki testleri ve prosedürleri kullanabilir:

• Kan testi: Tam kan sayımı, kan örneğinizde trombositler dahil olmak üzere kan hücrelerinin sayısını belirler. Yetişkinlerde normal trombosit sayısı, mikrolitre değeri ile kan başına 150.000 ila 450.000 trombosittir. Tam kan sayımı 150.000 trombositten daha az olduğunu tespit ederse, trombositopeni vardır.
• Fiziksel muayene: Doktorunuz cildinizin altında kanama belirtileri arar ve karnınızın veya dalağınızın genişlemiş olup olmadığını görmek isteyecektir. Ayrıca, yaşadığınız hastalıkları ve yakın zamanda aldığınız ilaç ve takviyeleri de sorar.

Doktorunuz, belirtilerinize ve semptomlarınıza bağlı olarak durumunuzun nedenini belirlemek için başka testler ve prosedürler isteyebilir.

Tedavi

Hafif trombositopeni olan kişilerin tedaviye ihtiyacı olmayabilir. Örneğin, semptomları olmayabilir veya durum kendi kendine ortadan kalkabilir. Bazı insanlarda ciddi veya uzun süreli (kronik) trombositopeni gelişir. Trombosit sayınızın düşük olmasına bağlı olarak, tedaviler şunları içerebilir:

Trombositopeninin altta yatan nedenini tedavi etmek: Doktorunuz trombositopeniye neden olan bir sorunu veya bir ilacı tanımlayabiliyorsa, bu sorunu ortadan kaldırmaya çalışacaktır. Örneğin, heparine bağlı trombositopeni varsa, doktorunuz sizi heparin kullanmayı bırakmaya ve farklı bir kan inceltici ilacı kullanmaya yönlendirecektir.

Kan veya trombosit transfüzyonu: Trombosit düzeyiniz çok düşük olursa, doktorunuz kırmızı kan hücreleri veya trombosit transfüzyonu ile kaybedilen kanı yerine koyabilir.

İlaçlar: Eğer durumunuz bir bağışıklık sistemi problemiyle ilgiliyse, doktorunuz trombosit değerini artırmak için ilaçlar reçete edebilir. İlk seçenek kortikosteroid olabilir. Bu işe yaramazsa, bağışıklık sisteminizi bastırmak için daha güçlü ilaçları deneyebilir.

Ameliyat: Diğer tedavi seçenekleri yardımcı olmazsa, doktor dalağınızı (splenektomi) almak için ameliyat önerebilir.