Yüzünüzü hiç buruşturmayın, çünkü dünyanın en faydalı ürününden bahsediyoruz. Sarımsağın faydaları saymakla ya da kanıtlamakla bitmiyor. Pişmişi, siyahı, beyazı, tazesi, çiği hiç fark etmiyor; kendileri tam bir hazine. Kokusuz tableti, tozu olsa da bence en doğal olan çiğ hali en faydalısı… Şimdi yüzünüzü buruşturmadan çiğ sarımsağın faydalarına birlikte bakalım.
Çiğ Sarımsak Bir Sağlık Deposu
Yoğun aromatik ve lezzetli sarımsak dünyadaki hemen hemen her mutfakta keyifle kullanılır. Çiğ yenildiğinde güçlü, keskin bir aroması vardır. Sarımsak, kokusu ve tadını bu denli güçlü kılan kükürt bileşikleri sayesinde insan sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Sarımsak tam bir süper besin! Zerdeçalın ardından ikinci sırada bulunan sarımsak, tüm mutfakların da lezzet bombası…
Sarımsağı düzenli olarak tüketmek kalp rahatsızlığı, felç, kanser ve enfeksiyonlar dahil olmak üzere dört ana hastalık riskini azaltmaya destek olur. Ulusal Kanser Enstitüsü, kanser önleme için herhangi bir beslenme takviyesi önermez, ancak sarımsağı potansiyel antikanser özelliklerine sahip çeşitli sebzelerden biri olarak tanımaktadır. Düşünün ne kadar önemli!
Benim naçizane fikrim de gezegendeki her kişinin sarımsak tüketmesi gerektiğidir. Oldukça düşük maliyetli, yetiştirmesi kolay ve kesinlikle harika bir tadı olan süper besin asla kaçırılmamalı. İşte çiğ sarımsak ile ilgili 7 mucizevi fayda…
1. Kalp hastalıklarını önler.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne göre, kalp rahatsızlığı ABD’de 1 numaralı katil, bunu kanser izliyor. Durum Türkiye’de de hiç farklı değil. Sarımsak ateroskleroz, hiperlipidemi, tromboz, hipertansiyon ve diyabet gibi birçok kardiyovasküler ve metabolik hastalıkların önleyici bir ajanı ve tedavisi olarak yaygın olarak tanınıyor. Sarımsak faydalarına ilişkin deneysel ve klinik araştırmaların bilimsel bir değerlendirmesi, genel olarak sarımsak tüketiminin hem hayvan hem de insan çalışmalarında önemli kardiyovasküler etkilere sahip olduğunu bulmuştur.
Muhtemelen sarımsağın en şaşırtıcı özelliği, atardamarlarda plak oluşumunu tersine çevirerek, erken kalp hastalıklarını kelimenin tam anlamıyla tersine çevirdiği gösterilmiştir. Journal of Nutrition’da yayınlanan 2016 tarihli çalışmada, 40-75 yaşları arasında metabolik sendrom tanısı konmuş 55 hasta izlenmiş. Çalışmanın sonuçları, yaşlanmış sarımsak özünün, metabolik sendromlu hastalar için koroner arterlerde (kalbe kan tedarik eden arterler) plakayı etkili bir şekilde azalttığını gösterdi.
2. Kanser için önemli bir ajandır.
Allium sebzeleri, özellikle sarımsak ve soğan ve biyoaktif sülfür bileşiklerinin, kanser oluşumunun her aşamasında etkilere sahip olduklarına ve kanser riskini değiştiren birçok biyolojik işlemi etkilediğine inanılmaktadır.
Ulusal Kanser Enstitüsü’nün deyişiyle, “Birçok nüfus araştırması, sarımsak tüketiminin artması ile mide, kolon, özofagus, pankreas ve göğüs kanseri dahil olmak üzere, bazı kanser türlerine ait riskin azalması arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor”.
Ayrıca, çok önemli bir soru: Sarımsak kanseri nasıl önleyebilir? Ulusal Kanser Enstitüsü “sarımsaktan gelen koruyucu etkilerin, antibakteriyel özelliklerinden veya kanser kaynaklı maddelerin oluşumunu engelleme, kanser kaynaklı maddelerin aktivasyonunu durdurma, DNA onarımını arttırma, hücre proliferasyonunu azaltma veya indükleme yeteneğinden kaynaklanabileceğini” açıklamakta.
Sarımsağın pozitif yönde etkilediği belirlenen bir başka kanser türü de pankreas kanseri, en ölümcül kanser türlerinden biridir. İyi haber şu ki bilimsel araştırmalar artan sarımsak tüketiminin pankreas kanseri gelişme riskini azaltabileceğini gösterdi.
Sarmısak organosülfür bileşiklerinin in vitro deneyler sırasında kanser hücrelerine eklendiğinde, hücre döngüsü durmasını tetiklediği bulunmuştur. Ek olarak bu sülfür bileşiklerinin, kültürde yetiştirilen çeşitli kanser hücresi soylarına eklendiğinde programlanmış hücre ölümünü tetiklediği bulunmuştur. Sıvı sarımsak ekstraktı ve S-alilisisteinin (SAC) oral yolla alınmasının, hayvan kanserli hücrelerin ağız kanseri modellerinde kanser hücresi ölümünü arttırdığı bildirilmiştir.
Genel olarak sarımsak, asla göz ardı edilmemeli veya bir kenara atılması gereken, kanserle mücadele eden bir süper besin olarak gerçek potansiyeli açıkça göstermektedir.
3. Yüksek tansiyon için önemli bir destektir.
Sarımsak ilginç bir fenomen, yüksek tansiyon kontrolüne yardımcı olduğu da faydaları arasında. Yapılan bir çaışmada halihazırda antihipertansif ilaç kullanan ancak hala kontrol edilemeyen hipertansiyona sahip insanlar için yaşlanmış sarımsak ekstraktı çok önemli destek sağlamış.
2014’te yayınlanan bir başka araştırmada sarımsağın “standart BP ilaçlarına benzer şekilde hipertansif bireylerde BP’yi düşürecek potansiyele sahip olduğu” bulundu. Dolayısıyla, özellikle bu çalışmada standart hale getirilebilen ve oldukça tolere edilebilir çiğ sarımsak da işe yarayabilir. Bu çalışma ayrıca sarımsağın polisülfidlerinin kan damarlarının açılmasını veya genişlemesini ve dolayısıyla kan basıncının düşürülmesini desteklediğini açıklamaktadır.
4. Soğuk algınlığı enfeksiyonları için kullanılır.
Deneyler, sarımsağın soğuk algınlığı da dahil olmak üzere en yaygın ve en nadir enfeksiyonlardan sorumlu olan sayısız mikroorganizmanın öldürülmesinde son derece etkili olduğunu göstermiştir. Sarımsak aslında soğuk algınlığı ve diğer enfeksiyonları önlemeye de yardımcı olabilir.
Sarımsak konusunda yapılan bir çalışmada, soğuk mevsimlerde insanlara 12 hafta boyunca sarımsak takviyeleri veya plasebo verilmiş. Sarımsak alan kişilerin soğuk algınlığı yaşaması daha az yaşandı ve soğuk algınlığı olması halinde de plasebo alan gruptan daha hızlı iyileşti. Sarımsak almayan kişiler (plasebo grubu) 12 haftalık tedavi süresince birden fazla soğuk algınlığı rahatsızlığı yaşamış. Çalışma, sarımsağın ortak bir soğukalgınlığı virüsüne karşı koyma kabiliyetine sahip.
5. Saç kaybını önler.
Türkiye’de sarımsağın kelliği önleyici bir ajan olduğunu kanıtlamak için klinik bir araştırma yapıld. İran Mazandaran Tıp Bilimleri Araştırma Uzmanı, üç ay boyunca günde iki kez kafa derisi üzerine uygulanan sarımsak jelin alopesi için kortikosteroid alan kişileri nasıl etkilediğini test etti. Alopesi, yaygın bir otoimmün deri hastalığı olup kafa derisinde, yüzde ve bazen vücudun diğer bölgelerinde saç ya da kıl dökülmesine neden olur. Halen farklı tedaviler mevcuttur, ancak henüz kesin bir tedavi bilinmemektedir.
Araştırmacılar sarmısak jel kullanımının alopesi areata tedavisinde topikal kortikosteroidin terapötik etkinliğine önemli ölçüde katkıda bulunduğunu keşfetti. Çalışma direkt olarak test edilmemiş olmasına rağmen, sarımsak ve hindistancevizi yağının tek başına bir tedavi olarak uygulanması, ciltte zararlı kortikosteroidleri emme riskini hafiflettiği için saç dökülmesi tedavisi için daha da faydalı olabilir.
Saçkıran tedavisi için çocukluğunuzu hatırlayın. Annelerimiz ezilmiş sarımsakla ovar ve o bölgede saç yeniden çıkardı.
6. Alzheimer ya da bunama için etkilidir.
Sarımsak, bu tip bilişsel hastalıklara katkıda bulunan oksidatif hasarlara karşı vücudun koruyucu mekanizmalarını destekleyebilen antioksidanlar içerir.
Alzheimer hastaları söz konusu olduğunda β-amiloid peptit plakları merkezi sinir sisteminde yaygın olarak görülür ve bu plak yatakları reaktif oksijen türlerinin ve sinir sistemindeki sinir hücrelerinin hasar görmesine neden olur. Journal of Neurochemistry’de yayınlanan bir araştırma, çiğ sarımsak özünün ve aktif bileşiği S-allil-L-sisteinin (SAC) “önemli nöroprotektif ve nöroreek özellikleri” olduğunu buldu. Araştırmacılar bulgularından SAC ile birlikte çiğ sarımsak ekstraktının Alzheimer hastalığını tedavi etmek için gelecekte ilaçlar hazırlamak için kullanılabileceğini belirttiler.
7. Diyabet için değerli bir besindir.
Sarımsak şeker hastalarına da faydalarını sunmakta. Sarımsak tüketmenin kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olduğu, bazı diyabet komplikasyonlarının etkilerini durdurabileceği veya azaltacağı, enfeksiyonlarla mücadele ettiği, LDL kolesterolü düşürdüğü ve kan dolaşımını teşvik ettiği gösterildi.
Yapılan bir araştırmada Tip II diyabet hastalarında sarımsağın kan kolesterol düzeylerini önemli ölçüde iyileştirdiğini gösterdi. Spesifik olarak, sarımsak tüketimi toplam kolesterol ve LDL (kötü) kolesterolü ve orta derecede yükselmiş HDL kolesterolü plaseboya kıyasla azalttı.
Sarımsağı Tüketmenin Yöntemleri
Pişmiş sarımsak hala çok değerli olmasına rağmen, mikrobik özellikleri için öncelikle çiğ olarak kullanılır. Aslında, pişirildiğinde antioksidan değeri hala aynıdır veya bazen daha da yüksektir.
Sote, kavrulmuş veya fırında pişirilmiş tariflerinize çiğ sarımsak ekleyebilirsiniz. Sarımsağa özel faydaları elde etmek için bir sonraki çorbanıza, ev yapımı salata sosunuza, marinenize, domates sosunuza veya güvecinize atabilirsiniz. Herhangi bir sebze, balık veya ete çiğ sarımsak eklenmesi lezzet ve sağlık yararlarını yoğunlaştırmak için birebirdir.
İster çiğ ister pişmiş sarımsak kullanın fark etmez. Sarımsak doğrama, ezme veya yemekten önce ıslatarak veya bir tarif için ısıtarak kullanabileceğiniz bir sebzedir. Doğrama işlemi sarımsak hücrelerinde alliinaz enzimlerini aktive eder. Allicin daha sonra çeşitli organosülfür bileşikleri oluşturmak için hızla parçalanır. Bilim adamları, sarmısağın pişmeden önce ezilerek veya kesildikten sonra 10 dakika bekletilmesini öneriyorlar.
Sarımsak kullanmanın bir başka nedeni enfeksiyonlar içindir. Sarımsak yağı kullanmak gerçekten işe yarayabilecek mükemmel bir kulak enfeksiyonu çaresi olabilir.
Sarımsağın Besin Değeri
Sarımsak toprağın altında bir ampul şeklinde yetişir. Bu ampul kökleri aşağı doğru uzanırken, üstten çıkan uzun yeşil sürgünlere sahiptir. Sarımsak (Allium sativum), pırasa, soğan ve sardunyaları içeren, ampul şeklindeki bir bitki sınıfı olan amaryllis familyasının (Amaryllidaceae) çok yıllık bitkisidir.
Sarımsak sayısız hayati besleyici içerir – flavonoidler, oligosakkaritler, amino asitler, allisin ve yüksek düzeyde kükürt gibi. Düzenli olarak sarımsak yemenin inanılmaz yararları olduğu ispatlanmıştır. Çiğ sarımsak ayrıca ana bileşenlere allil propil disülfid, dialil disülfid ve diallil trisülfit içeren yüzde 0,1 civarında uçucu yağ içerir.
Bir diş sarımsağın besin değerleri aşağıdaki gibidir:
• 4 kalori
• 1 gram karbonhidrat
• 0.2 gram protein
• 0.1 gram lif
• 0.1 milligram manganez (günlük alınması gereken değerin %3’ü)
• 0.9 milligram C vitamini (günlük alınması gereken değerin %2’si)
• 5.4 milligram kalsiyum (günlük alınması gereken değerin %1’i)
• 0.4 mikrogram selenyum (günlük alınması gereken değerin %1’i)
Bunlar sadece sarımsakta bulunan en iyi besin maddeleridir. Sarımsak ayrıca hem sağlığa destek kükürt bileşikleri olan aliyin ve allisin içerir. Araştırmalarda sarımsağın allisin yararları özellikle çok iyi araştırılmıştır. Bilim adamları, sarımsaktan türetilen bu sülfür bileşiklerinin, diğer sarımsak faydaları arasında kanser ve kardiyovasküler hastalık gibi kronik ve ölümcül hastalıkları önleme ve tedavi etme potansiyeliyle ilgileniyorlar.
